14 سال در انتظار استقلال اینترنتی ایران!

گروه اجتماعی- پوتین رئیس جمهور روسیه روز پنج شنبه لایحه استقلال روسیه از اینترنت جهانی را امضا کرد. به موجب این قانون تهیه کنندگان خدمات اینترنت نباید به سرورهای خارجی متصل باشند. از مهم ترین مفاد اصلی این قانون توسعه و بهره برداری از دامنه ملی و سیستم‌های مربوط به آن است که به منظور جلوگیری از خاموشی و قطعی سراسری شبکه اینترنت از سوی سرورهای خارجی در نظر گرفته شده است.  ایران آنلاین گزارش کرده است: «به نوشته مسکو تایمز روسیه، این اینترنت روسی Runet نام گرفته و قرار است از نوامبر سال 2019 (آبان 1398) اجرایی شود. »گزارش خراسان حاکی است، طی روزهای گذشته وقتی گوگل در اقدامی خودخواهانه به تلفن های همراه ایرانی ها دستبرد زد و پیام رسان های طلاگرام و هاتگرام را از آن حذف کرد، خلأ اینترنت ملی یا همان شبکه ملی اطلاعات بیش از هر زمان دیگری احساس شد.  هم اکنون با گذشت 14 سال از طرح اینترنت ملی و رفت و آمد دولت‌های مختلف هنوز این پروژه ملی به سرانجام نرسیده، هرچند اقدامات مهمی در این زمینه تاکنون انجام شده است اما همچنان به هدف ترسیم شده نرسیده ایم.
 اینترنت ملی از کره جنوبی تا آمریکا
پروژه اینترنت ملی محدود به ایران نیست و برخی از کشورها نیز در این زمینه اقداماتی را به انجام رسانده اند، یکی از کشورهایی که در زمینه اینترنت بسیار پیشرفته است، کره جنوبی است. بنابرگزارشی که راه دانا داده است، این کشور در تمام دنیا به داشتن اینترنت پرسرعت معروف است. کره جنوبی از سال 1990در زمینه اینترنت ملی زیرساخت‌های خود را تقویت کرد و به همین دلیل از لحاظ آمادگی الکترونیک و پهنای باند رتبه اول دنیا را برعهده دارد  و در حدود 80 درصد پهنای  باند اینترنتی این کشور داخلی است.   کشورهای دیگر از جمله آمریکا، چین و انگلستان نیز در سال‌های گذشته پروژه مشابه شبکه ملی اطلاعات را در کشور خود به اجرا گذاشته اند.نمونه جدید  در خصوص اجرای شبکه ملی اطلاعات و اینترنت ملی، روسیه است که هفته گذشته مجلس این کشور آن را تایید کرد و توسط رئیس جمهور نیز به امضا رسید.
اینترنت ملی چیست؟


اینترنت ملی که با نام‌های مختلفی از جمله "شبکه ملی اطلاعات"، "اینترانت ملی ایران" و "شبکه ملی اینترنت" نیز شناخته می‌شود، پروژه ای است که به منظور گسترش شبکه زیرساخت امن و پایدار ملی در ایران درنظر گرفته می‌شود، بر اساس تعریف مصوب در تبصره ۲ ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه و مصوبه شورای عالی فضای مجازی در سال 1389 «شبکه ملی اطلاعات کشور، شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت (آی پی) به همراه سوئیچ‌ها و مسیریاب‌ها و مراکز داده‌ای است به صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.»
چرا برای شبکه ملی اطلاعات تعلل می شود؟
یک پرسش اساسی این است که علت تاخیر در راه اندازی زیرساخت شبکه ملی اطلاعات چیست؟ در این باره دیدگاه های متفاوتی مطرح است.  در دوره قبل که محمود واعظی وزیر ارتباطات بود در یکی از اظهار نظرهایش کمبود بودجه و اعتبارات را دلیل تاخیر در ایجاد این شبکه اعلام کرده بود. در عین حال، پژمانفر رئیس کمیته فضای مجازی کمیسیون فرهنگی مجلس در روزهای گذشته و پس از ماجرای دستبرد گوگل به تلفن های همراه ایرانی ها برای حذف هاتگرام و طلاگرام به خبرگزاری تسنیم چنین گفت: از روزهای ابتدایی فراگیری استفاده از بستر فضای مجازی در کشور،‌ مشخص بود که قرار دادن فضای مجازی کشور روی اینترنت جهانی، تهدیدات بزرگی را متوجه کشور می‌کند که امروز بخشی از این تهدیدات در حال بروز و ظهور است.
وی افزود: متاسفانه وزارت ارتباطات نه تنها  توجهی به این تهدیدات ندارد بلکه با عدم سامان دهی و ایجاد شبکه ملی اطلاعات، کشور را در یک باتلاق غیرقابل بازگشت قرار می‌دهد.
وی افزود:  از روز اول روشن بود که اگر روی اینترنت بین‌الملل کار کنیم،  تمامی سخت‌افزارها و نرم‌افزارها در حوزه‌های حساسی چون بانک‌ها،  پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و مراکز بالادستی در معرض خطر و تهدید قرار خواهند گرفت. پژمانفر با اشاره به نظر معاون وزیر ارتباطات درباره شبکه ملی اطلاعات خاطرنشان کرد: یک روزنامه اصلاح‌طلب در تاریخ هفتم آبان سال 97 مطلبی به نقل از آقای ناظمی معاون وزیر ارتباطات منتشر کرد.  آقای ناظمی در این مطلب گفته بود که "تحلیل اشتباه، دقیقا از جایی شروع می‌شود که فکر کنیم اگر ما اینترنت ملی داشته باشیم آن گاه در برابر تحریم‌ها پایدارتر می‌شویم." یعنی ایشان به شدت مخالف ضرورت راه‌اندازی اینترنت ملی و مقابله با تهدیدات خارجی در  این حوزه بوده و هست.
شاید هم منافع اقتصادی
تعدادی از کارشناسان نیز معتقدند تعلل در ایجاد شبکه ملی اطلاعات منافع اقتصادی برخی شرکت هاست. تقوی، کارشناس فناوری اطلاعات به دنیای اقتصاد پیش از این چنین گفته است: «اگر شبکه ملی اطلاعات عملی و تمام الزامات آن اجرایی شود برای برخی دارای تبعات منفی اقتصادی است و به نوعی با راه‌اندازی این شبکه ،درآمد برخی ذی نفعان کاهش می‌یابد و به همین دلیل مقاومت‌ها برای اجرایی شدن آن زیاد است.
 انتظار از 84 تا امروز
گزارش خراسان حاکی است، در سال 1384 بود که ایده اولیه اینترنت ملی یا همان شبکه ملی اینترنت در وزارت ارتباطات مطرح و در دولت نهم مراحل مطالعات این طرح شروع شد.در سال 1389 از این پروژه به نام «شبکه ملی اطلاعات» یاد و در "قانون پنجم توسعه" نیز قرار داده شد و براساس این قانون باید این شبکه تا انتهای سال 1395 کامل می‌شد. رهبر انقلاب در تاریخ 22/3/1396 در دیدار مسئولان نظام تاکیدکردند: «یکی دیگر از چیزهایی که در مدیریت کشور -که بتوانید کشور را اداره کنید- تأثیر دارد، مسئله‌ فضای مجازی است؛ فضای مجازی خیلی مهم است. در مسئله‌ فضای مجازی، آن چه از همه مهم‌تر است، مسئله‌ شبکه‌ ملی اطلاعات است.»
 
   خبر مرتبط
معاون شرکت ارتباطات زیرساخت خبرداد:
بهره‌برداری از ظرفیت‌های جدید شبکه ملی اطلاعات در سال98

 معاون شرکت ارتباطات زیرساخت با اشاره به توسعه شبکه ملی اطلاعات در سال ۹۷ در بخش‌های مختلف هسته مرکزی و شبکه انتقال، گفت: امسال نیز ظرفیت‌های جدید این شبکه به بهره‌برداری می‌رسد.
اسماعیل رادکانی  بر لزوم تداوم توسعه شبکه ملی اطلاعات در سال ۹۸ تاکید کرد و دیروز به خبرگزاری مهر گفت: در سال ۹۷ دو اقدام عمده در راستای توسعه شبکه ملی اطلاعات انجام شد که شامل اجرای پروژه «تدبیر» و افزایش ظرفیت شبکه انتقال به ۲۴ترابایت می‌شود. در همین حال، توسعه سه برابری ظرفیت هسته اصلی و مرکز شبکه ملی اطلاعات از دیگر اقدامات عمده در این راستا بود.
وی با بیان این که طی امسال نیز پروژه‌های مرتبط با توسعه ابعاد مختلف شبکه ملی اطلاعات بهره‌برداری و افتتاح می‌شود، توضیح داد: شبکه ملی اطلاعات زیرساخت اصلی توسعه ارتباطات کشور محسوب می‌شود که در لایه‌های مختلف باید به صورت مداوم توسعه پیدا کند. برای مثال در پروژه تدبیر، لایه انتقال این شبکه با افزایش ظرفیت همراه شد و در هسته مرکزی این شبکه، موضوع افزایش ظرفیت لایه IP و تأمین اینترنت داخلی را داشتیم.
وی درباره انتقاداتی که به روند توسعه شبکه ملی اطلاعات وارد است، گفت: از نظر من، ظرفیت کامل و کافی در شبکه ملی اطلاعات برای هرگونه تعامل ارتباطی میان دارندگان محتوا و استفاده کنندگان از این خدمات فراهم است.