حاشیه های خواندنی بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه کتاب

آن‌چه می‌خوانید، روایتی ادبی یا گزارشی تحلیلی نیست؛ گزیده‌ای از گفت و شنودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی با تعدادی از ناشران است؛ ناشرانی که صبح دوشنبه، 9 اردیبهشت ماه 1398، در بخشی از سالن بزرگ شبستان مصلای تهران، میزبان رهبر انقلاب شدند. یکی از دلایل خواندنی شدن این گفت و شنودها، انجام آن در فضایی است که احتمالا دوربین‌های عکاسی و فیلم برداری نتوانسته‌اند تمام آن را ضبط کنند.
انتظار تمام می شود
ساعت 10 و 15 دقیقه، مصلای امام خمینی(ره) و سی‌و‌دومین نمایشگاه بین المللی کتاب؛ همه چیز آماده است؛ سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی معاون فرهنگی وزیر، علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی و قادر آشنا، مدیر موسسه نمایشگاه‌ها به انتظار ایستاده‌اند. بین راهرو‌های یازده تا هجده، به منظور جلوگیری از ایجاد زحمت برای مردم، با دیوار موقت جدا شده است. فعالیت دیگر قسمت‌های نمایشگاه، به شکل عادی و به روال روزهای گذشته، برقرار است.
تورق یک کتاب از شاملو


اولین غرفه‌ای که مورد بازدید رهبر انقلاب قرار گرفت، نشر مروارید بود. یکی دو نفر از غرفه‌داران نشر، ایشان را به داخل غرفه دعوت کردند. آقا کتاب‌های روی میز را تورق کردند و کتابی از شاملو را برداشتند و نگاهی به آن انداختند؛ کتابی از خالد حسینی را نیز دیدند و به وزیر گفتند: این همان نویسنده افغانستانی است؟ وزیر گفت: بله. غرفه بعدی نشر «معیار علم» بود که کتاب‌هایی از جلال آل احمد چاپ کرده بود. وزیر توضیح داد که ناشر اصلی آثار جلال، این نشر نیست.
تقدیر رهبر انقلاب از مترجم قانون بوعلی
چند قدم آن طرف‌تر، غرفه «انتشارات سروش» بود. شمشیری، مدیرعامل انتشارات سروش، مقابل غرفه ایستاده بود. آقا که نزدیک شدند، با صدای بلند سلام کرد. شمشیری، اولین مدیر نشری بود که تا این جای بازدید، خودش برای معرفی فعالیت انتشاراتش در نمایشگاه، پای‌کار بود. او از موضوعات مختلف کتاب‌های انتشارات سروش گفت و به کتاب «اخلاق رسانه‌ای» اشاره کرد. ترجمه هشت جلدی قانون ابن سینا را نشان داد و گفت که جزو پرفروش‌های انتشارات سروش است. رهبر انقلاب برای چندمین بار طی این سال‌ها، از مرحوم شرفکندی، مترجم کتاب، با بزرگداشت یاد کردند و تلاشش را در ارائه‌ ترجمه‌ای درخور از قانون، ستودند.
نیم نگاهی به آثار فلاسفه غربی
بازدید بعدی از غرفه‌ بزرگ نشر «علمی و فرهنگی» بود. آقا از وزیر پرسیدند: «این انتشارات متعلق به کیست؟» صالحی جواب داد: «زیرمجموعه‌ وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی است.» رهبر انقلاب، همان ابتدای ورود از فروشنده‌ها پرسیدند: «چی چاپ کردید؟» یکی از خانم‌های فروشنده، کتاب حافظ‌نامه‌ بهاءالدین خرمشاهی را ارائه کرد. رهبر انقلاب تورقی کردند و پرسیدند: «فروشش خوبه؟» فروشنده گفت:«بله، چون در جاهایی به عنوان کتاب درسی به این کتاب ارجاع داده می‌شود، فروش خوبی دارد.»
آقا از متصدی غرفه پرسیدند: «مدیر این انتشارات کیست؟» پاسخ داد: «دکتر کوثری، ولی الان تشریف ندارند.» رهبر انقلاب در ادامه، کتاب‌های «تاریخ فلسفه غرب» نوشته فردریک کاپلستون، «بتهوون؛ انسان پیروز» نوشته امیل لودویک ، «اسلام علم مسلمان» اثر مظفر اقبال و کتابی از حمیدرضا آتش‌بر‌آب را تورقی کردند. بعد از غرفه‌دار دیگری پرسیدند:«اوضاع فروش‌تان چطور است؟» پاسخ داد:«الحمدلله خوب است!» آخر سر پرسیدند:«این همان انتشارات فرانکلین قبل از انقلاب است؟» وزیر گفت: «بله!»
خوب است بچه‌ها کتاب «دنیای سوفی» را بخوانند
غرفه بعدی، انتشارات هرمس بود. رهبر انقلاب در این غرفه هم سراغ کتاب‌های جدید رفتند؛ از قیمت کتاب‌ها پرسیدند. کتابی از دکتر کاکایی، نسخه‌ای از شاهنامه‌ و کتاب «اخلاق خسروانی» اثر مهدی‌پور را به ایشان ارائه دادند. کتاب‌ها قیمت بالایی داشت. وزیر ارشاد آمار مختصری از رشد کمی و کیفی کتاب‌های جدیدالانتشار ارائه کرد. بعد غرفه‌داران، کتابی از آگاتا کریستی و کتاب «دنیای سوفی» را به رهبر انقلاب نشان دادند و خانم غرفه‌دار، اشاره‌ای به آشنایی رهبر انقلاب با کتاب «دنیای سوفی» کرد. آقا فرمودند: «بله؛ این کتاب را بچه‌های ما خوب است بخوانند.»
آبروی این آقا را بعد از مرگش بردند
غرفه‌دارِ نشر افق، کتاب «داستان دو شهر» را نشان داد و گفت:«این پرتیراژ‌ترین کتاب جهان است.» آقا تعجب کردند و گفتند:«بله این کتاب درباره یک انگلیسی است که می‌رود به فرانسه و آن‌جا ماجراهایی دارد.» غرفه‌دار به تفصیل از کتاب‌ها و خلاصه آثار کلاسیک برای نوجوانان سخن گفت. این کارِ تلخیص کتاب‌های کلاسیک هم از زمره پیشنهادها و توصیه‌های رهبر انقلاب به ناشران در سال‌های قبل بود. آقا این‌جا پرسیدند:«نسخه‌های خلاصه را از نسخه‌ زبان اصلی ترجمه کردید یا تلخیص را به‌طور مستقل خودتان انجام دادید؟» گفته شد:«خودمان تلخیص کرده‌ایم.» سوال بعدی آقا از مسئولان غرفه‌ افق این بود: «شما کتاب را برای ترجمه انتخاب می‌کنید یا از مترجم نسخه‌ ترجمه شده را می‌گیرید؟» یکی از مدیران افق توضیح داد:«هر دو شکل وجود دارد.» ایشان کتابی از «همینگوی» را دیدند و به وزیر گفتند:«آبروی این آقا را بعد از مرگش بردند.»
پائولو کوئیلو اهل معنویت نیست!
«بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه» ناشر بعدی بود. جوان‌های غرفه‌دار به رهبر انقلاب سلام کردند. ایشان اولین کتابی که دیدند، کتابی از پائولو کوئیلو بود؛ پرسیدند:«این کتاب درباره‌ چیست؟» فروشنده گفت:«درباره‌ یک سفر معنوی است.» رهبر انقلاب گفتند:«اما این نویسنده اصلا اهل معنویت نیست!» کتاب بعدی که توسط رهبر انقلاب تورق شد، «بازجویی از صدام» بود؛ کتابی که گویا آقا قبلا مطالعه کرده بودند؛ گفتند:«در این اثر، مجموعاً از صدام تعریف می شود و چهره‌ مثبتی نشان داده می‌شود.»
ما اهل کتاب هستیم
شرکت نشر البرز، میزبان بعدی رهبر انقلاب بود. جوانی جلو آمد. سلام کرد و گفت من پسر آقای علمی هستم. آقا، علمی‌ها را خوب می‌شناسند. پرسیدند:«پسر کدام علمی؟» جوان حسب و نسبی از خودش گفت؛ بعد کتابی از اسماعیل فصیح به رهبر انقلاب داد. آقا پرسیدند:«این آقای فصیح فوت شده؟» مدیر انتشارات گفت:«بله.» آقا گفتند:«یک کاری از ایشان سال‌ها پیش خوانده‌ام.» مدیر انتشارات رفت سراغ کتاب‌های شعر و گفت:«چون شما اهل شعر هستید، این کتاب را به شما پیشنهاد می‌کنم.» رهبر انقلاب لبخندی زدند و گفتند:«ما اهل کتاب هستیم.» آقا به انتشارات «آگه» رسیدند. آقای مختارپور که دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است، جدیدترین کتاب دکتر شفیعی کدکنی را که تصحیح «تذکرةالاولیاء» عطار بود، به رهبر انقلاب معرفی کرد و در ادامه گفت: «دکتر شفیعی کدکنی با این کتاب، دوره‌ کتاب‌های عطار را طی سالیان، تصحیح و تنقیح کرده و به اتمام رسانده است.» حرف بیش از ۳۰، ۴۰ سال کار مداوم استاد خوشنام دانشگاه تهران در حوزه ادبیات کهن بود.
به یاد سید شهیدان اهل قلم
در ادامه، رهبر انقلاب از انتشارات دفتر آیت‌ا... مکارم شیرازی بازدید کردند و به غرفه‌ انتشارات روایت فتح رسیدند. «دریالعل»، مدیر انتشارات، به گرمی با آقا سلام و احوالپرسی کرد و گفت: «۲۰ سال است بچه‌های انتشارات روایت فتح منتظر شما هستند.» آقا پرسیدند:«از خانواده‌ شهید آوینی کسی این‌جا هست ببینیم‌شان؟» پیدا بود با وجود گذشت سال‌ها، یاد شهید آوینی هنوز همراه رهبر انقلاب بود. مدیر انتشارات روایت فتح گفت:«خانم امینی، همسر شهید آوینی، چند سالی است که انتشارات واحه را به صورت شخصی تأسیس کرده‌اند.»
مواردی که وزارت ارشاد باید مراقبت کند
پس از این بازدید و چند قدم آن‌ طرف‌تر، رهبر انقلاب و مدیران فرهنگی حوزه‌ نشر، در سالن کوچکی مستقر شدند. مضمون سخنان ایشان از این قرار بود: «از صورت وضعیت این‌طور پیداست که مردم کتاب می‌خرند و برای خواندن هم می‌خرند. قدیم‌ها عده‌ای کتاب را برای زیبایی کتابخانه می‌خریدند. حتی رنگ جلدش را مشخص می‌کردند که باید این‌گونه باشد. حالا هم هستند این‌طور آدم‌هایی. دنیای کتاب، دنیای پیچیده‌ای است. نکته‌ای که آقای صالحی در وزارت فرهنگ و ارشاد باید به آن توجه کنند، این است. بعضی کتاب‌ها مضرند و پیداست که مضرند. برخی کتاب‌ها، مضر بی‌تابلو هستند. یعنی معلوم نیست از ظاهرش که این‌ها چقدر مخربند. برخی کتاب‌هایی که امروز دیدم، از این دست بود. به آقای صالحی هم گفتم. این ها را باید مراقبت کرد.» ایشان در ادامه، استفاده‌ ابزاری از تصویر خانم‌ها روی جلد بعضی کتاب‌ها را، جزو مواردی یاد کردند که وزارت ارشاد باید درباره آن‌ها مراقبت داشته باشد و گفتند: «تحت تاثیر برخی جوها نباید قرار گرفت. شما مأمور اسلام و جمهوری اسلامی هستید. رودربایستی نکنید. اگر کتابی به خواننده و مخاطبش زیان می‌رساند، باید جلویش را گرفت. در همین کشورهای غربی که با وقاحت دم از آزادی بیان می‌زنند، محدودیت‌هایی در چاپ و انتشارات هست که اگر بیشتر از ما نباشد، کمتر نیست. عمده این است که بلدند چه کار بکنند. شما هم همین طور عمل کنید.»
بعد از بیانات رهبر انقلاب، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گزارشی کوتاه ارائه کرد و گفت: «به دلیل نزدیک بودن ماه مبارک رمضان، رخداد سیل و گرانی کاغذ، گمان می‌کردیم که نمایشگاهِ خلوت و کم رونقی باشد، ولی به لطف خدا، این‌طور نشد و ما در آمار پنج روز اول نمایشگاه، شاهد 15 درصد رشد بودیم.» آقا خسته نباشیدی گفتند و جمله‌ آخرشان این بود: «از این فرصت‌ها و ظرفیت‌ها به نفع انقلاب و اسلام استفاده کنید.»
کدام مترجم؟ این مهم است
آخرین غرفه، انتشارات انقلاب اسلامی بود. آقای مختارپور گزارشی از کتاب‌های تازه منتشر شده‌ این انتشارات داد. از جمله، کتاب «خون دلی که لعل شد»؛ زندگینامه‌ رهبر انقلاب از زبان خودشان که به‌همت استاد آذرشب، ابتدا به عربی و بعد به فارسی منتشر شده است. مسئول غرفه از ترجمه‌ این کتاب به زبان انگلیسی و اسپانیولی خبر می‌دهد که رهبر انقلاب تذکر می‌دهند: «کدام مترجم؟ این مهم است که مترجم خودش اهل آن زبان باشد.» مختارپور و مدیر داخلی انتشارات انقلاب اسلامی از کتاب‌های در دست چاپ، از جمله «درس خارج غنا» و «دروس نهج البلاغه» گزارشی دادند و آقا از زحماتشان تشکر کردند.