نخست وزیرآفتاب دنبال صلح بزرگ

یک روزنامه ژاپنی درباره سفر قریب‌الوقوع نخست وزیر ژاپن به کشورمان نوشت: شینزو آبه با امید به حصول یک دستاورد دیپلماتیک به ایران می‌رود که روابط یخ زده تهران و واشنگتن را گرم خواهد کرد. به نوشته روزنامه ژاپن تایمز، شینزو آبه نخست وزیر ژاپن در هفته جاری به ایران سفر خواهد کرد و امیدوار است بتواند یک دستاورد دیپلماتیک حاصل کند که روابط یخ‌زده ایران-آمریکا را گرم خواهد کرد. آبه که روابطی صمیمی با ایران دارد قرار است در جریان این سفر با حسن روحانی رئیس جمهور ایران دیدار کند و همچنین امیدوار است که دیداری با آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی داشته باشد.
روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی راجع به سفر «شینزو آبه» نخست وزیر ژاپن به ایران در ماه جاری میلادی، آن را یک حرکت نادر و کم سابقه دیپلماتیک از سوی توکیو معرفی کرد.این روزنامه آمریکایی خاطر نشان کرد که ژاپن به دنبال ایفای یک نقش فعال درکاستن از تنش‌ها میان ایران و آمریکاست این کشور نمی‌خواهد شاهد تشدید رویارویی و کشمکش‌ها میان دو کشور باشد.
وال استریت افزود که آبه می‌خواهد یک میانجیگر باشد او البته دارای روابط گرمی با دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا است و از یک مناسبات سنتی دوستانه با ایران هم برخوردار است که به او امکان می‌دهد بازیگری فعال در این عرصه باشد.
گزارش دیدارهای اخیر وی با ترامپ رییس جمهوری آمریکا و ملاقاتش با محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در ماه گذشته میلادی را بخشی از تلاش‌های دولت ژاپن و نخست وزیر این کشور برای جلوگیری از بروز درگیری نظامی میان طرفین دانسته است.


قمار سامورایی
روزنامه ژآپن تایمز تاکید می‌کند، توکیو که روابطش با ایران عاری از تنش است همواره خواستار تعامل بوده و بر باور خود مبنی بر اینکه دیپلماسی بهترین راه برای حل مشکلات منطقه‌ای به شمار می‌آید، تاکید داشته است. از طرفی دیگر ژاپن ۸۵ درصد نفت خود را از خاورمیانه تأمین می‌کند و ۱۸ درصد از نیاز خود به گاز طبیعی را نیز از خلیج فارس وارد می‌کند. هرچند، توکیو باتوجه به اتحادش با آمریکا در زمینه امنیتی و اختلافات این کشور با ایران در چهار دهه گذشته باید نگرانی‌های واشنگتن را نیز در نظر داشته باشد.
دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در یک سال گذشته با خروج از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ و سپس در پیش گرفتن کارزار فشار حداکثری بر ایران از طریق اعمال تحریم‌های سخت علیه جمهوری اسلامی به این اختلافات و دشمنی چندین ساله میان دو کشور دامن زده است. واشنگتن همچنین در هفته‌های اخیر تجهیزات نظامی و بمب‌افکن به منطقه اعزام و اعلام کرده است که ایران را مسئول هرگونه حمله به منافعش می‌داند و به آن پاسخ خواهد داد.
خواسته‌های آمریکا از ایران زیاد است؛ از توقف برنامه هسته‌ای‌اش گرفته تا پایان دادن به حمایت از گروه‌هایی که واشنگتن معتقد است خاورمیانه را بی‌ثبات می‌کنند. برخی بر این باورند که آمریکا هدف تغییر نظام در ایران را دنبال و برای این کار تلاش می‌کند.
ژاپن ماه گذشته (میلادی) نیز میزبان رئیس جمهور آمریکا بود که از تلاش‌های توکیو برای میانجی‌گری میان دو کشور استقبال و همچنین هفته گذشته برای گفت‌وگو با همتای ایرانی‌اش علام آمادگی کرد. اما میانجی‌گری برای شینزو آبه یک گام چالش‌برانگیز است که در صورت دیدار نکردن با رهبری ایران یا کوتاه نیامدن ترامپ از لفاظی‌ها و اظهارات تحریک برانگیزش (علیه ایران)، وجهه خود را از دست خواهد داد. ارزیابی‌هایی مبنی بر این وجود دارد که نخست وزیر ژاپن توانسته ضمانت‌هایی را از هر دو دولت به دست آورد که هیچ یک تلاش‌های او را نابود نخواهند کرد. معاون وزیر امورخارجه ایران گفته که مشتاق سفر آبه است، سفری که برای اولین بار از زمان شکل‌گیری انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ از سوی یک نخست وزیر ژاپنی انجام می‌شود.
آبه از حمایت دولت‌های دیگر نیز همچون روسیه و اتحادیه اروپا برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن برخوردار است اما هیچ اهرم فشاری برای ترغیب تهران و واشنگتن به نشستن پای میز مذاکره در اختیار ندارد و به‌علاوه با مخالف‌های سرسختی در عربستان سعودی و اسرائیل روبرو است که ترجیح می‌دهند ایران منزوی باشد. اگر آبه با دست خالی به خانه بازگردد تندروهایی وجود دارند که تنش‌ها را افزایش خواهند داد. اگر دیپلماسی خوش‌بینانه و فعال آبه به موفقیت بینجامد بر اعتبار و شخصیت او، زمانی که در نشست گروه ۲۰ در ماه جاری (میلادی) در اوساکا شرکت می‌کند، خواهد افزود. چنین دستاوردی همچنین به او در انتخابات پیش رو در تابستان کمک می‌کند و به وی اجازه می‌دهد بگوید که به متحد و شریکش کمک کرده است. بنابراین، تمام دلایل برای اینکه شینزو آبه ریسک این بازی را حتی باوجود نتایج محدود بپذیرد، وجود دارد.
شرط موفقیت سفر آبه به تهران
سخنگوی شورای عالی امنیت ملی اعلام کرد: بازگشت آمریکا به برجام و جبران خسارت‌های وارد شده به ایران می‌تواند تضمینی برای موفقیت سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران باشد.
«کیوان خسروی»  در صفحه توئیتر خود با اشاره به سفر برنامه‌ریزی شده روز چهارشنبه شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن به تهران نوشت: تلاش برای «بازگشت آمریکا به برجام و جبران خسارت‌های وارد شده به ایران» و «رفع تحریم‌های فرا سرزمینی واشنگتن علیه کشورمان» که هر دو از اصول مورد پذیرش و تاکید جامعه بین‌المللی است می‌تواند تضمینی برای موفقیت سفر نخست‌وزیر ژاپن باشد.
پیشنهادات سفارشی
روزنامه رای الیوم هم نوشت ؛ زمانی که ترامپ به ژاپن سفر کرد، هدفش واداشتن این دولت به میانجی گری بین تهران و واشنگتن و زمینه سازی برای مذاکره دوباره بین این دو بود. در ادامه، نخست وزیر ژاپن از مخالفت با تحریمهای آمریکا علیه تهران صحبت کرد، که به نظر می‌رسد به سفارش ترامپ و برای به دست آوردن اعتماد ایران بوده است.
این روزنامه در ادامه نوشت،  اگر تمام صحبتها و اظهارات بیان شده از سوی مقامات در تهران و واشنگتن را در نظر بگیریم، در می‌یابیم که توسل به  گزینه جنگ، بعید است و هر دو طرف شمشیرها را کنار گذاشته، با اینکه هنوز این شمشیرها در غلاف خود جای نگرفته است.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: زمانی که ترامپ به ژاپن سفر کرد، هدفش واداشتن این دولت به میانجی گری بین تهران و واشنگتن و زمینه سازی برای مذاکره دوباره بین این دو بود. در ادامه، نخست وزیر ژاپن از مخالفت با تحریمهای آمریکا علیه تهران صحبت کرد، که به نظر می‌رسد به سفارش ترامپ و برای به دست آوردن اعتماد ایران بوده است.
اما آبه در سفر خود به تهران چه پیشنهادی دارد و ایران چه پاسخی خواهد داد؟
شکی نیست که گزارشهای پی در پی آژانس بین المللی انرژی اتمی، دلیل خوبی برای اثبات پایبندی ایران به توافق هسته‌ای است. در برابر منطق روشن ایران، شینزو ابه مأموریت دشواری برای قانع کردن آن دارد، اما نقش نخست وزیر ژاپن، به بحث در مورد مسائل مورد اختلاف بین دو طرف محدود نیست؛ بلکه وی مأمور قانع کردن ایران برای نشستن سر میز مذاکره است؛ از این رو، دلیل سفر ابه به تهران نمی‌تواند بدون ایجاد انگیزه یا عامل محرکی برای ایران در مورد نشستن سر میز مذاکره با واشنگتن باشد. اما این عامل محرّک کدام است؟
ایرانی‌ها اشاره‌هایی به اقداماتی که لازم است ایالات متحده برای مذاکره دوباره با ایران انجام دهد، داشته اند؛ که تعدادی از آنها عبارتند از:
1- بازگشت به توافق هسته‌ای.
2- عقب نشینی از تحریم‌های اقتصادی.
3- احترام متقابل.
4- ضمانتهایی برای التزام به توافق.
در مقابل این پیچیدگی‌ها و قابلیتی که شرایط موجود برای تنش زایی دوباره دارد، به احتمال زیاد واشنگتن یک نوع عقب نشینی و به بیانی دیگر، امتیازدهی از سوی خود را با ابه در سفر به تهران همراه کرده؛ هر چند که این مساله علنا اعلام نشده است. امتیازدهی یا عقب نشینی مذکور از سوی امریکا می‌تواند دادن اجازه سرّی به برخی دولتها از جمله ژاپن و کره جنوبی برای خرید نفت ایران و یا لغو بعضی از تصمیمات مربوط به تحریمهای بخش معادن و دارو و غذای ایران باشد.
شینزو آبه مسیر سخت و طولانی در پیش دارد؛ اما این راه گشاده است و به کمک آن، ایران از حمایت محور مقاومت دست بر نمی‌دارد. این بخش لاینفک سیاست ایران، مبنی بر تعادل در موازین قوا به نفع محور مقاومت است. موضع چین و روسیه نیز حمایت از ایران است.
در سایه استواری موضع ایران، گفتگوی مسئولان ایرانی با ابه، نرم و مثبت خواهد بود و دو طرف از ورود به پیچیدگی‌های سیاسی اجتناب کرده و بیشتر بر عقب نشینی‌های واشنگتن، برای تسهیل در روند تصمیمگیری ایران در رابطه با نشستن سر میز مذاکره با آمریکا تمرکز می‌کنند.
بدین معنا، انتقاد ژاپن از تحریم‌های آمریکا، ترامپ را مجبور به لغو علنی یا سرّی برخی از انها می‌کند تا ایران راضی به مذاکره شود.