روزنامه ابتکار
1398/02/21
چرا بازار تاریخی تبریز طعمه آتش شد؟ تاریخ تبریز در آتش سوخت
گروه ایرانشهر: بعد از پلاسکو و فروریختن خاطرات نیمقرن تاریخ ایران تنها در چند ساعت بسیاری از فعالان میراث فرهنگی را نگران تکرار این حادثه در بازارها و سایر بناهای تاریخی ایران کرد. نگرانیای که بعدها چندین بار رخ داد. در آخرین روزهای اسفند 97، بازار تهران طعمه حریق شد و 15 مغازه در آتش سوخت. آن زمان گرچه تلاش‌ها برای جلوگیری از سرایت آتش موفقیتآمیز بود و بازار تاریخی تهران از این خطر جان سالم به در برد، اما روز پنجشنبه بازار تبریز گرفتار آتش شد و حدود ۱۱۳ مغازه تاریخی در سرای «دو دری» بازار تبریز طعمه حریق شدند. گرچه این آتش در کمتر از 4 ساعت خاموش شد، اما ۲۰ میلیارد تومان به این بازار جهانی آسیب وارد شده است.آتش بعد از بلایای طبیعی چون سیل، زلزله و رانش زمین و ... یکی از مهم‌ترین خطراتی است که سازه‌ها و بناهای تاریخی را تهدید میکند. آتش‌سوزی در کلیسای تاریخی نوتردام پاریس شاهدی بر این مدعا است؛ آتشی که در شب به جان این کلیسا افتاد و بخشی از آن را نابود کرد. گرچه آتش، تهدیدی برای بناهای تاریخی در سراسر جهان به شمار می‌آید اما برای کشورهای در حال توسعه که تجهیزات، آمادگی و اعتبار لازم برای مقابله و پیشگیری از این تهدید بزرگ را ندارند بیش از سایر کشورهای جهان که در زمره توسعهیافتهها قرار می‌گیرند، به بناهای تاریخی آسیب وارد میکند. ایران از جمله کشورهایی است که آتش‌سوزی خطر بزرگی برای میراث تاریخی آن است. گرچه آماری از اینکه آتش تا چه اندازه میراث تاریخی ایران را در سال گذشته تهدید کرده است وجود ندارد اما یک جست‌وجوی ساده در گوگل می‌تواند این موضوع را روشن کند که بازارهای تاریخی ایران، که از قضا هم ارزش تاریخی و معماری فراوان دارند و هم به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز کسب و کار و تعیین‌‌کننده نبض بازار به حساب می‌آیند، در معرض تهدید آتش‌سوزی بیش از سایر بناهای تاریخی هستند. چراکه اغلب بازارهای تاریخی ایران فاقد تجهیزات مهار آتش هستند و در عوض مملو از سیم‌های برقی که از سقف‌ها یا روی دیوارها آویزان است. شرایطی که بازارهای تاریخی ایران را به یک مکان مستعد برای آتش‌سوزی بدل میکند. بازار تبریز شاید از جمله این مکان‌های مستعد برای آتش‌سوزی باشد. بازاری که حدود ساعت ۲۳ شب پنجشنبه بود که دچار آتش‌سوزی شد و سرای دو دری (ایکی قاپیلی) را دربرگرفت. سرایی که به گفته میراث فرهنگی ۱۰ سال قبل یعنی ۱۳۸۸ نیز دچار آتش‌سوزی شده بود. گرچه از میزان خسارات و گستردگی آتش در آن سال‌ها خبری در دست نیست اما طبق اعلام معاون میراث فرهنگی سازمان میراث در آتش‌سوزی شب پنجشنبه از ۲۷۰ هزار متر مربع عرصه بازار، ۱۲۰۰ متر عرصه در معرض آتش قرار گرفته بود که بهواسطه دو طبقه بودن بازار، زیربنای آن حدود ۲۵۰۰ متر میشود. از پنج دالان وابسته به سرای «دو دری»، متاسفانه دو دالان «میانی» و «سقط فروشان» درگیر آتش‌سوزی شدند، حدود ۱۵ درصد سقف‌ها ریزش کرده و به ۱۱۳ واحد تجاری خسارت وارد شده است. گرچه این آتش‌سوزی در حدود ساعت 3 صبح روز جمعه مهار شد اما از مجموع دالان‌ها و مغازه‌های موجود در سرای «دو دری» تنها تعدادی از مغازه‌ها و سه دالان در همین سرا سالم مانده‌اند و مابقی مغازه‌ها در آتش سوخته‌اند و بالغ بر 20 میلیارد تومان خسارت دیده‌‌اند. علت آتش‌سوزی با وجود گذشت یک روز از این حادثه هنوز مشخص نشده و براساس آنچه معاون میراث سازمان میراثفرهنگی اعلام کرده نتیجه تحقیقات در این زمینه شنبه، امروز توسط کارشناسان آتش‌نشانی مشخص میشود. با این حال اما علی بیت‌اللهی، دبیر کارگروه ملی مخاطرات، زلزله و لغزش لایه‌های زمین علت احتمالی آتش‌سوزی در بازار جهانی تبریز را براساس بازدید میدانی از منطقه و مصاحبه با مردم و کسبه وقوع اتصال در پست ترانس برق واقع در محوطه سرا اعلام کرده است. او در گفتوگو با ایسنا، عمده‌ترین دلیل گسترش آتش به واحدهای مجاور را وجود مواد قابل اشتعال مانند انواع اسپری‌ها، مواد آلی و شیمیایی عنوان کرده و گفته است: علاوه بر آن طبق گفته تعدادی از اهالی، انفجار کپسول‌های موجود در مغازه‌ها از دیگر دلایل بروز این آتش‌سوزی بوده است. به گفته وی، بازدیدهای میدانی از این بازار توسط محققان عمده‌ترین دلایل حریق و گسترش این آتش‌سوزی را اتصال برق، وجود مواد با قابلیت اشتعال بالا، زمان رخداد که مصادف با تعطیلی بازار بوده است، اطلاع با تاخیر حادثه به آتش‌نشانی، دسترسی سخت به محل حادثه برای ماشین‌های آتش‌نشانی، عدم وجود پرسنل حفاظتی در محدوده وقوع حریق، عدم وجود سامانه هشدار اتوماتیک حریق، عدم وجود سامانه اطفاء حریق در محل رخداد پیش‌بینی می‌کنند. با این حال اما محمدحسن طالبیان، معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری معتقد است که در مهار و حتی پیشگیری از آتش‌سوزی در این بازار با توجه به سابقه رخ دادن این حادثه در همین سرا پیشرفت داشته‌ایم. طالبیان، با اشاره به این که ۱۰ سال قبل یعنی ۱۳۸۸ نیز در همین نقطه آتش‌سوزی رخ داده بود، ادامه می‌دهد: اما اکنون معتقدم نسبت به آن زمان پیشرفت‌های بیشتری داشته‌ایم، چه از مدت زمان خاموش کردن آتش و چه نقاط تاریخی که سوختند و امکاناتی که برای زمان بحران در بازار تعبیه شده بودند و به خاموش کردن آتش کمک کردند. وی با بیان این که در ۱۰ سال گذشته تعدادی سقف‌های چوبی بازار در آتش سوختند که برای مرمت مجبور به انجام مرمت در قالب طاق و گنبد آجری در نقاط سوخته شدیم، همچنین ایستگاه‌هایی آتش‌نشانی در نقاط مختلف بازار ایجاد شدند، ادامه می‌دهد: در هر زمانی مالکان بازار تبریز با مدیریت مناسب، برای ساماندهی و حفاظت از این بازار جهانی به میراثفرهنگی کمک کرده‌اند. او با تاکید بر اینکه در شرایط جدید، خوشبختانه آتش‌نشانان آمادگی بیشتری نسبت به سال ۱۳۸۸ برای جلوگیری از گسترش این اتفاق داشتند، در واقع اکنون نسبت به ۱۰ سال پیش وضعیت خیلی بهتری داریم، ادامه می‌دهد: از سوی دیگر این که مالکان همه سیم‌های بازار را عوض کنند، باید برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند.
کالاهای انبارشده در بازار تبریز، بارگذاری روی بازار را زیاد کرد
طالبیان با تاکید بر بزرگ بودن بازار جهانی تبریز، به مندرجات پرونده ثبت جهانی این مجموعه اشاره میکند که در آن تاکید شده، مدیریت بازار در دست بازاری‌هاست، آن‌ها با ایجاد هیئت امنا، سیستمِ اجتماعی خوبی تعبیه کرده‌اند، چون در واقع محل کسب و کار آن‌هاست. او اما بارگذاری‌های بیش از حدِ انجام شده در بخش‌های مختلف بازار تبریز را علتِ طولانی شدن زمان خاموش کردن آتش نیز می‌داند و ادامه می‌دهد: بخش‌هایی از بازار علاوه بر مکان خرید و فروش، انبار کالا نیز شده بود، یعنی بارگذاری بیش از حد بود، از سوی دیگر در این شرایط برای تاسیسات الکتریکی باید به بحث‌های هواساز نیز بیشتر توجه شود، که این موارد باعث ایجاد اتفاقات مشابه در گذشته میشود. طالبیان با اشاره به اینکه از یک سو با بارگذاری بیش از حدِ کالاهای اشتعال‌زا و از سوی دیگر ایجاد سایبانی که بخشی از حیاط را مانند یک سقف پوشانده بود، مزید بر علت برای وقوع آتش‌سوزی شد، باید در این موارد فکری اساسی کرد، ادامه می‌دهد: آنچه که مسلم است بهتر است تا بیشتر از گذشته کیفیت توجه به تاسیسات الکتریکی و غیره را بالا ببریم، با مرتب کردن سیم‌های برق و ایجاد یک کانال برای آن‌ها مانند بازار کرمان می‌توانیم از وقوع این نوع اتفاقات جلوگیری کنیم.
آغاز تخلیه کامل بخش‌های سوخته از امروز
حالا گرچه هنوز علت این حادثه مشخص نیست اما معاون میراثفرهنگی از رایزنی‌ها با شهرداری تبریز و جابجایی کالاها در این بازار خبر داده است. به گفته طالبیان از امروز( شنبه ۲۱ اردیبهشت) باید کالاها به سرعت جابجا شوند تا در یکی دو روز آینده کار تخلیه کامل به پایان برسد. الحاقات موجود آواربرداری شوند، تا عملیات رفع خطر آغاز شود. بعد از آن اما کار مطالعات و تهیه نقشه‌های اجرایی و مرمت در دستور کار میراث قرار می‌گیرد تا دوباره سراهای سوختهدرآتش بازسازی شود. گرچه او از مدت زمان مرمت این بازار خبر نداده، ولی گفته تفاهم‌نامه با بازاری‌ها و مدیران شهری تبریز امضا خواهد کرد تا تکلیف همه روشن باشد و این اتفاق به عنوان درسی در نظر گرفته شود تا از این به بعد از بارگذاری‌ها در بازار کاسته شود و سیستم‌های اعلام حریق و تاسیسات الکتریکی برای مقابله با آتش طراحی و در نقاط مختلف اجرا شود.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب در دیدار جمعی از طلاب حوزه‌های علمیه کشور
گفتمان‌های انقلابی را تقویت کنید
محمدعلی وکیلی
هنوز کارتی رو نکردهایم
دلایل عبور جریان‌ها و احزاب سیاسی از انتخابات یازدهمین دوره مجلس بررسی شد
سایه 1400 بر انتخابات مجلس
چرا سازوکارهای تامین مالی ترک اعتیاد ناکارآمد هستند؟
اعتیاد، بیماری بدون بیمه
کوپن الکترونیکی به بازار کالاهای اساسی ثبات می‌دهد؟
کالابرگ در راه اقتصاد ایران
کوپن الکترونیکی به بازار کالاهای اساسی ثبات می‌دهد؟
کالابرگ در راه اقتصاد ایران
چرا بازار تاریخی تبریز طعمه آتش شد؟
تاریخ تبریز در آتش سوخت
اهمیت رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی برای خانواده‌ها و اهالی سینما مرور شد
ورود زیر 18 سال ممنوع
همزمان با پاسخ برجامی ایران و افزایش تنش‌ها، دونالد ترامپ بار دیگر پیشنهاد مذاکره را مطرح کرد
احمد مازنی در گفتوگو با «ابتکار» مطرح کرد
استفاده از ظرفیت دیپلماسی پارلمانی برای رفع موانع برجام
سخنگوی شورای نگهبان:
بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات در شورای نگهبان ادامه دارد
رئیس سازمان بازرسی کل کشور مطرح کرد
ارسال گزارش تخلفات بازار خودرو به رئیس قوه قضائیه
رئیس سازمان بازرسی کل کشور مطرح کرد
ارسال گزارش تخلفات بازار خودرو به رئیس قوه قضائیه
آزمون سخت اروپا
