روزنامه ابتکار
1398/02/26
آیا باید از پروانه‌های «رنگین بانو» ترسید؟ خوش آمدن مهمانان ناخوانده به پایتخت
زهرا داستانی«پروانه‌هایی به رنگ قهوه‌ای با خال‌هایی سیاه»، مهمانان ناخوانده یک ماهه تهران و شهرستان‌های اطراف پایتخت هستند. مهمانانی که گرچه تعداد زیادشان باعث تعجب و گاهی نگرانی برای مزرعه‌داران تهرانی شده اما سبب زیبایی چهره بهاری تهران شده است. از اوایل هفته گذشته میلیون‌ها قطعه از پروانه‌ای به نام «رنگین بانو» به شهرستان‌های کرج، قرچک، ورامین و پیشوا حمله کرده و صحنه‌های زیبایی را در مناطق شهری و روستایی به ویژه بوستان‌ها، مزارع و علفزارهای شهرستان خلق کرده که البته با نگرانی برخی از کشاورزان هم همراه بوده و برخی از افراد قصد دارند با سم‌پاشی با آنها مقابله کنند اما کارشناسان معتقدند که این پروانه‌ها به هیچ عنوان تا به امروز به عنوان آفت شناخته نشده‌اند و آنچه که سبب به اشتباه افتادن و نگرانی مزرعه‌داران و باغداران شده، شباهت این پروانه‌ها به بیدها بوده است. اما داستان حضور پررنگ این پروانه‌ها حتی در سطح شهر تهران چیست؟
زمستانی بدون برف، سرما و البته پر باران در تهران، بارندگی‌های بی‌امان بهاری که رشد دوباره گیاهانی که پروانه‌ها روی آن تخم‌گذاری می‌کنند و گیاهانی که از آنها تغذیه می‌کنند را سبب شده، از جمله دلایل حضور پر رنگ این پروانه‌های قهوه‌ای خالدار است. پروانه‌هایی که با نام «رنگین بانو» شناخته می‌شوند. اغلب در سراسر جهان دیده می‌شوند؛ به استثنای آمریکای جنوبی. در طول 30 سال گذشته 5 بار ایران شاهد طغیان این پروانه‌ها بوده و حالا در سال 98 با داشتن سالی تَر و خنک‌تر شاهد افزایش تعداد جمعیت آن هستیم. اما آیا باید از این جمعیت زیاد پروانه‌های رنگین بانو نگران بود؟
علیرضا نادری، کارشناس حشرات و پروانه‌شناس معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با رادیو سیاره آبی، درباره علت حضور این پروانه‌ها در پایتخت و نگرانی یا عدم نگرانی از حضورشان توضیح داده است: آن چیزی که مردم را نگران آفت پروانه کرده است، شباهت بیدها با پروانه‌های رنگین بانو است. بیدها و پروانه‌ها از راسته‌ای به نام پولک‌بالان هستند که در حدود 200 هزار گونه از آنها در سراسر جهان شناخته شده‌اند. حشراتی که در باغات و مزارع به عنوان پروانه شناخته میشود و شب‌ها به دور چراغ جمع می‌شوند بید هستند. در بین پروانه‌هایی که روز پرواز هستند و در جهان در حال پرواز هستند و تعدادشان در سراسر دنیا 20 هزار گونه است، فقط تعداد اندکی از آنها آفت محسوب می‌شوند و گونه‌ای که در پایتخت شاهد آن هستیم پروانه «رنگین بانو» نام دارد که در سراسر دنیا به جز آمریکای جنوبی مشاهده میشود و در بعضی از نقاط جمعیت بزرگی دارد. در اثر بارش‌ها و پوشش گیاهی خوبی که بعد از بارندگی‌های فراوان در استان‌های معتدل و مناطقی مانند ایران و کشورهای خاورمیانه شکل گرفته کاملا طبیعی است که جمعیت آنها افزایش پیدا کند. این کارشناس حشرات و پروانه‌شناس معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره عمر این پروانه‌ها در تهران گفت: اگر شرایط طبیعی مثل باد و باران اجازه حیات به این پروانه‌ها دهند و آنها از شکارچیان پروانه در امان بمانند، تا 2 ماه زنده می‌مانند. اما به طور میانگین این پروانه‌ها را می‌توان به مدت یک ماه در تهران مشاهده کنیم. هر چقدر که هوا گرم‌تر میشود این پروانه‌ها در عرض‌های جغرافیایی بالاتر مانند شمال آذربایجان دیده می‌شوند.
او با اشاره به مشاهده این پروانه‌ها در خراسان، درباره پراکنش این پروانه‌ها در سایر کشورها گفت: در حال حاضر این پروانه‌ها در سراسر خاورمیانه، از جمله ترکیه، عراق و سوریه دیده میشود. همچنین گزارش‌هایی از مشاهده این پروانه در حاشیه مدیترانه نیز دریافت کرده‌ایم. نادری درباره تاثیر تغییرات آب و هوایی در حضور پررنگ‌تر این حشرات در ایران گفت: در 30 سالی که من درباره پروانه‌ها مطالعه می‌کنم حداقل 5 بار این طغیان یا ظهور بیش از اندازه این گونه پروانه در ایران را شاهد بوده‌ایم، منتهی در سال‌های گذشته ما شاهد بارش برف در کشور به خصوص در تهران بودیم اما در سال 97 شاهد زمستانی معتدل بودیم. در این زمستان‌های معتدل پوشش گیاهی بسیار متفاوت‌تر از زمستان‌های سرد و برفی است و بسیاری از لاروها در این زمستان‌های معتدل زنده می‌مانند و به بهار می‌رسند. این دلیلی است که سبب شده تا این گونه از پروانه افزایش داشته‌اند.
نادری در پاسخ به این سوال که آیا هوای پاک‌تر تهران نسبت به سال‌های گذشته تاثیری بر افزایش شمار این پروانه‌ها دارد یا خیر، گفت: می‌توان گفت که حتی یک درصد پاکی هوا ارتباطی به افزایش شمار پروانه‌های رنگین بانو در تهران ندارد و آن چیزی که در سال‌های اخیر در تهران و در سایر شهرهای بزرگ ایران و حتی جهان موجب از بین رفتن جمعیت پروانه‌ها شده از دست رفتن گیاه بومی است که پروانه‌های محلی روی آن تخم می‌گذارند. او افزود: برای حضور پروانه‌ها نیاز به دو دسته گیاه داریم. گیاهانی که پروانه‌ها روی آن تخم می‌گذارند و گیاهانی که وقتی پروانه بالغ میشود و از شفیره خارج میشود از شهد آنها تغذیه می‌کند. حتی اگر دسته دوم این گیاهان یعنی گیاهانی که منبع تغذیه این پروانه‌ها را نداشته باشیم بخشی از این چرخه لنگ میشود و پروانه‌ها را از دست می‌دهیم. ما با پاکسازی‌های غیر اصولی، از بین بردن زیستگاه‌های طبیعی و پوشش گیاهی شهرها و ساختمان‌سازی و... باعث از دست رفتن گیاهانی شده‌ایم که پروانه‌ها برای تخم‌گذاری به آنها نیاز دارند.
این کارشناس حشرات و پروانه‌شناس معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره تاثیر حضور پروانه‌ها بر زیست بوم مناطق مختلف ایران گفت: پروانه‌ها یکی از شاخص‌های پایش اکونومیک زیستگاه‌ها در جهان به شمار می‌آیند. حضور پروانه‌ها در یک زیستگاه به ما نشان می‌دهد که این منطقه از لحاظ سلامت در چه وضعیتی قرار دارد. زمانی که اثری از پروانه در یک زیستگاه به طور متمادی وجود ندارد نشان می‌دهد که زیستگاه دچار مشکلاتی شده است. وقتی پروانه‌ها نباشند، یعنی تنوع زیستی و جمعیت سایر حشرات، سایر گیاهان، جوندگان و پرندگان این زیستگاه دچار مشکل شده است. غیر از اینکه پروانه‌ها برای گل‌های خاصی گرده‌افشانی می‌کنند، در امر تعادل اکولوژیک برخی از گیاهان نقش مهمی ایفا می‌کنند چراکه لارو این پروانه‌ها از برخی از گیاهان تغذیه می‌کند که اگر این پروانه‌ها نباشند ممکن است این نوع خاص از گیاه افزایش پیدا کند و سایر گیاهان منطقه را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر این، پروانه‌های رنگین بانو در چرخه غذایی نیز شرکت فعال دارند.
نادری در پاسخ به این سوال که اگر شرایط تخم‌گذاری فراهم شود آیا شاهد حضور این پروانه‌ها در سال آینده در تهران خواهیم بود، گفت: 40 نوع گیاه به عنوان میزبان لارو این پروانه شناخته شده است. این در حالی است که لارو بسیاری از پروانه‌ها یک یا 2 میزبان گیاهی بیشتر ندارد. ولی این گونه از پروانه‌ها با تطبیق خود با محیط توانسته رنج پراکنش خود را در جهان توسعه دهد و با هر تغییر شرایط اکولوژیکی خود را تطبیق دهد. اگر سال‌های آینده شاهد زمستان‌های معتدل و بدون برف و سرمای زیر صفر باشیم نه تنها شاهد حضور این پروانه بلکه شاهد بسیاری از حشرات دیگر حتی حشرات وارداتی از جمله آفاتی که به همراه محصولات کشاورزی وارد کشور می‌شوند، باشیم چرا که شرط کم شدن تعداد این پروانه‌ها این است که ما امسال شاهد زمستان سردتری باشیم، زمستانی که برخی از لاروهایی که توان کمتری برای زنده ماندن دارند، بمیرند.
به گفته این کارشناس حشرات و پروانه‌شناس معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، نگرانی بابت افزایش جمعیت این پروانه‌ها در ایران بی‌مورد است چرا که تا به امروز گزارشی از مشاهده این پروانه در مزارع کشاورزی و تغذیه لاور آن از محصولات کشاورزی دریافت نشده است. با این حال او معتقد است که نباید این موضوع را انکار کنیم که شاید در یک یا 2 محصول کشاورزی دیده شود. اما سم‌پاشی زودتر از موعد و آفت بودن این پروانه برای این محصولات کار اشتباهی است. فقط درصورتی که با دلایل و مدارک مستند آفت بودن این پروانه برای محصولی مستدل شود، باید با کارشناسی تصمیم گرفته شود.
سایر اخبار این روزنامه
آیا باید از پروانه‌های «رنگین بانو» ترسید؟
خوش آمدن مهمانان ناخوانده به پایتخت
علیرضا صدقی
گفت‌وگوی ملی؛ از حرف تا عمل
«ابتکار» امکان رصد صرافی‌های آزاد را بررسی می‌کند
مالیات در کمین خریداران ارز
«ابتکار» برخی از نمایش‌های در حال اجرا را مرور می‌کند
شب‌های اردیبهشت با طعم نمایش
ماجرای ورود آقای سرمربی
کی روش در سکوت رفت، ویلموتس با مخفی کاری آمد!
در نشست صیانت از اخلاق در فضای مجازی مطرح شد
فضای مجازی با زور، اخلاقی نمی‌شود
رئیس‌جمهوری با اشاره به اشتباه آمریکایی‌ها:
شماره تلفن‌های زیادی از آنها داریم!
«ابتکار» از ورود بهارستان به مقابله با اسیدپاشی و تشدید مجازات گزارش می‌دهد
صالحی در حاشیه جلسه دولت خبر داد
عرضه حدود ۶ تا ۱۰ هزار تن کاغذ به بازار طی یکی دو هفته آینده
« ابتکار» ابطال نتایج انتخابات استانبول و تبعات آن برای رئیس‌جمهوری ترکیه را بررسی می‌کند
موزه ملی حقوق تشکیل میشود
رئیس دیوان محاسبات کل کشور:
ابهامات افزایش حقوق‌ها در نشست سهجانبه بررسی شد
آخرین گام قبل از جنگ اتمی
آیا ترامپ روی دولتش کنترل دارد؟
رئیس‌کل بانک مرکزی در حاشیه جلسه هیئت دولت:
می‌خواستند نرخ ارز را افزایش دهند؛ نتوانستند
