تصمیم ایران در کاهش تعهدات برجامی حداقل کار ممکن بود

شورای عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه هشتم می با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد این کشور اجرای برخی اقدامات در چارچوب برجام را متوقف می‌کند. فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه روز چهارشنبه ساعتی پس از اعلام تصمیم تازه تهران گفت اروپا خواهان حفظ برجام است، اما اگر ایران اقدام به نقض توافق اتمی کند، مساله وضع تحریم‌های اروپایی قابل‌طرح خواهند بود. در گفت‌وگوی اختصاصی روزنامه «فرهیختگان» با پروفسور نادر انتصار، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا به بررسی این تصمیم ایران پرداخته شده است. متعاقب بدعهدی‌های آمریکا در خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای ایران و انفعال و بی‌تحرکی اروپایی‌ها، ایران اعلام کرده فروش اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین را متوقف می‌کند. این اقدام ایران کاهش تعهدات خود در برجام است که نقض برجام نیست. نظر شما چیست؟ این نظر کاملا درست است. این حداقل اقدامی است که ایران در مورد بد‌عهدی‌های آمریکا در خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای ایران و انفعال و بی‌تحرکی اروپایی‌ها تاکنون انجام داده است. این تصمیم ایران در چارچوب برجام و به‌خصوص بند ۲۶ و ۳۷ این عهدنامه گرفته شده و نقض برجام نیست.  این اقدام در راستای بند 26 و 37 برجام صورت گرفته که مطابق آن هر یک از طرفین برجام در مقابل عدم تعهد طرف دیگر می‌تواند هم به کمیسیون مشترک برجام شکایت کند و هم به شورای امنیت، و در صورت نگرفتن پاسخ مناسب از برخی یا کل تعهدات خارج شود. ایران هم 60 روز به طرف مقابل مهلت داده است. به نظر شما طرف مقابل ایران حاضر به مذاکره درخصوص کم‌کاری خود خواهد شد؟ من فکر می‌کنم اروپایی‌ها مقداری حرف‌های ضد و نقیض خواهند گفت. برخی از این حرف‌ها خصمانه و برخی دیگر خوش‌بینانه خواهد بود، ولی اروپا اعتراف به کم‌کاری خود نخواهد کرد و برعکس طلبکار هم خواهد شد. اروپایی‌ها همواره سیاست یک بام و دو هوا را دنبال کرده‌اند و در آینده نیز ایران نباید انتظار سیاست دیگری از آنها داشته باشد. آمریکا بعد از خروج از برجام به کرات ایران را مورد تحریم قرار داد و انتظار مهم ایران از برجام که همان رفع تحریم بود حاصل نشد. پاسخ ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ همان‌طور که قبلا گفتم، این حداقل پاسخی بود که ایران می‌توانست به سیاست‌های آمریکا و اروپا در قانون‌شکنی‌های آنها در مورد برجام بدهد. ایران چنین پاسخ‌ها یا حتی پاسخ‌هایی قاطع‌تر را باید مدت‌ها قبل به رفتار اینها می‌داد. آمریکا و اروپا به این نتیجه رسیده بودند که ایران قادر به ایستادن در مقابل قانون‌شکنی‌های آنها نیست و فقط به شعار دادن و تهدیدهای توخالی بسنده خواهد کرد. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برجام را توافقی برد- برد یا باخت- باخت خوانده است. منظور این است که ایران دیگر حاضر نیست امتیازی درخصوص برجام بدون حاصل شدن امتیازی از سوی طرف مقابل بدهد. نظر شما چیست؟  برجام به‌عنوان یک قرارداد بین‌المللی مدتی است که در عمل دیگر وجود ندارد؛ یعنی زمانی که آمریکا از برجام بیرون آمد و اروپا نیز نتوانست یا نخواست به تعهدات خود در عمل پایبند باشد، معلوم بود که ما به خط آخر رسیده‌ایم. در حقیقت ایران تنها کشوری است که هنوز در برجام باقی مانده است. با توجه به کارکرد دیگر امضا‌کنندگان عهدنامه برجام، طرف مقابل برجام را به یک توافق برد- باخت تبدیل کرده است که بازنده ایران و برنده آنها شده‌اند. در این مقطع زمانی دیگر صحبت کردن از امتیاز دادن بیشتر کاملا بی‌معناست.