وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با شبکه الجزیره از احتمال حمله آمریکا تا برقراری روابط دوستانه با عربستان و سایر موضوعات در آینده سخن گفت؛

از ریاست‌جمهوری تا استادی دانشگاه
همدلی| گروه سیاسی ـ محسن فیض‌اللهی ـ موافقان و مخالفان «محمد جواد ظریف»، در طول ریاستش بر وزارت‌ امورخارجه، «دیپلماسی لبخند» او را مورد حمایت یا نقد قرار داده و می‌دهند. برخی او را «مصدق، امیرکبیر و آرش کمانگیر» یا دیپلمات «ضعیف!» و برخی او را «مسئول رفع مشکل آمریکا»، «لیبرال غرب‌زده» یا «وطن‌پرست و انقلابی» قلمداد می‌کردند. این طیف گسترده و متناقض از طرفداران و مخالفان، درباره شخصی که به تعبیر بسیاری از همکارانش زبان بین‌الملل را به خوبی می‌داند، در مورد شخصیتی رخ داد که از «برجام» به‌عنوان یک دستاورد یا توافق تاریخی یاد می‌کند، بسیار تامل برانگیز است.
توافقی که برخی از آن به عنوان پروژه‌ای یاد کردند که هدفش چیزی جز حل مشکلات کشور از مسیر مذاکره نبود و مساله برجام و علاوه‌بر این‌ها شکستن سیاست یکجانبه‌گرایی و دشمنی آمریکا در قبال ایران، چیزی بود که ظریف با ظرافت تمام به دنبال آن بود.
اما مطابق آنچه ظریف در گفت‌وگو با شبکه خبری الجزیره گفته است تصمیم دارد وزارت امور خارجه را رها کرده به دانشگاه برود و در آنجا تدریس کند و به گفته خودش، «استاد دانشگاه» شود.


البته وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی که «عمری، دل در گرو خدمت به این مرز و بوم و مردم بزرگ دارد و به عنوان خدمت‌گزاری کوچک هیچ دغدغه‌ای جز اعتلای سیاست خارجی و اعتبار وزارت امور خارجه به عنوان مسئول پیش‌برد سیاست خارجی و خط مقدم دفاع از منافع ملی و حقوق مردم شریف ایران در عرصه بین‌المللی نداشته‌»؛ سابقه رها کردن این وزارت‌خانه را در پیشینه دارد و هنوز آن شبی که با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خبر استعفایش و رها کردن وزارت امور خارجه را نوشت از یاد نبرده‌ایم.
ظریف بهتر از هر ایرانی می‌داند که سکاندار وزارت امور خارجه شدن چه مصائب بیشماری به همراه دارد. ظریف در میانه فشارهای چندگانه کانون‌های قدرت در ایران می‌بایست توازنی برقرار کند و به تعبیری می‌بایست هم این‌وری‌ها را راضی نگه می‌داشت، هم آن‌وری ها را.
ظریف تاکنون در میانه‌ی به تعبیر علمای علم سیاست- انسدادطلبان و جنگ‌افروزان داخلی و خارجی که بیش از آنکه در پی حفظ صلح و امنیت ملی ملت ایران باشند در پی به خطر انداختن آن هستند، توانسته دوام بیاورد، اما او دیگر قصد دارد در دانشگاه تدریس و تجارب شخصی خود را به نسل آینده منتقل کند.
این سخن حتی اگر یک پیش بینی باشد، نیاز به تاملی جدی دارد که چرا ظریف در سن ۵۹ سالگی قصد دارد وزارت امور خارجه را ترک کند؟ آیا او همچون عالمان علم سیاست معتقد است که نقطه نظرات یا سیستم فکری و نگرشی که او به جهانِ سیاست دارد با آنچه در دستگاه دیپلماسی ما رخ می‌دهد دارای تفاوت‌های ماهوی است؟
به نظر می‌رسد این موضوع می‌تواند محوری برای یک تحقیق دانشگاهی سودمند باشد.
پایگاه خبری شبکه الجزیره ویدئوی کاملی از گفت‌وگو با «محمدجواد ظریف» را که پیش از این بخش کوتاهی از آن در پایگاه خبری این شبکه قرار گرفته بود، منتشر کرد. در این گفت‌وگو ظریف به برخی مسا‌ئل روز پرداخته است از جمله: احتمال حمله آمریکا به ایران، تمایل ایران برای برقرار کردن روابط دوستانه با عربستان، تروریستی اعلام کردن سپاه پاسداران توسط آمریکا، تروریستی اعلام کردن نیروهای نظامی آمریکا توسط ایران و برخی مسائل دیگر منطقه و خاورمیانه، از جمله مسائلی بودند که وزیر امور خارجه در این گفت‌وگو به آنها پرداخته است.
یکی از نکاتی که ظریف در پایان به آن اشاره کرد، در پاسخ به سوال مجری است که، «آیا دفعه بعدی که دیدار می‌کنند محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران خواهد بود یا یک کاندیدای ریاست جمهوری؟»، گفت: «محمدجواد ظریف به عنوان یک استاد دانشگاه».
ظریف می‌خواهد استاد دانشگاه شود. آنگونه که گفته، زین پس صدای ظریف را می‌بایست از داخل دانشگاه شنید. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‎خوانید.
واکنشی به کنش آمریکا
به گزارش ایسنا ظریف در ابتدا برای پاسخ به سوال مجری برنامه مبنی بر این که تروریستی اعلام کردن نیروهای نظامی آمریکا چه اهمیتی داشته و چه هدفی را دنبال می‌کند، گفت: این اقدامی نبود که ما خودمان انجام داده باشیم و در واقع واکنشی به تصمیم آمریکا مبنی بر اعلام کردن سپاه پاسداران ایران به عنوان سازمانی تروریستی بود. همان طور که می‌دانید این نیروها در خط مقدم مبارزه با تروریسم در عراق، سوریه و افغانستان بوده‌اند اما متاسفانه آن‌ها (آمریکا) بر اساس منافع خود و برخی در منطقه ما (خاورمیانه) و در آمریکا به دنبال تحریک برای ایجاد مشکل در منطقه هستند. همان طور که می‌دانید نتانیاهو در پیام توییتری خود به زبان عبری اعلام کرد که این پیشنهاد او بوده است که رئیس جمهور ترامپ سپاه پاسداران ایران را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهد. بنابراین این یک تصمیم از سوی آمریکا و نه از سوی مجلس ایران بوده که اتخاذ شده است و پیش از آن شورای امنیت ملی ایران اقدامی انجام داد که تنها واکنشی به این حرکت (آمریکا) بود.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در توضیح اظهارات برخی مقامات عالی‌رتبه نظامی کشورمان مبنی بر اینکه اگر ایران نتواند از تنگه هرمز استفاده کند، سایر کشورها نیز این امکان را نخواهند داشت گفت: این بستگی به تصمیم آمریکا دارد که بخواهد گذرگاه آبی پشت در خانه ما را برایمان ناامن کند که ما اجازه رخ دادن چنین چیزی را نخواهیم داد.
ناتوانی آمریکا در انجام اقدامات پیوسته در تنگه هرمز
مجری الجزیره از ظریف درباره عدم تمدید معافیت‌های نفتی ایران از سوی آمریکا و برنامه ایران برای بعد از دوم ماه مه که این معافیت‌ها منقضی شده‌اند پرسید و ظریف در پاسخ گفت: به نظر ما آمریکا نخواهد توانست درباره تنگه هرمز یا خلیج فارس اقدامات پیوسته‌ای انجام دهد که اگر چنین کاری انجام دهد با مقابله به مثل ایران مواجه خواهد شد که من فکر نمی‌کنم (چنین اقدامی از سوی آمریکا) در میان باشد. ما به فروش نفت خود و پیگیری مشتریان ادامه خواهیم داد و همیشه به یاد خواهیم داشت که چه کسانی در روزهای سخت با ما همکاری کردند.
مجری الجزیره با مطرح کردن ادعاهایی از سوی برخی کشورها از جمله آمریکا مبنی بر اینکه ایران مسئول اتفاقاتی است که در خاورمیانه می‌افتد و در امور سایر کشورها دخالت می‌کند و به این دلیل است که تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کرده‌اند و با آن مقابله می‌کنند، از وزیر امورخارجه کشورمان پرسید که آیا این ادعاها صحتی دارند یا خیر. ظریف در پاسخ گفت: اول از همه اینکه درباره این اتفاق نظر وجود ندارد. اتفاق نظر جامعه جهانی این است که آمریکا و همسایگانی که درباره آن‌ها صحبت کردید در امور سایر کشورها دخالت می‌کنند. ببینید که در آفریقای شمالی و جاهای دیگر چه اتفاقی می‌افتد. اتفاق نظر در این باره وجود ندارد و این دقیقاً خود مشکل است.
ظریف در این باره افزود: به تاریخ آن‌ها نگاهی بیندازید. چه کسی بود که از صدام حسین زمانی که به ایران حمله کرد حمایت کرد؟ چه کسی از طالبان حمایت کرد وقتی که افغانستان را تحت کنترل در آورد؟ چه کسی از القاعده، داعش و النصره حمایت کرد؟ چه کسی اکنون در لیبی و سودان مداخله می‌کند؟ فقط به واقعیت‌های موجود نگاهی بیندازید؟ چه کسی موجب رنج قطر شد؟ چه کسی یک خبرنگار را تکه تکه کرد و چه کسی سر از تن ۳۷ نفر جدا کرد؟ آیا این ایران است؟ واقعیت‌های موجود را ببینید، نیازی نیست که به ادعاها توجه کنید. چه کسی به کمک کویت رفت؟ چه کسی به کمک قطر رفت وقتی در رنج بودند؟ چه کسی از عراقی‌ها و کردهای عراق حمایت کرد وقتی که داعش پشت در خانه آن‌ها بود. ببینید که چه کسی مسئول این ناخوشی‌ها است؟
تمایل ایران به داشتن روابط دوستانه با عربستان
ظریف در توضیح اینکه آیا این به معنای آن است که ایران مقابله به مثل خواهد کرد و بی ثباتی بیشتر در منطقه ایجاد خواهد شد گفت: ثبات این منطقه برای ما بسیار مهم است و ما می‌خواهیم با تمام همسایگانمان و با تمام کسانی که عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند روابط خوبی داشته باشیم و این را از طریق کمک به قطر که از سوی برخی اعضای گروه ب به مخاطره افتاده بود ثابت کرده‌ایم و در کنار دوستانمان در منطقه خواهیم ایستاد. ما در جریان کودتای ترکیه در کنار این کشور بودیم و وقتی کردستان عراق مورد حمله داعش قرار گرفته بود در کنار آن‌ها ماندیم؛ همیشه هواخواه ثبات در این منطقه هستیم. ما دوست داریم با عربستان سعودی و امارات متحده عربی و هر عضو دیگری از شورای همکاری خلیج فارس روابط بسیار خوبی داشته باشیم؛ به این امیدواریم و انتظار ما این است. اما ملزوماتی وجود دارد. ما باید این خونریزی را در یمن پایان ببخشیم.
ظریف در پاسخ به مجری این شبکه که از وی پرسید برنامه ایران درباره تمامی چیزهایی که علیه آن طرح‌ریزی می‌شود چیست گفت: برنامه ما این است که با سرافرازی به زندگی در صلح ادامه دهیم و برای پیشرفت، صلح و گفتمان در این منطقه فعالیت کنیم. من پیشنهاد طرح یک گفتمان منطقه‌ای را داده‌ام. کشورهای منطقه باید باهم متحد شوند و تنها به خودشان تکیه کنند. ما نمی‌توانیم به خارجی‌ها اتکا کنیم. لازم است که به خودمان تکیه کنیم. ایران آماده است تا با تک تک کشورهای خلیج فارس معاهده‌هایی مبنی بر عدم تجاوز را امضا کند.
بی‌خبری دفتر ظریف از جزئیات ورود بشار اسد
ظریف در پاسخ به سوال الجزیره درباره این که دفتر او از سفر بشار اسد به ایران به دعوت سردار قاسم سلیمانی باخبر نبوده است، گفت: دفتر من از این موضوع با خبر بود اما درباره جزئیات دقیق (زمانی که بشار اسد به ایران می‌رسید) با خبر نبودیم که قابل درک است و تنها چیزی که قابل درک نبود انتشار تصاویری بدون حضور من بود که تصحیح شد بعداً. از آن پس ما به خوبی باهم کار کرده‌ایم. من و سردار سلیمانی در این ۲۵ سال گذشته به خوبی باهم کار کرده‌ایم و فکر نمی‌کنم که این در دوستی ما خللی وارد کند.
ظریف در پاسخ به الجزیره درباره رضایت خود از عملکرد و دستاوردهای دولتی که در آن خدمت می‌کند گفت: ما از بیرون تحت فشار زیادی بوده‌ایم و در حال کنار آمدن با آن هستیم. من فکر نمی‌کنم که کسی از دولت از شرایط فعلی رضایت داشته باشد اما می‌دانیم که با حداکثر توان فعالیت کرده‌ایم، ما به فعالیت با حداکثر توان و جبران اشتباهاتمان ادامه خواهیم داد.
ظریف به عنوان یک استاد دانشگاه
وی در پایان در پاسخ به این سوال مجری که آیا دفعه بعدی که دیدار می‌کنند محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران خواهد بود یا یک کاندیدای ریاست جمهوری، گفت: محمدجواد ظریف به عنوان یک استاد دانشگاه.