«سیل» و «جنگ»، تفاوت ها و شباهت ها!

حسن دادخواه‪-‬ از نخستین روزهای سال جدید، وقوع بارش های رعدآسا و طغیان رودخانه ها و آبگرفتگی شهرها و وقوع سیل های بنیان کن، عموم مردم ایران و بویژه در چند استان کشور را دچار وحشت و نگرانی و پریشان خاطری کرد. تقریبا دو ماه فروردین و اردیبهشت، بجز بخش هایی از ایران، بیشتر استان ها با پدیده سیل و زیان های حاصل از آن بویژه برای روستاییان روبرو شدند و تمام دستگاه ها و مقامات کشوری و لشکری امکانات و تمرکز خود را برای جلوگیری از گسترش سیل و کمک رسانی به مردم سیل زده قرار دادند. هنوز سیل به‌طور کامل فروکش نکرده بود و آب‌های سرگردان در پیرامون شهرها، جاده های دسترسی و زمین‌های کشاورزی را درمی نوردید که در صحنه سیاسی، جنگ لفظی و تحریم های جدید و شدید اقتصادی آمریکا علیه ایران، به صدر اخبار کوچه و خیابان رسید و در پی آن حرکت ناوگان های دریایی و هوایی آمریکا به سوی خلیج فارس، موجب تشتت در بازار و بالارفتن قیمت ها و بروز نگرانی میان مردم شد تا آنجا که مقامات بلندپایه کشور به دفعات، به رغم دستور نظامی آماده باش، وقوع جنگ را منتفی دانستند تا بدین گونه از ایجاد نگرانی مضاعف در میان مردم جلوگیری کنند.
براین پایه، وقوع پدیده سیل و امکان شروع جنگ و درگیری نظامی میان آمریکا و ایران، هر دو تا این لحظه از سال ۱۳۹۸، موجبات پریشانی خاطر و نگرانی ذهنی مردم ایران را فراهم آورده است و اقتصاد و مسائل متاثر از آن را در شعاع خود قرار داده اند.
این دو پدیده، گرچه از دو سنخ و ماهیت هستند ولی شباهت هایی نیز با هم دارند که به لحاظ نقش هر دو در زندگی انسانی مردم ایران و آرامش و آسایش ایشان، باید مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
شناخت هر چه دقیق تر شباهت های سیل و جنگ می‌تواند مقامات عالی رتبه کشورمان را در اتخاذ سیاست‌های جدیدی که تامین کننده منافع و مصالح ملی برای مردم ایران باشد، یاری رساند.


الف) شباهت های «سیل» و «جنگ»:
1- وقوع پدیده سیل و جنگ، هر دو از عارضه های زندگانی بشر هستند و بطور طبیعی، امری لازم و متعارف و عادی نیستند. به سخن دیگر، هر دو پدیده، موجب کند شدن حرکت رو به رشد جامعه و حامل زیان و تخریب و از دست رفتن سرمایه ها می شوند.
2- سیل و جنگ، وقت و انرژی زیادی از مدیران و مقامات کشوری و لشکری را به خود اختصاص می دهد و مانع از رسیدگی آنان به امور سازنده می‌شود.
3- سیل و جنک، نظم اجتماعی و فرآیندهای متعارف و سیر طبیعی جامعه را بر هم می زند. فوریت رسیدگی به امور سیل و جنگ، مانع از رعایت پاره ای ضرورت ها و اقدامات صحیح می‌شود.
4- سیل و جنگ، آرامش و آسایش و روان سالم را از افراد جامعه می رباید‌ و اضطراب و هیجان و ترس و ناامیدی و آشفتگی روحی و اختلالات جسمی را برای شهروندان به ارمغان می آورد.
5- سیل و جنگی که کیان و داشته های یک ملت را با خطر روبرو کرده است، موجب زایش مکانیزم های دفاعی در میان مردم می شود. همکاری و از خودگذشتگی و فداکاری تا پای بخشش جان، بویژه در زمان اشغال سرزمین، از پدیده های سیستم دفاعی و واکنش های جامعه و مردم است تا اینگونه بتوانند سیل و جنگ را به کنترل در آورند و زیان های آن را کاهش دهند.
6- وقوع سیل و جنگ زاده مدت زمان است و به یک باره و لحظه ای به‌وجود نمی آیند. پیدایش هر دو، نیازمند فراهم شدن زمینه هایی است.
7- بر پایه آنچه در فراز ششم گفته شد، وقوع سیل و جنگ، هر کدام تابع سازوکار ویژه ای است. به زبان روشن‌تر، علوم آب شناسی و علوم سیاسی و کنش و دانش دیپلماسی هر کدام می توانند دیو بد سگال سیل و جنگ را مانند موم ، در دستان انسان به کنترل در آورد.
8- دسته ای از زیان های سیل و جنگ، نه در حین بلکه پس از پایان سیل و جنگ رخ می نمایاند.
9- وقوع پدیده سیل و جنگ، هر دو می تواند حاصل زیاده‌خواهی و قانون‌شکنی و تعرض های انسان ها به حقوق طبیعت و حقوق همنوعان باشد.
ب) تفاوت های سیل و جنگ:
1- به رغم آنکه دخالت یا خطاهای ناخواسته انسانی تنها بخشی از وقوع سیل را به خود اختصاص می دهد اما صددرصد، وقوع و رخداد جنگ در دستان انسان و به اختیار و خواسته آنهاست. از این رو، امکان جلوگیری از وقوع جنگ، بیشتر از امکان جلوگیری از وقوع سیل است.
2- گرچه سیل در راه عبور آب های سرگردان و سرکش، می تواند همه چیز را ویران کند ولی اجزایی از سیل، مانند ذخیره شدن آب ها و مرطوب ماندن خاک و پاک شدن هوا بر اثر بارش باران، در بردارنده سود و فایده و بهره هایی است. اما جنگ و آتش و خرابی و کشته شدن انسان ها و بوی تند باروت و دود سیاه جنگ، هیچ سود و فایده ای در مسیر حرکت خود ندارد.
3- زیان‌های سیل، بیشتر زیان های مالی و سازه ای است و کمتر موجب از دست رفتن جان انسان‌هاست ولی زیان‌ها و خسارات جنگ، در درجه اول، موجب از درست دادن جان انسان‌ها و در درجات بعدی موجب زیان های مالی و سازه‌ای است.
در هر حال، مقامات عالی رتبه کشورهای جهان باید به‌طور فردی و گروهی و جهانی و طی همکاری های چند جانبه میان دولت ها، تدابیری بیاندیشند تا بتوانند از وقوع سیل و جنگ جلوگیری کنند.