تکرار تراژدی پلاسکو در تبریز

حوالی ساعت 22:15 چهارشنبه 18 اردیبهشت 98، پدیدار شدن دود و آتش از بام بازار تبریز  حکایت از رقم خوردن فاجعه ای داشت که به جان بزرگ ترین بازار سرپوشیده جهان افتاده بود. بازار قدیمی تبریز به عنوان بزرگ ترین بازار مسقف جهان با یک هکتار مترمربع گستره در قلب بافت تاریخی این کهن شهر واقع شده و هر از چند گاهی شاهد وقوع آتش سوزی به دلیل توپوگرافی خاص و بی بهره بودن از زیرساخت های مناسب خدمات انرژی است اما این بار شعله های آتش در سرای «دو دری» (ایکی قاپیلار) حدود 120 مغازه را نسبتا نابود کرد . به گزارش ایرنا، خبر آتش سوزی چنان سریع منتشر شد که مسئولان ارشد استانی از جمله استاندار آذربایجان شرقی، امام جمعه تبریز و عوامل انتظامی و امنیتی برای برقراری آرامش و کمک به روند سریع مهار آتش فوری در صحنه حاضر شدند و تا زمان مهار آتش به همراه نیروهای امدادی حضور داشتند.این بازار افزون بر قدمت و معماری و منحصر به فرد بودن که آن را شهره کرده و همه ساله نیز تعدادی گردشگر خارجی از آن بازدید می کنند، هر از گاهی به دلیل وقوع آتش سوزی در یکی از سراهایش در صدر اخبار قرار می گیرد . فرماندار تبریز ساعتی بعد از آتش سوزی اعلام کرد: با وجود تلاش بی وقفه نیروهای آتش نشان حاضر در محل، انفجار اسپری های مواد آرایشی و بهداشتی داغ شده، کار کنترل و اطفای کامل حریق را دشوار کرده است. مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان شرقی تعداد مغازه های موجود در این سرا را حدود 200 باب اعلام کرد . این راسته از بازار تبریز پیشتر در آبان 88 هم دچار آتش سوزی شده بود. درنهایت پس از تلاش جان برکفانه ماموران 20 ایستگاه آتش نشانی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی  اعلام کرد : با تلاش آتش نشانان ساعت 3 و 35 دقیقه بامداد پنج شنبه آتش سوزی در سرای «دو دری» بازار بزرگ تبریز به طور کامل مهار شد.هنربر گفت: این حادثه تلفات جانی نداشت و تنها 16 نفر مصدوم شدند که دو نفر از آنان به بیمارستان منتقل و بقیه به صورت سرپایی توسط کارشناسان اورژانس درمان شدند.مدیر عامل سازمان آتش نشانی تبریز  نیز با اشاره به وقوع حریق مشابه در دو سرای بازار «ایکی قاپیلار» در سیزدهم آبان ماه 88 افزود: تیم‌های عملیاتی در عملیات اطفای حریق رشادت و جان فشانی ویژه‌ای را از خود نشان دادند و همین حادثه که 10 سال پیش رخ داده و در حدود دو روز به طول انجامیده بود در طول پنج ساعت به طور کامل اطفا کردند.در همین حال، مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی، اعلام کرد: با توجه به اقدامات مرمتی انجام شده در سال های قبل، آسیب ناشی از آتش سوزی در سرای «ایکی قاپیلار» بازار تاریخی تبریز اندک است.
علت آتش سوزی چه بود ؟
اگر چه ایلنا از تبریزروز پنج شنبه به نقل از  کارشناسان سازمان آتش‌نشانی بدون نام بردن از مقام خاصی اعلام کرد که  اتصال ترانس مرکزی برق باعث بروز این حادثه آتش‌سوزی وسیع بوده است، فرماندار تبریز دیروز جمعه با بیان این که  120مغازه در آتش سوزی بازار تبریز آسیب دید، افزود: علت وقوع این حادثه و میزان خسارات وارد شده به مغازه‌ها، در دست بررسی است. وی ادامه داد:  حدود 80 درصد این مغازه ها بیمه نامه آتش سوزی دارند که مسئولان بیمه ها در حال بررسی میزان خسارت وارد شده هستند. در این میان، گزارش ها درباره مجهز نبودن این بازار به لوله کشی گاز و استفاده از هیتر و کپسول های گاز توسط مغازه داران آن هم در کنار مواد قابل اشتعال سریع لوازم بهداشتی و آرایشی نگاه ها را به سوی این مسئله جلب می کند اتفاقی که در ماجرای پلاسکو هم به همین صورت بود وبراساس گزارش های رسمی از جمله گزارش  نهایی  هیئت گزارش ملی حادثه ساختمان پلاسکو فرسودگی سیستم سیم کشی برق  و «اتصال برق و احتمالاً نشت همزمان گاز از کپسول گاز » آن فاجعه را رقم زد  . جالب این که سال 88 نیز همین سرای«دو دری» (ایکی قاپیلار)  دچار آتش سوزی شده بود که به گفته مسئولان آتش نشانی اطفای آن دو روز به طول انجامیده بود .سیامک نوروزی، کارشناس روابط عمومی آتش‌نشانی آذربایجان شرقی در گفت وگو با خبرگزاری مهر علت حادثه را انفجار اعلام کرده است. هرچند برای اعلام نظر قطعی درباره این مسئله باید منتظر گزارش نهایی از علت آتش سوزی ماند اما بدیهی است باید برای اصلاح زیر ساخت مکان ها و ابنیه ای که در معرض این حوادث قرار دارند فکری جدی کرد .
مصادیق تکرار پلاسکو 


در همین حال، دکتر علی بیت‌اللهی دبیر کارگروه ملی مخاطرات، زلزله و لغزش لایه‌های زمین، با انتقاد از نبود اقدامات پیشگیرانه با بیان این که ضعف عمده‌ای که نظیر آن در ساختمان پلاسکو بود، در این حادثه نیز مشاهده کردیم افزود: نتایج بازدیدهای میدانی محققان و عمده‌ترین دلایل حریق و گسترش آن به این شرح است:-اتصال برق-وجود مواد با قابلیت اشتعال بالا-زمان رخداد که مصادف با تعطیلی بازار بوده است-اطلاع با تأخیر حادثه به آتش نشانی-دسترسی سخت به محل حادثه برای خودروهای آتش نشانی-حضور نداشتن نیروهای حفاظتی در محدوده وقوع حریق-نبود سامانه هشدار اتوماتیک حریق-نبود سامانه اطفای حریق در محل رخداد که مشابهت های فراوانی با ماجرای پلاسکو دارد.
خسارت ۲۰ میلیاردی آتش به بازار تبریز
 در این میان، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری می‌گوید: حدود ۱۱۳ مغازه تاریخی در سرای «دو دری» بازار تبریز طعمه آتش شدند که حدود ۲۰ میلیارد تومان به این بازار جهانی آسیب وارد کردند.محمدحسن طالبیان در گفت‌وگو با ایسنا افزود: از ۲۷۰ هزار متر مربع عرصه بازار، ۱۲۰۰ متر عرصه در معرض آتش قرار گرفته بود که به واسطه دو طبقه بودن بازار، زیربنای آن حدود ۲۵۰۰ متر می‌شود. از پنج دالان وابسته به سرای «دو دری»، متأسفانه دو دالان «میانی» و «سقط فروشان» درگیر آتش سوزی شده، حدود ۱۵ درصد سقف‌ها ریزش کرده و به ۱۱۳ واحد تجاری خسارت وارد شده است.