درپی بالا گرفتن حواشی حادثه ابیانه ورود گردشگر بدون راهنما به این روستا ممنوع شد

گردشگری؛ میان اخلاق و بی‌اخلاقی
گروه ایرانشهر: چند روزی می‌شود که انتشار ویدئویی از تکخوانی یک خانم جوان در روستای تاریخی ابیانه در شبکه‌های اجتماعی جنجالی شده و اخبار پیرامون آن، این ویدئو را جنجال‌ برانگیز‌تر هم کرده است. اخباری چون احضار خانم تکخوان در ویدئو و همچنین راهنمای گردشگران به مراجع قضایی و نامه‌ رئیس شورای اسلامی روستایی ابیانه به فرماندار شهرستان نظر با رونوشتی به ریاست اداره میراث فرهنگی شهرستان نطنز و ریاست پایگاه میراث فرهنگی ابیانه که در آن ورود گردشگران بدون راهنمای گردشگری را به این روستای تاریخی ممنوع کرده است. در این میان در حالی که واکنش‌ها به این اخبار و حواشی به دو قطب تقبیح این اتفاق و طالبان آزادی‌های اجتماعی تقسیم شده اما گروه دیگری از جمله برخی فعالان گردشگری نظر دیگری درباره این رخداد در عرصه گردشگری دارند. نظری که با اشاره به بخشی از مواد منشور جهانی اخلاق گردشگری، گردشگران را به احترام گذاشتن بر فرهنگ و قوانین بومی جامعه مقصد تشویق می‌کنند. در این بین اما افرادی هم هستند چون عضو شورای علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی مشهد که ثبت جهانی یزد را فرصت و تهدیدی برای این شهر خوانده و تاکید کرده که ماجرای روستای ابیانه نباید مجدداً برای یزد تکرار شود!
ماجرا از انتشار یک فیلم کوتاه اینستاگرامی آغاز شد، فیلمی که در آن خانمی که سابقه تکخوانی در این شبکه اجتماعی را داشت در روستای تاریخی ابیانه در میان جمعی از گردشگران و شهروندان تکخوانی می‌کرد. این ویدئو اما شبیه به همه کلیپ‌های اینستاگرامی در میان خبرها و تصاویر دیگر کاربران شبکه‌های اجتماعی محو نشد و آن‌قدر دست به دست شد که امام جمعه نطنز به آن واکنش نشان داد و آوازخوانی این زن را «وقیحانه» دانست و خواستار برخورد با «حرمت‌شکنان» شد. به دنبال آن دادستان نطنز اعلام کرد که دادستانی به موضوع کلیپ روستای ابیانه ورود کرده است. این مقام مسئول اعلام کرد هنوز مشخص نیست که این افراد در چه قالبی به ابیانه سفر کرده بودند. اینجا بود که پای اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نظنز و تورهای گردشگری به این موضوع باز شد.
بلافاصله فریدون الهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد که تورهای گردشگری دارای مجوز از سازمان از این ماجرا مبرا هستند. او درخصوص کلیپ منتشر شده از روستای ابیانه و خوانندگی یک خانم در آن، اظهار کرد: قطعه فیلمی در فضای مجازی از روستای ابیانه منتشر شده است که خوشبختانه به تورهای گردشگری دارای مجوز از سازمان میراث فرهنگی ارتباطی نداشته است. آژانس‌ها و راهنمایان تور ما آموزش دیده‌اند و به شعائر اسلامی و قوانین و عرف اسلامی احترام می‌گذارند و رعایت موازین مذهبی و اعتقادی را در دستور کار دارند. با این حال اما او توپ را در زمین گردشگرانی انداخت که به صورت فردی و شخصی به مناطق مختلف ایران سفر می‌کنند. مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان گفت: در مراکز گردشگری سراسر کشور عده‌ای خانوادگی و یا به صورت گروه دوستی سفر می‌کنند که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی قرار ندارد، اما این افراد نیز باید موازین شرعی و فرهنگ مذهبی هر منطقه‌ای را رعایت کنند. او گفت: این گروه نه در مرکز روستای ابیانه بلکه در اطراف روستا اقدام به چنین حرکتی کرده‌اند که بلافاصله با حضور یگان حفاظت میراث فرهنگی موضوع پایان می‌یابد ولی متاسفانه همان چند لحظه فیلم برداری شده و همان فیلم کوتاه عده‌ای را ناراحت کرده است؛ چند لحظه فیلمی که به احضار این شهروند و همچنین راهنمای گردشگران به مراجع قضایی انجامید و ولی‌الله تیموری، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث از توبیخ هر تور گردشگری که قوانین و شئون اسلامی را رعایت نکند، خبرداد و اعلام کرد در صورت تکرار این اتفاق تمامی گردشگران حاضر در تور بازخواست خواهند شد. با بالاگرفتن موج انتقادات نسبت به خلاف شرع بودن تکخوانی زنان در مجامع عمومی و البته خلاف قوانین شرع بودن این عمل عده‌ای حضور متولیان فرهنگی در ابیانه را ضروری دانستند. علی عابدینی، دهیار ابیانه نطنز گفت: برای جلوگیری از تکرار موضوع خوانندگی زنان و موارد اینچنینی در روستای ابیانه نطنز، حضور متولیان فرهنگی در ابیانه ضروری است. وی اظهار کرد: قطعاً دهیاری ابیانه به تنهایی نمی‌تواند با این مشکلات برخورد کند و حضور متولیان فرهنگی و عوامل مربوط به فرهنگ در این روستا ضروری است. وی افزود: هر نهادی شرح وظایف و مسئولیت‌های خاص خود را دارد و وظایف دهیاری و شورای روستا مشخص است که قطعاً اگر متولیان امر و وابسته به فرهنگ همگی وظایف خود را با همکاری دهیاری روستای ابیانه به نحو احسن انجام دهند دیگر شاهد این اتفاقات نخواهیم بود.


دهیار ابیانه نطنز از نارضایتی مردم ابیانه از وقوع چنین اتفاقاتی در این روستا و عدم حمایت مسئولان برای مقابله با اتفاقات این چنینی خبر داده و گفته است که مردم حتی در مواردی هم که امر به معروف می‌کنند، مسافران با آن‌ها درگیر می‌شوند و به همین خاطر است که نسبت به این موضوع بی‌تفاوت شده‌اند. عابدینی گفته است: ضمن احترام به همه متولیان فرهنگی و به خصوص شورای فرهنگ عمومی شهرستان نطنز و دعوت از آن‌ها برای ورود به مسائل فرهنگی روستا، از آن‌ها گلایه‌مندیم که وقتی دهیار و شورای روستای ابیانه عضو این شورای فرهنگ عمومی نیستند، چگونه باید مشکلات خود را منتقل کرده و راهکار را دریافت کنند؟
این گلایه‌ها اما به همین جا ختم نشد و حاصلش ممنوعیت ورود گردشگران به ابیانه بدون حضور راهنمای گردشگری بود؛ فرمانی که قطعا گردشگری در این روستا را در روزهای آینده با مشکل مواجه خواهد کرد. محمدرضا علیرضایی، رئیس شورای اسلامی ابیانه در نامه‌ای خطاب به فرماندار شهرستان نطنز اطلاع داده است که حضور گردشگران بدون راهنما در شهر ابیانه ممنوع است. در این نامه آمده: هر رفتار ناهنجار خارج از عرف اجتماعی و حرکات نابخردانه آنان موجب شده تا شورای اسلامی ابیانه و دهیاری آن اجازه ندهند گردشگران ابیانه به ویژه کسانی که گروهی وارد این دیار می‌شوند بدون راهنمای مطلع و مطمئن در سطح روستا رفت و آمد کنند. بنابراین از آن مقام محترم تقاضا می‌شود دستورات لازم را در راستای هر‌چه بهتر برگزار شدن این مهم برای ادارات تابعه صادر فرمایید.
گرچه هنوز خبری از معرفی این خانم تکخوان به مراجع قضایی به گوش نرسیده اما همچنان بعد از گذشت چند روزی از انتشار این کلیپ در فضای مجازی بحث‌ها بر سر آن ادامه دارد. این بار اما فعالان گردشگری به این موضوع ورود کرده‌اند. حمیدرضا حسینی کارشناس ارشد تاریخ و فعال میراث فرهنگی و گردشگری در یادداشتی که در اسکان‌نیوز منتشر شده به موضوع تکخوانی بانویی جوان و هنجارهای گردشگری و جوامع محلی از دیدگاه منشور گردشگری پرداخته است. او با اشاره به این که تکخوانی گردشگر زن در ابیانه نیز مانند بسیاری دیگر از مسائل امروز کشور، رنگ‌وبویی سیاسی پیدا کرده، از دو قطبی شدن جامعه نسبت به این اتفاق و موضع مثبت و منفی نسبت به برخورد با این زن تکخوان خبر داده است. اما با این حال معتقد است که باید این دو جبهه را رها کرد و با دید عمیق‌تری به این موضوع نگریست. او خاطرنشان کرد: حتی اگر قائل به آزادی‌ کامل زنان در فضای اجتماعی- از جمله آوارخوانی، رقص و پایکوبی و انتخاب نوع پوشش باشیم- باز هم باید توجه داشته باشیم که مرز این آزادی‌ها در منشور جهانی اخلاق گردشگری محدودتر از آن چیزی است که از سوی گردشگران غیرحرفه‌ای پنداشته می‌شود. این منشور که در مجمع عمومی سازمان ملل به رسمیت شناخته شده، سند مورد اجماع جامعه بین‌الملل در حوزه گردشگری و چارچوبی بنیادین برای دست‌یابی به گردشگری پایدار و مسئولانه است. بنابراین حتی در جوامعی که حداکثر آزادی‌های اجتماعی را برای مردان و زنان در نظر گرفته‌اند و قوانین‌شان از این آزادی‌ها حمایت می‌کند، رفتار گردشگران در چارچوبی متفاوت از رفتار آحاد جامعه تعریف می‌شود. در بخشی از ماده اول منشور جهانی اخلاق گردشگری آمده است: «فعالیت‌های گردشگری باید با ویژگی‌ها و سنت‌های کشور یا منطقه میزبان هماهنگ بوده و احترام قوانین و آداب و رسوم آنها حفظ گردد.» همچنین «گردشگران نباید هیچ اقدامی که نزد مردم محلی توهین‌آمیز، ناخوشایند یا مضر است، انجام دهند و موجب آزار آنها شوند». به عبارت دیگر، مهم نیست شما چگونه می‌اندیشید و رفتار می‌کنید، مهم این است که وقتی به صفت گردشگر وارد جوامع محلی می‌شوید، نباید رفتاری خلاف باورها و آداب و رسوم جامعه میزبان داشته باشید زیرا حتی اگر باعث آزردگی آن جامعه نشوید، موجب تغییر در بنیان‌های فرهنگی آن خواهید شد. هرچند که گسترش گردشگری در همه جوامع چنین تغییراتی را به همراه دارد، اما مهم است که گردشکران به شکل ارادی اعمال چنین تغییراتی را دنبال نکنند و دایره تغییرات تا حد ممکن محدود و تدریجی بماند. البته منشور جهانی اخلاق گردشگری، نگاهی یکسویه ندارد و متقابلا جوامع میزبان را به مدارا با گردشگران دعوت می‌کند.
گرچه در میان فعالان گردشگری چنین نگاه‌های میانه‌رو و متخصصانه‌ای وجود دارد اما کسان دیگری چون‌ محسن طبسی عضو شورای علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی مشهد هم هستند که ثبت جهانی یزد را فرصت و تهدیدی برای این شهر خوانده و تاکید کرد که ماجرای روستای ابیانه نباید مجدداً برای یزد تکرار شود و مسئولان و متولیان گردشگری را نسبت به این موضوع انذار داده است.