روزنامه ابتکار
1398/03/13
«ابتکار» دلایل شکاف بین نخبگان سیاسی و مطالبات مردمی را بررسی می‌کند عبور مشارکت انتخاباتی از مسیر پاسخ به مطالبات مردمی
الهام برخورداربر شمار احزابی که مجوز فعالیت می‌گیرند، هر هفته افزوده میشود ولی کارشناسان معتقدند آنچه در عمل در صحنه سیاسی کشور مشاهده میشود، چیزی فراتر از چندین حزب فصلی که تنها کارکردشان فعال شدن در ماه‌ها و روزهای منتهی به انتخابات است، نیست. با این حال این روزها به نظر می‌رسد حتی احزاب فصلی نیز قادر نخواهند بود سطح مشارکت مردم در انتخابات را بالا ببرند. درواقع اینگونه به نظر می‌رسد که بین اهداف، برنامه‌ها، راهبردها و استراتژی‌های نخبگان سیاسی و مطالبات جامعه شکاف ایجاد شده است. گویی نخبگان در دنیایی دیگر سیر می‌کنند که فرسنگ‌ها با مطالبات کنونی جامعه فاصله دارند. چرا و چه راهکارهایی برای ترمیم این شکاف وجود دارد؟
مطالعات تاریخی نشان دهنده نقش کلیدی نخبگان در تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است. توجه بسیاری از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته حاکی از آن است که نخبگان کشور به ویژه نخبگان سیاسی حاکم با ایفای نقش اساسی خود در فرآیند تصمیم‌گیری امور و اداره کشور تاثیر مهم در فرآیند توسعه ایفا می‌کنند لذا این فرآیند در سایه ثبات در جامعه است که معنا پیدا می‌کند. حال ثبات سیاسی در اصل ناظر به وجود توازنی بین خواست‌های مردمی از یک طرف و کارویژه‌های دولتی از طرف دیگر است.
جریان‌های سیاسی، احزاب و نخبگان سیاسی باید توانایی بسیج مردم و هدایت آنها به سوی صندوق رای داشته باشند. احزاب شهروندان بی‌تفاوت را به شهروندانِ فعال تبدیل می‌کنند و از راه ایجاد سیستم آگاهی‌دهی، فرهنگ سیاسی مشارکتی را در جامعه توسعه می‌دهند. اما وقتی همین احزاب با مطالبات واقعی بدنه اجتماعی فاصله داشته باشند، نه تنها کارایی ندارند بلکه حتی باعث می‌شوند شکاف بین مردم و آنها هر روز عمیق‌تر شود. ادامه این شکاف چیزی نیست جز بی‌اعتمادی مردم نسبت به نخبگان سیاسی و حاکمیت. در روند اعتمادسازی متقابل میان مردم و حکومت، نه تنها نظام سیاسی بلکه نهادهای غیرحکومتی و نخبگان جامعه می‌توانند نقش موثری ایفا کنند.
درواقع واژه اعتماد گرچه به ظاهر ساده است اما در خود بار معنایی سنگینی دارد که در تئوری‌های نوسازی و توسعه سیاسی نادیده انگاشته شده است. این واژه به علت گستردگی معنایی، می‌تواند در مرحله گذار از بحران‌های موجود در روند توسعه سیاسی به نحو موثری به نظام سیاسی کمک کند. اعتماد در ورودی نظام، تصمیم‌گیری‌ها، الگوسازی‌ها، برنامه‌ریزی‌ها، عملکردها و خروجی نظام و خصوصاً بر روی بازخورد سیستم نقش فعال و موثری دارد و به صورت یک عامل و عنصر نامرئی اثر خود را در نظام باقی می‌گذارد و نبود آن در جامعه موجب ناآرامی و حتی بحران میشود.
عمل به مر قانون موجب ترمیم شکاف جامعه با حاکمیت میشود
سید‌رحیم ابوالحسنی، فعال سیاسی و استاد دانشگاه معتقد است عمل نکردن به قانون اساسی یکی از دلایل اصلی ایجاد شکاف بین مردم و نخبگان سیاسی و فکر شده است. این فعال سیاسی یکی از دلایل بن‌بست فکری نخبگان را همین امر می‌داند. او به «ابتکار» می‌گوید: نخبگان جامعه در حال حاضر خودشان به بن‌بست رسیدند چرا که با توجه به تلاش‌هایی که برای ترغیب مردم به مشارکت در انتخابات داشتند نتوانستند مطالبات آنها را پاسخ بدهند و الان نزد مردم شرمنده هستند. یعنی آن مطالبات بحق ضمانت اجرا نداشت و یکسری قوانین جدید مانع از پاسخگویی به مطالبات مردمی شد.
ابوالحسنی در ادامه خاطر نشان می‌کند: این شکاف ایجاد شده بین نخبگان سیاسی و مردم درواقع به عملکرد سه قوا در جامعه برمی‌گردد. یعنی کم‌کاری و ناکارآمدی هر سه قوه در برآورده کردن مطالبات مردمی باعث شده است که نخبگان فکری هم راهکاری نداشته باشند. درواقع برخی مسائل و کم‌کاری‌ها توسط نهادهای پاسخگو عملا نخبگان را به بن‌بست کشانده است. وی می‌افزاید: یک بن‌بست جدی جلوی پای نخبگان وجود دارد و مردم باید این را درک کنند. به نظر من این شکاف بین مطالبات مردمی و استراتژی که در درون حاکمیت وجود دارد به ضرر نظام است. اگر ما یک نظرسنجی در سطح جامعه داشته باشیم بیشتر متوجه این شکاف خواهیم شد. اولین راه و درواقع بهترین راه برای عبور از این مرحله انتخابات آزاد در کشور است. یعنی رجوع به افکار عمومی و اعتماد به مردم است. اگر نظارت استصوابی حذف شود و تفکر بسته راست سنتی سایه‌اش را از سر انتخابات بردارد ما یک انتخابات پر شور را خواهیم داشت. گسیختگی سیاسی بین ارکان قدرت و شکل‌گیری نفوذهای ناهمگن در نظام سیاسی و مدیریتی کشور که هرکدام اهداف متعارضی را دنبال می‌کنند، باعث شده است که فاقد مجموعه‌ای از اهداف سازگار و منسجم باشد. بنابراین عدم یکپارچگی در حوزه هدف‌گذاری‌های کلان، موجب فعالیت‌های موازی یا متعارض و لذا موجب هرزروی منابع جامعه شده است. این استاد دانشگاه در‌این‌باره می‌گوید: تا زمانی که تغییرات اساسی در برخی از مراکز و نهادهای تصمیم‌گیر داده نشود نخبگان فکری و سیاسی‌کاری از پیش نخواهند برد. بدنه اجتماعی باید ببیند که قدمی برای تغییر برداشته شده است. فقط در این شرایط است که ما می‌توانیم مشارکت بالایی در انتخابات خواهیم داشت و شکاف بین نخبگان سیاسی و مطالبات مردمی از بین برود. وقتی مطالبات مردمی ضمانت اجرایی نداشته باشند دیگر تمایلی برای حضور در صحنه انتخابات نخواهند داشت و نتیجه آن عمیق شدن شکاف بین نخبگان و مردم خواهد بود. ما متاسفانه حضور مردم در صحنه را فقط در پای صندوق‌های رای تلقی می‌کنیم.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در رابطه با برخی اظهار نظرها در مورد تغییراتی در قانون اساسی می‌گوید: اتفاقا به نظر من اصلا لزومی ندارد که ما در قانون اساسی تغییراتی ایجاد کنیم. ما اگر همین قانون اساسی را به طور کامل اجرا کنیم به بن‌بست نخواهیم رسید. برای مثال ما در قانون اساسی نظارت استصوابی نداریم و حاکمیت ملت مطرح است. یا اگر سایه گفتمان راست سنتی اقتدارگرا انحصارطلب را از سر انتخابات برداشته شود و تایید کاندیدها را به احزاب بسپارند، سطح مشارکت خود به خود بالا می‌رود. یعنی شورای نگهبان بگوید اگر حزبی صلاحیت یک کاندیدا را تایید کرد من نیز آن را تایید می‌کنم. آن وقت شما ببیند که مشارکت چه اندازه قوی و پرشور خواهد شد.
سایر اخبار این روزنامه
عباس خامه‌یار در گفت‌وگو با «ابتکار»:
پیشنهاد ظریف اوج درایت بود
ژوبین صفاری
آنچه برای مقابله با دیوانه خردمند لازم است
«ابتکار» از احتمال تحقیق و تفحص از صداوسیما بعد از تعطیلات مجلس گزارش می‌دهد
«جام‌جم» زیر ذره‌بین «بهارستان»
«ابتکار» دلایل شکاف بین نخبگان سیاسی و مطالبات مردمی را بررسی می‌کند
عبور مشارکت انتخاباتی از مسیر پاسخ به مطالبات مردمی
ایجاد محدودیت باعث از دست رفتن بازارهای برون‌مرزی میشود؟
چوب عوارض لای چرخ صادرات
حاشیه‌های قانون مرتبط با درآمد کنسرت‌ها وارد فاز تازه‌ای میشود
«عوارض» خصوصی بودن!
ثبت داده‌های آماری سرطان در ایران چه آثار و نتایجی را به دنبال دارد؟
آمار قربانیان ایرانی «خرچنگ» موذی
پمپئو :
آماده مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران هستیم
هشدار سید‌حسن خمینی نسبت به ناکارآمدی برخی مسئولان
شروع طوفانی ایران در لیگ ملت‌های والیبال با ۳ برد
ژرمن‌ها هم زانو زدند
سخنگوی وزارت امور خارجه:
برای ایران بازی با کلمات ملاک عمل نیست
غم‌انگیزتر از دو فاجعه
