میانجیگری ژاپن میان ایران و آمریکا؟

معمولا زمانی که در یک منطقه‌ای تنش و بحرانی بروز می‌کند اغلب کشورهای جهان و همچنین سازمان‌های بین‌المللی تمایل دارند که درجهت کاهش تنش اقدام کنند. علت آن نیز این است که معمولا وقوع یک بحران پیامدهای منفی برای آن منطقه و یا حتی کل جهان می‌تواند داشته باشد. با این حال برخی از کشورها هستند که ممکن است در جهت کاهش تنش و یا بحران از سوی طرفین بحران مورد اقبال بیشتر و بهتری قرار گیرند. این گروه از کشورها شامل کشورهایی است که از طرف، طرف‌های درگیر به عنوان یک کشور بی‌طرف قلمداد شده، دوم آنکه آن کشورها (کشورهای میانجیگر) در نتیجه بروز بحران زیان کرده، سوم آنکه آن کشور در عرصه بین‌المللی دارای اعتبار باشد. از این منظر با توجه به تنشی که میان تهران-واشنگتن در منطقه خلیج فارس به‌وجود آمده واقعیت آن است که با توجه به آنکه خلیج فارس انبار انرژی دنیا محسوب شده و حداقل 30درصد انرژی مصرفی جهان در شرایط فعلی از خلیج فارس تامین می‌شود، بنابراین هرگونه خللی در این مسیر می‌تواند به اقتصاد جهان آسیب رساند. بنابراین تنش در این منطقه برای همه کشورهای جهان با اهمیت قلمداد می‌شود. به‌خصوص آنکه تنش احتمالی که در منطقه حادث شود تنشی است که آینده آن مبهم بوده و ممکن است گستره آن فراتر از منطقه خلیج فارس را درگیر کند. از این منظر برخی از کشورها همچون ژاپن، سوئیس، عراق و عمان اعلام میانجیگری کرده‌اند. همچنین ممکن است برخی از کشورهای دیگر در سطوح پایین‌تر چنین تقاضاهایی را مطرح کرده باشند. با این وجود برخی از این کشورها همانند عراق به دلیل آنکه آمریکایی‌ها نسبت به آنها بی‌اعتماد هستند شاید در پیشبرد پروسه میانجیگری نتوانند آن کارایی لازم را داشته باشند؛ چون از دید آمریکایی‌ها، عراق کشوری است که ممکن است به ایران نزدیک‌تر باشد تا آمریکا. کشوری همچون سوئیس می‌تواند کشور مهمی باشد که از قدیم‌الایام به عنوان کشوری بی‌طرف در عرصه بین‌المللی مطرح بوده ولی شاید خیلی از طرف ایران مورد استقبال قرار نگیرد؛ دقیقا به همان دلیل که آمریکایی‌ها به عراق می‌نگرند. عمان می‌توانست کشور مناسبی باشد به دلیل آنکه پیش از این هم در روابط ایران و آمریکا به عنوان میانجی عمل کرده و مورد قبول تهران-واشنگتن نیز بوده است، اما عمان شاید فاقد آن اعتباری باشد که ژاپن در عرصه بین‌المللی دارد. ژاپن کشوری است که بیشتر به آمریکا نزدیک است تا ایران، با این حال چون یک کشور آسیایی است و چون از هرگونه تنش در منطقه خلیج فارس آسیب می‌بیند، می‌تواند میانجی قابل قبولی از سوی ایران باشد.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل