گزارش اختصاصی «همدلی» از نیمه اول هفتاد و‌دومین جشنواره جهانى فیلم «کن»؛ جشنواره ولرم!

همدلی| گروه فرهنگ و هنر- لادن موسوی: امسال هم به چشم بر هم زدنى نصف جشنواره فیلم کن گذشت. شاید بتوان گفت زمان تنها چیزى است که امسال در جشنواره «کن» اسیر رخوت و خستگى نشده و همچنان با شدت و حدت همیشگى به راه خود ادامه می‌دهد و جلو مى‌رود، بى توجه به تمام مردمى که دوست دارند به لحظه لحظه بزرگترین و باشکوه‌ترین جشنواره سینمایى چنگ بزنند تا نکند ذره‌اى از آن هدر رود. جشنواره امسال حال و هواى سال هاى قبلش را ندارد انگار. فیلم‌هاى بخش مسابقه بد نیستند اما خوب هم نیستند.
خبرنگاران بی‌حوصله
خبرنگاران در «کن» پادشاهى مى کنند. هر چند به راحتى بعد از هر سانس، نظرات خود را با تشویق یا هو کردن‌های‌شان نشان مى‌دهند اما آنها هم حال و حوصله ندارند انگار. تشویقى سرسرى می‌کنند و از جاى خود بلند می‌شوند به امید فیلم بعدى. فیلم دیگرى که چه خوب و چه بد از این کرختى و معمولى بودن نجات‌شان دهد. هیچ وقت تمام فیلم هاى یک جشنواره خوب نیستند و نظرات در بین منتقدان، داوران، مردم و «بازار فیلمى‌ها» متفاوت است. بین فیلم ها، در تراس ها، در صف فیلم بعدى یا در انتظار قهوه، همه با هم بحث و جدل مى کنند و به دنبال پیدا کردن معنا و مفهوم حرف هنرمندانى هستند که از سراسر دنیا در جشنواره حضور دارند. امسال اما همه با بى‌حوصلگى، نظر دیگرى را مى پرسند و دیگرى هم سرى یا شانه اى به نشانه نا امیدى تکان مى دهد.
نخل طلای گمشده!


همه می‌گویند چرا هیچ اتفاقى نمى افتد. همه منتظرند... همه منتظریم تا بعد از بیرون آمدن از سالن با لبخند و هیجان بگوییم که بالاخره نخل طلاى امسال را یافتیم! اما امسال نخل طلا انگار گنجى نایاب است و ما جستجوگرانى که براى یافتنش از این سالن تاریک به دیگرى مى دویم. هوا هم انگار لج کرده و سربه سر همه می‌گذارد تا حرص‌مان را در این وانفساى جست‌وجوهاى بى فایده بیشتر دربیاورد. گرفته و ابرى است بیشتر و نم نم باران هر از گاهى مى‌زند... طوفان می‌شود یک‌هو اما و باران هاى سیل‌آسا مى آید. خورشید هم چند روزى است که قهر کرده انگار...
جای خالی ایران
اما جشنواره با این حال و هوا شروع نشد. امسال اتفاقا سال پر شور و هیجانى به نظر مى آمد. هر چند اما جاى خالى سینماى ایران به شدت حس می‌شد. ایران سالیان سال است که با فیلم هایى در بخش‌هاى اصلى و فرعى جشنواره خوش درخشیده و جاى خود را دارد. پارسال یکى از بزرگترین سال ها براى ایران بود با دو فیلم جعفر پناهى و اصغر فرهادى در بخش مسابقه. امسال اما جاى ایران خالى است... فیلم‌هاى کارگردانان بزرگى امسال اما در کن نمایش دارند. لیست کارگردانان شناخته شده و جهانى که امسال به کن آمد‌اند، به هنگام اعلام نام فیلم ها به شدت جذاب بود. از بین آنها می توان به «جیم جارموش»،و «تارنس مالیک» و «کوانتین تارانتینو» کارگردانان آمریکایى پیشکسوت و نخل طلا گرفته کن، «پدرو آلمادووار» اسپانیایى، «زاویر دولان» کارگردان جوان و نابغه کانادایى و «برادران داردن» بلژیکى اشاره کرد.
داوران جذاب
داوران امسال هم انتخاب هاى خوب و جذابى بودنند، مخصوصا با وجود «آلخاندرو گنزالز اینیاریتو»، کارگردان بزرگ مکزیکى که «بابل»، «زیبا» «بردمن» و «بازگشته» را در کارنامه خود دارد و رئیس هیئت داوران امسال است. اما متاسفانه تا الان غیر از «تارانتینو» و «دولان» که هنوز فیلم‌های‌شان نمایش داده نشده، فیلم هاى بقیه در حد انتظار نبوده است. «مرده ها نمی‌میرند» از «جارموش» که فیلمى کمدى، متفاوت و خوش‌ساخت بود به عنوان فیلم افتتاحیه جشنواره به نمایش در آمد. اما باید دانست که در «کن»، فیلم هاى افتتاحیه معمولا جایزه نمی‌گیرند بلکه بیشتر به خاطر احترام به کارگردان فیلم که غالبا کارگردان بزرگى است اما فیلمى معمولى ساخته، انتخاب مى شوند. فعلا بعد از گذشت نیمى از جشنواره و دیدن نصف فیلم هاى مسابقه، شرط هاى گرفتن نخل طلا روى «درد و شکوه» از «آلمادووار» بسته شده که شخصى ترین فیلمش را در مورد کارگردانى ساخته است که در سن بالا به گذشته خود می‌نگرد و خاطراتش را مرور می‌کند. اکنون این فیلم بالاترین نمره و جایگاه را از نگاه منتقدین فرانسه و جهان دارد.
حضور پررنگ زنان
زنان اما در «کن» امسال حضور پررنگى دارند. «متى دیپ» کارگردان زن جوان فرانسوى-سنگالى که پیش‌تر به عنوان بازیگر دیده شده، با اولین فیلم بلندش «آتلانتیک»، ساخته مشترک فرانسه، بلژیک و سنگال توانست در جشنواره امسال، همه را غافلگیر کند. «آتلانتیک» داستان خانواده ها، مادران و عشاق سنگالى را روایت می‌کند که بعد از رفتن عشق، فرزندیا خواهر و برادرشان در قایق هاى قاچاق براى رسیدن به اروپا، براى فردایى بهتر، چشم‌انتظار و نگران باقى مى مانند و سعى دارند زندگى را ادامه دهند. این فیلم همزمان با بخش مسابقه، در بخش «دوربین طلایى» هم به نمایش درمی‌آید. تمام فیلم‌هایى که اولین ساخته بلند کارگردان‌شان هستند و در جشنواره کن (چه در بخش هاى اصلى و چه در بخش هاى جانبى مثل «هفته منتقدین» یا «دو هفته کارگردانان») حضور دارند، در این بخش هم به رقابت مى پردازند که داوران مخصوصى دارد. امسال رئیس هیئت داوران این بخش «ریتى پان» کارگردان، سناریست و تهیه کننده فرانسوى-کامبوجى است.
دیگر زنى که امسال با فیلم تاریخی‌اش توانسته در میان فیلم هاى امسال جشنواره جایگاه خوبى براى خود دست و پا کند «سلین شیاما» کارگردان فرانسوى است. او که امسال با گروهى صددرصد زنانه روى فرش قرمز ظاهر شد، با فیلم «پرتره دخترى جوان در آتش» توانست بعد از مدت ها با فیلمى تاریخى که در سال ١٧٧٠ میلادى اتفاق مى افتد، تقریبا همه را بر قدرت فیلمش متفق‌القول کند. «سلین شیاما» فیلمى زنانه را امضا می‌کند که در آن دخترى جوان از ازدواج برنامه‌ریزى شده امتناع مى کند. او مخالفتش را با امتناع از نقاشى چهره اش توسط دخترى جوان و نقاش نشان مى دهد. «آدل انل»، بازیگر زن فرانسوى این فیلم از حالا جزو شانس هاى گرفتن جایزه بهترین بازیگر زن امسال به شمار می‌رود.
«جسیکا هسنر»، دیگر کارگردان جوان و زن اتریشى که دستیارى «هانکه» را در کارنامه خود دارد، متاسفانه همه را ناامید کرد. «جو کوچولو» بر خلاف قصه عجیبش در مورد «گیاهى که انسان‌ها را خوشبخت می‌کند»، فیلمى خسته‌کننده و کم‌کشش بود که مى توان آن را جزو فیلم هاى نه چندان خوب جشنواره امسال دانست.
زرق و برق ستاره‌ها
علیرغم تمام این ها اما ستارگان سینما و تلویزیون به «کن» مى آیند و هر روز و هر شب روى فرش قرمز، با لباس‌هاى آن‌چنانى خود براى عکاسان ژست می‌گیرند و نمى‌گذارند که مردم عادى از ولرم بودن این جشنواره خیلى مطلع شوند. نگران براى «کن» به اوج رسیده اما احتمالا نگرانی‌ها بى‌دلیل است. جشنواره «کن» هنوز هم توانایى غافلگیر کردن ما را دارد. هنوز هم همه منتظریم تا فیلم هاى عجیب و غریبى که در هیچ جاى دیگرى نمایش داده نمی‌شوند را ببینیم. «کن» همیشه موفق شده دنیا را غافلگیر کند. زمان باقى است و ما جستجوگران نخل طلا هنوز باور داریم که شاهکارى می‌تواند در بین فیلم هاى متوسط امسال، مخفى شده باشد. پس براى جست‌وجو به صف هاى شلوغ و سالن هاى تاریک برمی‌گردیم.