روزنامه وطن امروز
1398/02/19
بازگشت به اورانیوم
گروه سیاسی: همزمان با سالگرد خروج آمریکا از برجام و با توجه به عدم توانایی و موفقیت کشورهای باقیمانده در این معاهده برای جبران تبعات خروج آمریکا، روز گذشته ایران 2 تعهد برجامی خود را با توجه به بندهای 26 و 36 برجام کنار گذاشت.به گزارش «وطن‌‌امروز»، یک‌سال پیش در چنین روزی آمریکا از توافق هستهای با ایران خارج شد. هرچند همان زمان نیز بسیاری از منتقدان معتقد بودند با خروج آمریکا از این توافق، مزیت‌های نسبی ایران از برجام نیز به حداقل می‌رسد با این حال دولت روحانی تصمیم به ادامه برجام با 5 کشور باقیمانده انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین گرفت.
در این راستا مقرر شد مهلتی چند هفته‌ای و حداکثر دوماهه به طرف اروپایی داده شود تا ضمن جبران تبعات منفی خروج آمریکا از برجام، مطالبات ایران بویژه در حوزه‌های نفتی، بانکی و تداوم مراودات اقتصادی برآورده شود. تصمیم دولت روحانی برای ادامه برجام با اروپا در حالی بود که تروئیکای اروپا نه‌تنها بسته اقتصادی مدنظر ایران را ظرف 2 ماه ارائه نکرد، بلکه تیرماه سال گذشته صرفا کلیاتی موهوم از یک سامانه اقتصادی را تحویل دولت روحانی داد؛ موضوعی که اعتراض صریح رئیس‌جمهور را به دنبال داشت و روحانی در تماس تلفنی با صدراعظم آلمان اعلام کرد پیشنهادات اروپا «مأیوس‌کننده» است. پس از آن اروپا 2 بازه زمانی 13 آبان و همچنین پایان سال میلادی 2018 را برای ارائه بسته اقتصادی اعلام کرد که مطابق انتظار باز به نتیجه نرسید. سرانجام بهمن‌ماه سال گذشته 3 کشور اروپایی از یک شرکت ذی‌حسابی مشترک و فاقد ضمانت اجرایی به نام «اینستکس» رونمایی کردند که به اذعان رسانه‌های حامی دولت، مصداق نفت در برابر کالاهای بشردوستانه چون غذا و دارو بود.
در چنین شرایطی و با توجه به افزایش فشارهای آمریکا علیه ایران در ماه‌های اخیر، دولت روحانی سرانجام اعلام کرد در سالگرد خروج آمریکا از برجام برخی تعهدات هستهای ایران را کاهش خواهد داد. این واکنش دیرهنگام دولت به خروج آمریکا از برجام و یک‌سال خلف وعده اروپایی‌ها سرانجام روز گذشته توسط رئیس‌جمهور و شورای عالی امنیت ملی اعلام شد؛ تصمیمی در چارچوب برجام و با عنایت به بندهای 26 و 36 توافق هستهای. هرچند که این انتظار نیز از سوی برخی کارشناسان و حتی نمایندگان مجلس مطرح بود که بهتر است ایران نخستین گام برای لغو تعهدات برجامی خود را از موضوع غنیسازی شروع کند. به‌عنوان مثال علاءالدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در این باره گفته بود: اگر در برجام طرف‌های ما به تعهدات‌شان عمل نکردند، ما در مجلس شورای اسلامی دست‌مان بسته نیست و معتقدیم در این صورت باید غنیسازی ۲۰ درصد را آغاز کنیم.
جراحی به جای مسکن
حسن روحانی روز گذشته در جلسه هیات دولت جزئیات واکنش برجامی ایران را اعلام کرد. وی با بیان اینکه یک‌سال حوصله و صبر کردیم و به تمام تعهدات خودمان پایبند بودیم، تصریح کرد: امروز نمی‌خواهیم از برجام خارج شویم و همه مردم ما و جهان بدانند که امروز، روز پایان برجام نیست اما روز گام جدید در برجام و در چارچوب برجام است.
رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه برجام در بندهای 26 و 36 به ما حق داده که اگر طرف ما تعهد خودش را نقض کند، ما آن را در کمیسیون مشترک مطرح کنیم و یک زمان‌بندی پیش‌بینی کرده که از آن زمان‌بندی عبور کردیم و در سطح معاونان و وزرا آن کمیسیون مشترک تشکیل شده، تاکید کرد: متأسفانه به‌رغم اینکه اروپایی‌ها و دوستان‌مان بارها و بارها تأکید کردند خروج آمریکا را به نحوی جبران و به تعهدات خود عمل می‌کنند، در مقام عمل شاهد آن نبودیم.
روحانی با بیان اینکه امروز به سران 5 کشور اعلام کردیم از 2 اقدامی که تاکنون انجام می‌دادیم، صرف‌نظر خواهیم کرد و این 2 اقدام به یک بیان ساده شامل 2 فروش بوده است، تصریح کرد: هر زمان مواد غنی‌شده ما به 300 کیلوگرم می‌رسید، اضافه بر آن را به کشوری می‌فروختیم و در قبال آن کیک زرد می‌گرفتیم. از امروز این فروش متوقف میشود و فروش دوم، فروش آب سنگین بود که هر وقت آب سنگین ما از 130 تن تجاوز می‌کرد، آن مقدار اضافی را به کشوری می‌فروختیم، امروز این فروش را هم متوقف می‌کنیم.
وی افزود: کل اقدام امروز جمهوری اسلامی ایران توقف 2 اقدام است و به یک معنا 2 فروش را انجام نمی‌دهیم و اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین‌مان را از امروز نمی‌فروشیم.
رئیس‌جمهور اظهار داشت: البته این اعلام برای 60 روز است؛ به طرف مقابل یعنی 5 کشور اعلام کردیم اگر آنها ظرف 60 روز پای میز مذاکره آمدند و با آنها صحبت کردیم و به نتیجه رسیدیم و به منافع اصلی‌مان مخصوصاً نفت و بانک به عنوان 2 مورد از منافع مهم دست یافتیم، به نقطه اول و به شرایط 17 اردیبهشت 98 برمی‌گردیم.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، روحانی تاکید کرد: ولی اگر در پایان 60 روز به نتیجه نرسیدیم 2 اقدام دیگر را آغاز خواهیم کرد و آن 2 اقدام این است؛ توافق در برجام بر این مبنا بوده که غنیسازی خود را در سطح 67/3 نگه داریم و از این اقدام خودداری می‌کنیم؛ یعنی دیگر سطحی برای ما مطرح نیست.
رئیس‌جمهور افزود: رآکتور آب سنگین اراک بنا بود با مشارکت کشورهای 1+5 آن وقت در برجام، نوسازی شود و در مسیر راه بوده و هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است؛ دومین اقدام این است که بعد از 60 روز نسبت به اراک هم تصمیم خواهیم گرفت که برنامه قبل از توافق برجام‌مان را ادامه دهیم و اراک را تکمیل کنیم و در مرحله دوم هم 60 روز فرصت داده میشود و اگر به نتیجه نرسیدیم، اقدام بعدی مورد نظر ما است.
روحانی یادآور شد: البته در پیامی که به 5 کشور دادیم به صراحت گفتیم اگر بخواهند از این اقدام ما بهانه‌جویی بکنند و پرونده ایران را به شورای امنیت برگردانند با یک اقدام بسیار قاطعی روبه‌رو خواهند شد و این اقدام قاطع را نیز در این نامه برای 5 کشور توضیح دادم.
رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه راه ما کاملاً مشخص است و مردم ما بدانند ما از برجام خارج نشدیم و برجام پابرجاست، خاطرنشان کرد: ما امروز آن روی سکه برجام را نشان می‌دهیم، همان برجامی که در بندهای 26 و 36 به ما می‌گوید در صورت تخلف طرف مقابل، شما هم می‌توانید تعهدات خودتان را در هر سطحی بکاهید، ما امروز کاهش آن و نه خروج از برجام را اعلام کردیم.
روحانی همچنین تصریح کرد: به زبان ساده‌تر، ما احساس کردیم برجام نیاز به یک جراحی دارد و قرص‌های مسکن
یک‌ساله کافی نبوده، اقدام امروز ما جراحی برای نجات برجام است نه برای نابودی برجام و معتقدیم اگر ملت و نظام ما یکپارچه در این مسیر حرکت کند، دنیا پیام ملت ایران را بخوبی دریافت می‌کند.
فرصت تحریم جدید هستهای
تصمیم دولت برای عدم فروش اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین در حالی است که بر اساس تحریم‌های جدید آمریکا که از بامداد روز شنبه همین هفته اعلام شده بود، برای انتقال اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین ایران محدودیت‌های جدیدی در نظر گرفته شده و به عبارتی این فرصت به ایران داده شد تا جهت واکنش به خروج آمریکا از برجام، از این 2 محدودیت جدید حداکثر بهره را ببرد.
بر اساس این گزارش، در بخشی از بیانیه‌ای که «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا منتشر کرد، در توضیح محدودیت‌های تازه علیه برنامه هستهای ایران آمده بود: «از روز ۴ مه / 14 اردیبهشت، کمک به گسترش نیروگاه هستهای بوشهر فراتر از واحد رآکتوری کنونی، می‌تواند تحریم‌پذیر باشد. علاوه بر این، فعالیت‌ها برای انتقال اورانیوم غنی‌شده به خارج از ایران در ازای اورانیوم طبیعی هم می‌تواند تحریم‌پذیر باشد. ایران باید تمام فعالیت‌های حساس اشاعه‌ای از جمله غنیسازی را متوقف کند، و ما اقداماتی را که از ادامه غنیسازی حمایت کند نخواهیم پذیرفت». پمپئو در این بیانیه می‌افزاید: «ما همچنین دیگر اجازه ذخیره‌سازی آب سنگین تولیدی مازاد بر محدودیت‌های فعلی ایران را نمی‌دهیم؛ چنین آب سنگینی دیگر نباید به هیچ نحو در دسترس ایران باشد». آمریکا با صدور این بیانیه، عملا کشورهای باقیمانده در توافق هستهای را از اجرای مفادی از این توافق از جمله تسهیل انتقال آب سنگین مازاد ایران به عمان، تبادل اورانیوم غنی‌شده با کیک زرد و همچنین همکاری روسیه در زمینه توسعه نیروگاه بوشهر منع کرده است. بر اساس این تحریم هستهای، آمریکا هر نوع مبادله اورانیوم غنی شده کمتر از 5 درصد ایران با اورانیوم طبیعی (کیک زرد) را مشمول تحریم می‌داند. بر این اساس، به نظر می‌رسد شرایط برای حفظ ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در خاک کشورمان فراهم شده باشد.
انتقاد دوباره از اروپا
از جمله نکات قابل توجه درباره واکنش دیروز ایران به خروج آمریکا از برجام، انتقاد دولتمردان از اروپا بود. در این باره رئیس‌جمهور روز گذشته با اشاره به مهلت چندباره ایران به 3 کشور اروپایی پس از خروج آمریکا از برجام گفت: قرار بود چند هفته صبر کنیم که چند ماه صبر کردیم. دومرتبه آنها تماس گرفتند و از ما خواستند کمی بیشتر به آنها مهلت دهیم و ما باز هم این مهلت را به آنها دادیم و بر اساس بندهای 26 و 36 برجام 4 نوبت با 5 کشور باقیمانده (2 مرتبه در سطح معاونان وزرا و 2 بار در سطح وزرا ) در چارچوب برجام مذاکره کردیم.
وی در همین باره افزود: اروپایی‌ها از لحاظ زبان و تبلیغات، مواضع خوبی گرفتند اما در مقام عمل و بویژه در بخش اقتصادی متأسفانه ناتوان بودند. به گفته روحانی، متأسفانه در بخش اقتصادی، شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی همچنان آمریکا را کدخدا می‌دانند و این تفکر ناصحیح و نادرست باعث میشود نتوانند تصمیم درست برای منافع اروپا، منطقه و جهان اتخاذ کنند و متاسفانه زیر بار فشار خم می‌شوند.
انتقاد از بی‌عملی اروپا البته محدود به سخنان روحانی نبود و در بیانیه‌ای که شورای عالی امنیت ملی نیز درباره کاهش تعهدات هستهای ایران منتشر کرد، بر آن تاکید شده است. طبق بیانیه این شورا، وعده‌های مکرر و یک‌ساله کشورهای اروپایی برای جبران تبعات خروج آمریکا از برجام «هیچ» برآورد شده است. در بخشی از این بیانیه می‌خوانیم: «برای جبران، جمهوری اسلامی ایران در طول یک سال گذشته نهایت خویشتنداری را از خود نشان داده و به درخواست دیگر اعضای برجام فرصت قابل توجهی در اختیار آنها قرار داده است تا اثرات و تبعات خروج آمریکا از برجام را جبران کنند. در این مدت «کمیسیون مشترک برجام» 2 بار در سطح معاونان و 2 بار در سطح وزرای امور خارجه تشکیل شد و کشورهای باقیمانده در برجام در این جلسات به صراحت اذعان کردند رفع تحریم‌ها و برخورداری ایران از منافع اقتصادی حاصله، بخش حیاتی برجام است. آنها متعهد شدند برای تحقق این هدف «راه‌حل‌های عملی» به منظور عادی‌سازی و حتی ارتقای همکاری‌های اقتصادی با ایران طراحی کنند. متاسفانه این حسن نیت و خویشتنداری هوشمندانه مردم ایران بی‌پاسخ مانده و غیر از صدور بیانیه‌های سیاسی، هنوز هیچ سازوکار عملیاتی برای جبران تحریم‌های آمریکا مستقر نشده است.
با همه اینها به نظر می‌رسد هر چند 2 تصمیم هستهای دیروز دولت روحانی با تحریم‌های اخیر آمریکا درباره اورانیوم غنی شده و آب سنگین تعارضی نداشته اما در مجموع و برای شروع فرآیند اصلاح رویه 6 سال گذشته دیپلماسی، تصمیم متناسب و معقولی گرفته شده است؛ راهبردی که در ابتدای راه خود رویکردی حداقلی در قبال فشارهای حداکثری آمریکا در پیش گرفته و قرار است متناسب با رفتار سایر طرف‌های برجام، طی 60 روز آینده تغییر سطح غنیسازی را در دستور کار قرار دهد.
توسط عراقچی انجام شد
تسلیم نامه روحانی مبنی بر کاهش تعهدات ایران در برجام به سفرای 1+4
نامه تصمیم شورای عالی امنیت ملی کشورمان مبنی بر «توقف اجرای برخی تعهدات جمهوری اسلامی ایران ذیل برجام» به سفرای کشورهای 1+4 تسلیم شد. به گزارش مهر، صبح دیروز سفرای کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه به وزارت امور خارجه دعوت شدند و نامه روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان توسط سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه به ایشان تسلیم شد. در این نامه تصمیم شورای عالی امنیت ملی کشورمان مبنی بر «توقف اجرای برخی تعهدات جمهوری اسلامی ایران ذیل برجام» به اطلاع سران کشورهای مزبور رسید. همچنین طی نامه دیگری که دیروز صبح توسط وزیر امور خارجه کشورمان برای موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپایی در امور خارجی و سیاست امنیتی ارسال شد، جزئیات اقدامات ایران به اطلاع وی به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام رسید. ظریف در مسکو: اروپایی‌ها به هیچ یک از تعهدات‌شان عمل نکردند
روسیه و چین را به عنوان شرکای درازمدت می‌بینیم
وزیر امور خارجه دیروز چهارشنبه در مسکو با همتای خود سرگئی لاوروف دیدار کرد. محمدجواد ظریف در این دیدار با اشاره به خروج آمریکا از برجام گفت در یک‌سالگی خروج آمریکا از برجام به روسیه رفته است تا شخصا پیام روحانی به پوتین را تحویل دهد. ظریف این را هم گفت که اروپایی‌ها به هیچ کدام از تعهدات‌شان در برجام عمل نکردند و ایران به چین و روسیه به عنوان شرکای درازمدت خود نگاه می‌کند. ظریف در دیدار سرگئی لاوروف همتای روس خود در جمع خبرنگاران ضمن قدردانی از میهمان‌نوازی گرم طرف روس و ابراز خرسندی از اینکه برای بیستمین بار لاوروف را در مسکو می‌بیند، گفت: در ابتدا مایلم مراتب تسلیت دولت و ملت ایران را برای حادثه آتش گرفتن هواپیما خدمت شما اعلام کنم. ظریف از همکاری و حمایت انساندوستانه روسیه درباره سیل سپاسگزاری کرد و افزود: ما امروز در آستانه جشن نهم مه در روسیه هستیم و به شما و ملت روسیه تبریک می‌گویم. به گزارش فارس، وی افزود: یک سال قبل در چنین روزی آمریکا رسما از برجام خارج شد و قطعنامه 2231 را نقض کرد و نه تنها خودش این کار را کرد، بلکه مانع شد دیگران هم قطعنامه را رعایت کنند. ما براساس درخواستی که از دوستان روس و سایر شرکا در 1+4 شنیدیم، صبر کردیم. رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: لازم است یک نکته را تأکید کنم، 1+4 از دید ما یک مجموعه است و لذا ما یک نامه مشابه به سران هر 5 کشور از طرف رئیس‌جمهور ایران نوشتیم ولی این به معنای این نیست که نگاه ما به کشورهای عضو 1+4 یکسان است. به گزارش فارس، ظریف با بیان اینکه ما روسیه و چین و بویژه روسیه را به عنوان یک شریک درازمدت می‌بینیم که روابط آن با ما در قالب روابط دوجانبه و بین‌المللی کاملا متفاوت است، عنوان کرد: به همین دلیل من نامه آقای روحانی به آقای پوتین را شخصا آوردم که اینجا تقدیم کنم. وزیر امور خارجه بیان کرد: ما یک سال صبر کردیم، دوستان ما در روسیه و چین روابط خوبی را با ما حفظ کردند، اگرچه در برخی موارد آنچنان نبود که توقع داشتیم ولی روسیه روابط بسیار خوبی با ما داشته و همکاری‌ها گسترش یافته است. ظریف یادآور شد: ولی سایر اعضای برجام (فرانسه، آلمان، انگلیس و اتحادیه اروپایی) به هیچ یک از تعهدات‌شان عمل نکردند. بیانیه‌های خوبی صادر شد ولی اقدامی صورت نگرفت. وی با بیان اینکه روز چهارم مه آمریکا تحریم‌های جدیدی را اعمال کرد که امکان اجرای برخی مفاد برجام را کاملا منتفی می‌کرد، اظهار داشت: اقدامی که امروز صورت دادیم در چارچوب برجام است و خارج از برجام نیست.
