روزنامه ابتکار
1398/02/16
علیرضا صدقی در پی گفتمان پاسخگو
مدت‌ها است که سپهر سیاست در ایران را دو جناح اصولگرا و اصلاح‌طلب با گرایش‌ها و نحله‌هایی که اندک تفاوتی با یکدیگر دارند، به سیطره خود درآورده‌اند. دو جناحی که از نیمه دوم دهه شصت، خط و ربط مشخصی یافتند و آن روزها به «یتی»ها «جامعه روحانیت مبارز» و «یونی»ها «مجمع روحانیون مبارز» شناخته می‌شدند. بعدتر و از سال 1376 مفهوم اصلاح‌طلبی وارد ادبیات سیاسی ایران شد و همزمان با انتخابات ریاستجمهوری سال 1384 هم واژه اصولگرایی سری میان سرها در میدان سیاست ایران درآورد.از همان زمان، گاهی این جناح و زمانی آن جناح زمام امور را به دست می‌گیرند و هرکدام راهبردها و سیاست‌هایی را در عرصه‌های مختلف زندگی و زیست جامعه ایران دنبال می‌کنند. اما از انتخابات ریاستجمهوری سال 1392 به این سو، مفهوم اعتدال وارد چرخه سیاست‌ورزی در کشور شد. هرچند علیرغم سبقه سیاسیون مسمی به این اسم، روش‌های آن‌ها بیشتر به اصلاح‌طلبان نزدیک بود و از قضا در تمام انتخابات پس آن هم از حمایت این جناح سیاسی بهره بردند.
این حمایت البته یکسویه تا آنجا پیش رفت که امروز کارنامه دولت‌های یازدهم و دوازدهم به دست اصلاح‌طلبان داده شده و بخش کثیری از جامعه اقدامات این دولت را نتیجه سیاست‌های اصلاح‌طلبان می‌دانند. گرچه نخبگان اصلاح‌طلب در این مورد بحث‌های فراوان و متعددی دارند و کثیری از آن‌ها این تحلیل را نمی‌پذیرند. اما بحث اصلی بر سر این است که شنیده‌ها و مشاهداتی میدانی در بطن جامعه نشان می‌دهد، راهبردها و سیاست‌های این هردو جناح عمده سیاسی چندان مورد اقبال عموم جامعه واقع نشده است. بهطوریکه هر آن احتمال آن می‌رود تا جامعه با عبور از این جناح‌ها و برنامه‌های آن‌ها، در پی یافتن راهبردی تازه در عرصه سیاست‌ورزی کشور باشد.
به دیگر بیان به نظر می‌رسد بخش قابل توجهی از جامعه بنای عبور از این دو جریان را دارد. اتفاقی که البته در ذاتش نه بار معنایی مثبتی دارد و نه بار معنایی منفی؛ در حقیقت هر زمان می‌تواند این اتفاق برای هر جریان و جناح سیاسی در ایران یا کشوری دیگر رخ دهد. مسئله اصلی که می‌توان بار ارزشی خاصی برای این رویداد ایجاد کند، نحوه عبور جامعه از آن و یافتن گفتمان جایگزین است.
آن‌چه بیش از هرچیز در این میان حائز اهمیت بوده و می‌تواند به مسئله‌ای خطرخیز در کشور بدل شود، موضوع گفتمان جایگزین این دو گفتمان است. از قضا در همین نقطه است که نخبگان سیاسی، اصحاب دانشگاه و عالمان علم سیاست باید به میدان آمده و عرصه را برای گفتمان‌سازی تازه و بدیع منطبق بر خواست و اراده عمومی جامعه و متکی بر منافع ملی مهیا و آماده کنند. اما باید دید که آیا جامعه نخبگان و ارباب دانشگاه آمادگی لازم برای این تغییر و گفتمان‌سازی را دارند یا خیر؟
اگر این آمادگی وجود داشته باشد و یا هر یک از گفتمان‌های رایج سیاسی کشور امکان بازیابی و بازسازی انگاره‌ها و انگاشت‌های خود را به فعلیت برسانند، کشور از پیچی خطرناک به سلامت عبور خواهد کرد. لیکن اگر این اتفاق رخ ندهد، باید انتظار هر نوع کنش و رفتاری را از سوی جریان‌های فرصت‌طلب، سودجو و بی‌باور نسبت به منافع ملی، داشت. جریان‌هایی که فضا را برای ماهیگیری از این آب گل‌آلود آماده یافته و در طلب قدرت از هیچ اقدامی فروگذاری نمی‌کنند.
این جریان‌ها بهطور معمول یک مشخصه و ویژگی بارز دارند. «بینامونشان» بودن اصلی‌ترین وجه سیاسی آن‌ها قلمداد میشود. این‌ها جریان‌هایی بی‌ریشه و بدون کارنامه هستند که با نقد عملکرد تمام دولت‌های گذشته، هجوم به باورها و ساختارهای نظام‌مند جامعه و عبور از تمام مرزها پا به میدان می‌گذارند. هیچ حدومرز و معیار و شاخصی برای نقد دیگران ندارند، از روش‌ها و شیوه‌های عوام‌فریبانه استفاده می‌کنند، بهطور معمول از شعارهای عدالت‌طلبانه چپ‌گرا بهره می‌گیرند و خود را نماینده گروه‌های بدون نماینده جامعه معرفی می‌کنند.
شرایط موجود بهترین بستر برای رشد چنین جریان‌هایی در ساختار سیاسی ایران است. حال آن‌که در این عرصه کنش‌گران سیاسی باید فاصله‌گذاری مشخصی با مجادلات سیاسی داشته باشند و بازنگری در انگاره‌ها، تئوری‌ها و راهبردهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را در دستور کارشان قرار دهند. در حقیقت جریان‌های موجود باید خود را برای پاسخ‌گویی به مطالبات حداکثری جامعه مهیا و آماده کنند. این بازخوانی و بازیابی مفاهیم اولیه و بنیادین جناح‌های سیاسی کشور است که می‌تواند و باید کم‌خطرترین و کم‌هزینه‌ترین مسیر و راه برای عبور از شرایط فعلی کشور را ترسیم کند.
سایر اخبار این روزنامه
دوباره ماه ضیافت خدا رسیده است
از «اللَّهُمَّ» تا «رَبّنا»
علیرضا صدقی
در پی گفتمان پاسخگو
اعلام «ردشدن استانی شدن انتخابات» در مجمع تشخیص مصلحت پیش از اعلام نظر شورای نگهبان چه مبنایی دارد؟
آیا گردشگری می‌تواند ناجی اقتصاد ایران در شرایط تحریم باشد؟
آزمون گردشگری در سال سخت
«ابتکار» از تحقیق و تفحصی جدید در ماه‌های پایانی مجلس دهم گزارش می‌دهد
تفحص از بانک مرکزی با شفاف‌سازی یا شوی انتخاباتی؟
همزمان با اعمال تحریم‌های جدید هسته‌ای آمریکا علیه ایران
مذاکرات کارشناسی ایران و 1+4 در بروکسل برگزار میشود
در نشست خبری وزیر آموزش و پرورش مطرح شد
رتبه‌بندی معلمان همچنان در انتظار بررسی در هیئت دولت
پاسخ ظریف به احتمال کاندیداتوری‌اش در انتخابات 1400
در دولت بعد به دانشگاه باز خواهم گشت
کره‌شمالی ضمن تایید آزمایش‌های موشکی اخیر، از دستور کیم جونگ اون برای آماده‌باش واحدهای ارتش خبر داد
سبد حمایتی دولت نقش دلال‌های بازار مسکن را کاهش می‌دهد؟
دردسرهای مستاجران در سربالایی تند اجاره‌ها
سردار سلامی در دیدار وزیر اطلاعات:
امروز در جنگ اطلاعاتی با دشمنان قرار داریم
رئیس دفتر مقام معظم رهبری:
بلندشدن هر ندای اختلافی، کار دشمن است
رئیس سازمان برنامه و بودجه:
934 میلیارد تومان مطالبات فرهنگیان پرداخت شد
در کمیسیون حقوقی و قضایی ماده مربوط به وکلای جرایم امنیتی اصلاح شد
