گزارشی از دو فیلم متفاوت جشنواره کن از «خون و ترس» تا «انگل»

همدلی| گروه فرهنگ و هنر: جشنواره کن امسال با فیلمی از جیم جارموش به نام «مرده‌ها نمی‌میرند» افتتاح شد و در نهایت « انگل» را بهترین فیلمش شناخت. تارانتینو و اسکورسیزی غایب بودند و «مشمشه» هم تنها فیلم ایرانی حاضر در جشنواره بود.
کمدی سیاه یک شروع متفاوت برای کن
«مرده ها نمی میرند» ساخته فیلمساز مستقل «جیم جارموش» به عنوان فیلم افتتاحیه هفتاد و دومین دوره جشنواره بین المللی فیلم کن به روی پرده رفت.
ساخته امسال جیم جارموش یک کمدی-ترسناک است. که فیلمنامه آن را خودش نوشته و خودش نیز این کمدی سیاه را کارگردانی کرده است. این فیلم در بخش رقابتی جشنواره نیز حضور داشت.


در خلاصه داستان جدیدترین ساخته «جیم جارموش» کارگردان آمریکایی آمده است: در شهر خواب آلود و کوچک «سنترویل» چیزی سر جایش قرار ندارد. ماه بسیار بزرگ و نزدیک است و ساعت‌های روز غیرقابل پیش بینی شده است و حیوانات رفتارهای غیرمعمول از خود نشان می‌دهند و هیچ کس نمی‌داند دلیل این اتفاقات چیست. گزارش‌های خبری ترسناک و دانشمندان نگران هستند اما هیچکس اتفاقات بسیار خطرناک و عجیب و غریبی که قرار است در شهر اتفاق روی دهند را پیش‌بینی نمی‌کند. مرده‌ها از گور بر می‌خیزند و وحشیانه به شهر و موجودات زنده حمله می‌کنند و شهروندان برای بقای خود باید بجنگند.
جارموش از پاهای ثابت جشنواره فیلم کن است و پیشتر با فیلم‌هایش از جمله «عجیب‌تر از بهشت»، «پترسون»، «گل‌های پژمرده»، «تنها عاشقان زنده می‌مانند»، «گوست داگ: راه سامورایی»، «مرد مرده»، «قطار اسرارآمیز» و «مغلوب قانون» در این جشنواره حضور داشته است.
انگل ، پایانی تحسین برانگیز
فیلم انگل (Parasite) جدیدترین ساخته بونگ جون-هو فیلمساز کره‌ای هم تحسین گسترده منتقدان بین‌المللی را برانگیخت و موفق به دریافت نخل طلا شد.
«انگل» از ۱۰ منتقد مجله اسکرین دیلی نمره ۳.۴ از ۴ را دریافت کرده و در نهایت بهترین فیلم جشنواره کن شناخته شد.
فیلم انگل اثر تحسین‌شده بونگ جون-هو درباره دو خانواده چهارنفره است. یکی ثروتمند که در خانه ای زیبا و چند طبقه زندگی می کند و دیگری فقیر که در زیرزمینی در سئول زندگی می کند. قیمت نجومی خانه و کرایه های بالا باعث شده خانواده های فقیر زیادی در این شهر در زیرزمین یا طبقه‌هایی که نیم‌شان زیر زمین است زندگی کنند. قصه از آنجا شروع می شود که پسرک خانواده فقیر و زیرک به عنوان معلم خصوصی وارد خانه خانواده ثروتمند شروع می شود و روایت خنده دار و ترسناک و نبوغ آمیز بونگ جون هو از نبرد طبقاتی آغاز می شود.
شب اکران انگل، منتقدها و خبرنگارها در دو جای فیلم شروع کردن به کف زدن و سوت کشیدن کردند. اتفاقی که لااقل امسال نیفتاده بود. (در کن تماشاچی معمولا از دست زدن وسط فیلم خودداری می کنند و تشویق را برای بعد از تیتراژ می گذارند). دو سکانس - با تدوینی حساب شده و موسیقی بی نظیر - به رهبری بونگ جون هو - که درست مثل یک رهبر ارکستر، ضربان قلب تماشاچی هایش را کنترل می کند.
فیلم از برخی جهات تم مشترکی با آثار موفق سال گذشته همین جشنواره همچون «دزدان فروشگاه» (Shoplifters )و «سوختن» (Burning)
دارد. دزدان فروشگاه فیلمی ژاپنی است که سال گذشته موفق شد نخل طلای جشنواره را تصاحب کند و سوختن فیلمی بود که سال ۲۰۱۸ تحسین‌شده‌ترین فیلم منتقدان جشنواره لقب گرفت. همچنین هر دو اثر در میان عمده لیست‌های بهترین فیلم‌های سال ۲۰۱۸ قرار داشتند.
لایه اجتماعی سیاسی تند و تیز فیلم خیلی ها را غافلگیر کرد. ساختار روایی فیلم مثل یک بازی جنگ است: حتی حذف یک سکانس می تواند به فروپاشی تمام ساختار روایی فیلم منجر شود.
منتقدانی که درباره فیلم سینمایی «انگل» دست به قلم برده‌اند عمدتا به تمجید این اثر پرداخته‌اند. در وبسایت راتن تومیتوز ۲۱ نقد درباره این اثر نوشته شده که رضایت ۹۵ درصدی منتقدان را بازتاب می‌دهد. همچنین هر ۱۱ نقد ثبت‌شده در وبسایت متاکریتیک درباره این فیلم مثبت است و مجموع نمره ۸۶ را برای این اثر به ثبت رسانده.
جان بلیزدیل منتقد سینه‌ویو که به فیلم نمره ۱۰۰ از ۱۰۰ داده «انگل» را کالبدشکافی استادانه نابرابری اجتماعی و روانشناسی پول توصیف کرده و می‌گوید گرچه در سال‌های اخیر خانواده‌های کم‌درآمد به سوژه پرطرفداری در میان فیلم‌های حاضر در جشنواره فیلم کن تبدیل شده‌اند اما به ندرت می‌توان اثری به درخشانی فیلم بونگ جون-هو در میان‌شان یافت‌.
بلیزدیل صحنه‌هایی از فیلم را یادآور کتاب‌هایی چون یادداشت‌های زیر زمینی فیودور داستایفسکی و مسخ اثر فرانتس کافکا می‌داند و به این نکته اشاره می‌کند که فیلم حتی در لحظات کمیک هنوز وجه تراژیک قدرتمندی دارد.
دیوید ارلیخ منتقد ایندی‌وایر که فیلم انگل را مستحق نمره ۹۱ از ۱۰۰ دانسته فیلم را اثری می‌داند که به شکلی بی‌رحمانه و خشمگین خوب ساخته شده. او در توصیف فیلم می‌نویسد: گاهی گیج‌کننده است، سپس تنشی غیرقابل تحمل دارد و در همه لحظات آنچنان سرگرم‌کننده است و خوب تنظیم‌شده که وقتی ریتم فیلم تغییر می‌کند به سختی متوجه آن می‌شوید.
جاستین چانگ منتقد لس‌آنجلس تایمز که به فیلم نمره ۹۰ از ۱۰۰ را داده و در میان تحسین‌کنندگان آن قرار داد معتقد است در جشنواره کن ۲۰۱۹ اثری به قدرت فیلم انگل نمایش داده نشده. او فیلم‌ را از برخی زوایا با «ما» (Us) ساخته جدید جردن پیل مقایسه می‌کند و معتقد است فیلم بونگ جون-هو از فیلم پیل فراتر می‌رود.
چانگ می‌گوید اثر جدید بونگ جون-هو عصبانی‌ترین و پرخاشگرترین فیلم بخش مسابقه امسال جشنواره کن است. تمثیلی کمیاب از داراها و ندارها که از نظر احساسی و عقلانی درگیرکننده است.
نقد فیلم انگل از نگاه جسیکا کیانگ، منتقد ورایتی:
روی کاغذ، جدیدترین فیلم بونگ جون-هو شاید تفاوت چندانی با آثار پیشین‌اش مانند «خاطرات قتل» و «برف‌شکن» نداشته باشند. کارگردان باتجربه‌ی کره‌ای بیش از هر چیزی به خاطر ترکیب کردن ژانرهای مختلف مثل کمدی، وحشت، درام، اسلشر، معمای قتل و… مشهور است. او در هر ژانری که کار می‌کند می‌تواند تصویر درستی ارائه دهد. در حالی که «انگل» حداقل نیمی از ژانرهای ذکر شده را در خود دارد، خنده‌ها این بار تلخ‌تر، دندان‌قروچه‌ها شدیدتر و بغض‌ها بیش‌تر و ناراحت‌کننده‌تر از همیشه هستند.
بونگ با درخشش بسیار بازگشته و این بار صدای خود را بر سر یکی از مسائل مهم این روزها بلند می‌کند؛ «انگل» نقدی‌ست مفصل بر اختلاف طبقاتی جزئیات کوچک در نهایت به شکلی جالب در طی داستان به هم می‌رسند و به نتیجه‌ای دردناک و در عین حال راضی‌کننده منتهی می‌شوند. فیلم در آخرین لحظاتش پیام غیرمنتظره‌ای را به بینندگان می‌دهد: ثروتمندها را بخور و شکمت را سیر کن ولی بدان به زودی بار دیگر گرسنه می‌شوی و هم‌چنان فقیری.
نقد فیلم انگل از نگاه پیتر بردشاو، منتقد گاردین:
بونگ جون-هو با درامی دیدنی و پر از تعلیق و هجو به کن بازگشته است. «انگل» کمدی تلخ عجیبی‌ست در مورد وضعیت طبقات اجتماعی، آرزوها، مادی‌گرایی و خانواده‌ای مرفه که تفکر به کارگیری از طبقات اجتماعی پایین‌تر را به عنوان خدمتکار پذیرفته‌اند. انگل در مورد خانواده‌ی ثروتمند کره‌ای‌ست که دینامیک میان اعضایشان بیننده را به یاد سریال «دانتون ابی» می‌اندازد و وضعیت‌شان بحرانی‌تر از آن است که نشان می‌دهند.
فیلم شاید می‌توانست تندتر و صریح‌تر باشد یا به نتیجه‌اش بیش‌تر پرداخته شود. اما در نهایت اثری سرگرم‌کننده، زیبا و پر از طعنه است که یکی از مضامین کنونی سینمای کره را بررسی می‌کند. فیلم را می‌توان با دیگر آثار سینمای کره مانند «کنیز»، ساخته‌ی سال ۲۰۱۶، یا «خدمتکار»، ساخته‌ی سال ۲۰۱۰، مقایسه کرد.
در این بین تمرکز زیادی بر روی فقر، بیچارگی و فرار بدهکاران از بدهی‌شان دارد که سال قبل در فیلم سوختن بررسی شده بود. وقتی خانواده‌ی فقیر خود را مقابل خانواده‌ی ثروتمند می‌بینند، به شکل بی‌رحمانه‌ای متوجه بدبخت بودن‌شان می‌شوند و می‌فهمند ثروت باید در اختیار آن‌ها می‌بود. داستان «انگل» گویی ماوراءطبیعه یا علمی-تخیلی‌ست؛ حمله‌ای برای دزدیدن سبک‌ها. فیلم «انگل» تا اعماق ذهن‌تان نفوذ خواهد کرد.