معمای رانت ارزی 2 خودروساز

 در شرایطی تمام خواسته های خودروسازان طبق نامه آن ها به وزارت صمت در سال گذشته تامین شده که هنوز بازار خودرو درگیر نابه سامانی های بسیار ناشی از کمبود عرضه خودروسازان است. در این زمینه، به گزارش تابناک آمارهای بانک مرکزی که توسط منابع خبری پالایش شده، نشان می دهد خودروسازان به تنهایی معادل بیش از 4.7 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی برای واردات دریافت کرده اند که حتی از کل آمار واردات خودرو و قطعات که گمرک برای سال 97 منتشر کرده نیز بیشتر است.اگر چه بررسی های خراسان نشان می دهد  که مجموع ارز 4200 تومانی خودروسازان حدود 770 میلیون دلار بوده است.مردادماه سال گذشته بود که خودروسازان در نامه ای به وزیر صنعت، ضمن اعلام شرایط بحرانی در صنعت خودرو، اذعان کردند که در صورت بی توجهی به این شرایط، تولید خودرو از شهریورماه 97، با حداقل 80 درصد کاهش مواجه خواهد شد که بیکاری 450 هزار نفر را در پی خواهد داشت. آن ها در بیان راهکار، سه خواسته خود را اعلام کردند که عبارت بود از: لغو تصمیم دریافت مابه التفاوت نرخ ارز از کالاهای موجود در گمرک از سوی دولت، افزایش قیمت خودرو متناسب با افزایش چند ده درصدی ارز و مواد اولیه داخلی و نیز تامین ارز و مواد اولیه داخلی.
در این زمینه، وزارت صنعت در ماه های گذشته، دستورالعمل تعیین قیمت خودروهای پرتیراژ تا حداکثر 5 درصد زیر نرخ بازار را تصویب و قطعات خودرو را نیز از پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز از کالاهای موجود در گمرک معاف کرد. در اقدام دیگری که آمارهای بانک مرکزی نیز ابعادی از آن را آشکار می کند، دولت اقدام به تخصیص ارز 4200 تومانی برای خودروسازان کرد. بدین ترتیب همه خواسته های خودروسازان برای خروج از بحران تامین شد. با این حال، هنوز به نظر می رسد که خودروسازان با چالش های عمده ای در تامین بازار مواجه هستند. به طوری که طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس، زیان انباشته دو شرکت بر اساس نتایج گزارش صورت های مالی حسابرسی نشده در دوره های 9 ماهه منتهی به سی ام آذر ماه 1397 بیش از 10 هزار و 847 میلیارد تومان است که از این میزان سهم ایران خودرو ۴ هزار و ۶۷۷ میلیارد تومان و سهم سایپا ۶ هزار و ۱۷۰ میلیارد تومان است.
خودروسازان چند میلیارد دلار ارز دولتی گرفتند؟
در میان همه حمایت های دولت از خودروسازان، اعم از تامین نقدینگی 4 هزار میلیارد تومانی در قالب تسهیلات ریالی و 800 میلیون یورو تسهیلات ارزی، رقم تخصیص ارز یارانه ای برای واردات خودروسازان قابل تامل است. به گزارش تابناک، به نقل از آمار تخصیص ارز 4200 تومانی بانک مرکزی، ایران خودرو در مجموع، معادل 1.7 میلیارد دلار و سایپا در مجموع معادل 3 میلیارد دلار ارز به نرخ یارانه ای دریافت کرده اند. این آمارها غیر از تخصیص ارز نیمایی به این دو شرکت است. البته محاسبات خراسان از فایل بسیار بزرگ داده های بانک مرکزی از تخصیص حدود 440 میلیون دلار به شرکت های با پسوند ایران خودرو و 330 میلیون دلار به شرکت های با  پسوند سایپا و پارس خودرو حکایت دارد که به نظر می رسد تفاوت موجود به دلیل دریافت ارز از سوی شرکت های تابع این دو شرکت باشد.


یک ابهام مهم
در صورت پذیرش آمارهای منتشر شده از سوی تابناک، باید گفت که دو خودروساز کشور به تنهایی، بیش از 4.7 میلیارد دلار ارز یارانه ای دریافت کرده اند. این در حالی است که طبق آمارهای گمرک، واردات انواع خودرو و قطعات آن (ذیل کدتعرفه های 8701 تا 8708)، بر اساس اطلاعات موجود و مقدماتی 12 ماه سال 1397، حدود یک و نیم میلیارد دلار (1,424,193,228 دلار) بوده است. این فاصله موجود، ابهام مهمی در خصوص سرنوشت دیگر ارزهای دریافتی خودروسازان (با فرض یادشده) به جا می گذارد.