ايران-آمريكا؛ اقدام برای تبادل زندانیان؟

آرمان- حمید شجاعی: طی روزهای گذشته اظهارات وزیر امورخارجه کشورمان در خصوص آمادگی ایران برای تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا واکنش‌های متفاوتی را در پی داشته است. از رویکرد انگلیسی‌ها که با آن مخالفت کرده‌اند تا آمریکایی‌ها که به روال زیاده‌خواهی‌های خود خواهان آزادی یک‌طرفه زندانیان خود در ایران شده‌اند. اما نکته مهم نامه‌ای است که ظریف از نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص تبادل زندانیان دریافت کرده است. وزیر خارجه با یک‌طرفه توصیف کردن این نامه اظهار کرد: «نامه می‌گفت لطفا آمریکایی‌های زندانی را آزاد کنید؛ یک پیشنهاد نبود. جریان فکری در واشنگتن این است که از ما انتظار داشته باشند اقداماتی یک‌جانبه انجام دهیم.» حال باید دید این مساله در آینده چه مراحلی را طی خواهد کرد و آیا در آینده نیز شاهد تبادل زندانیان خواهیم بود یا شرایط به گونه دیگری رقم خواهد خورد.
ماجرای یک تبادل
سه‌شنبه هفته گذشته بود که محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان به همراه مجید تخت‌روانچی، سفیر جدید دائمی ایران جهت حضور در اجلاس چند‌جانبه‌گرایی و سخنرانی در آن تهران را به مقصد نیویورک ترک کرد. ظریف در نشست روز چندجانبه‌گرایی اظهار داشت که ایران همیشه از چندجانبه‌گرایی و دیپلماسی برای صلح حمایت کرده است، اما بحثی مهم‌تر از این مطرح کرد که رسانه‌ها بیش از سایر سخنان به آن سخن وی واکنش نشان دادند. جایی که ظریف در سخنان خود در مؤسسه جامعه آسیا در خصوص تبادل زندانیان ایرانی و غیر ایرانی حاضر در کشورهای مختلف بیان کرد: «آنچه که من می‌توانم به عنوان وزیر خارجه انجام دهم، این است که این پیشنهاد را علنا روی میز مذاکرات بگذارم. بیایید آنها را تبادل کنیم. تمام افرادی که در زندان‌ها هستند، چه در آمریکا، چه در کشورهای دیگر و منتظر استرداد به آمریکا هستند، ما معتقدیم که اتهامات علیه آنها ساختگی است و در مقابل آمریکا نیز معتقد است که اتهامات علیه زندانیان در ایران ساختگی است.» گرچه این پیشنهاد ظریف نخست با واکنش آمریکایی‌ها روبه‌رو شد که یک‌طرفانه درخواست آزادی زندانیان خود را داشتند و انگلیسی‌ها نیز واکنش خاص خود بروز دادند. این پیشنهاد پیش از این و در جریان انعقاد برجام نیز ارائه شد که طی آن برخی از زندانیان ایرانی و آمریکایی حاضر در دو کشور آزاد شدند. در این راستا سخنگوی وزارت امورخارجه در ارتباط با پیشنهاد ظریف بیان کرد: «اگر اراده‌ای در رژیم آمریکا وجود داشته باشد، پیشنهاد وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران واضح است و نیاز به هیچ‌گونه تفسیر و تاویلی ندارد.» این در حالی است که به‌نظر می‌رسد با وجود هیأت حاکمه فعلی که در ایالات متحده آمریکا روی کار است، اساسا اعتقادی به تعامل و گفت‌وگوی سازنده ندارد و تمام اظهاراتش یکجانبه‌گرایانه و زیاده‌خواهانه است این پیشنهاد ظریف نیز با اما و اگرهای فراوانی روبه‌روست.
مخالفت انگلیس


یکی از سخنگوهای وزارت امورخارجه انگلیس به اظهارات محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در نشست مؤسسه جامعه آسیا در نیویورک درباره تبادل زندانیان با کشورها واکنش نشان داد. ایسنا نوشت، وی تصریح کرد: رسیدگی به شهروندان دوتابعیتی ایرانی-انگلیسی که در ایران زندانی هستند، شامل نازنین زاغری همواره از اولویت‌های دولت بوده است. همچنین جرمی هانت، وزیر امورخارجه انگلیس ضمن مخالفت با پیشنهاد ظریف مدعی شده بود که بین وضعیت نازنین زاغری و نگار قدس‌کنی که گفته شده بود امکان تبادل آنها وجود دارد «تفاوت‌های بزرگی» وجود دارد.
پیشنهاد ظریف ربطی به انگلیس ندارد
سخنگوی وزارت امورخارجه در ارتباط با پیشنهاد مبادله زندانیان ایرانی و آمریکایی توسط محمدجواد ظریف و اظهارات مقامات انگلیسی و مطرح کردن نام برخی زندانیان دوتابعیتی ایرانی-انگلیسی اظهار کرد: آنچه وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در نیویورک مطرح کرده مربوط به زندانیان ایرانی در آمریکا یا کسانی که به خواست آمریکا در دیگر کشورها بازداشت شدند با چند مجرم آمریکایی در ایران بود و اصولا آن پیشنهاد ارتباطی به آنان نداشت؛ چرا که پرونده مورد نظر مقامات انگلیسی کاملا متفاوت و مسئولیت وضعیت آن هم برعهده دولت انگلیس است.
نامه یک‌طرفه
وزیر امورخارجه ایران تایید کرد که نامه‌ای با محتوای درخواست آزادی شهروندان آمریکایی از نماینده ویژه آمریکا در امور گروگان‌ها دریافت کرده است. محمدجواد ظریف تایید کرد که نامه‌ای با محتوای درخواست آزادی شهروندان آمریکایی پایگاه خبری المانیتور، آورد: وزیر امورخارجه ایران تأیید کرده است که نامه‌ای با محتوای درخواست آزادی شهروندان آمریکایی از رابرت سی ابرین، نماینده ویژه آمریکا در امور گروگان‌ها دریافت کرده است. ظریف همچنین گفته است از معاون خود خواسته تا نامه‌ای مبنی بر ارائه درخواست تبادل زندانیان یا پیش کشیدن مساله زندانیان ایرانی که به دلیل آن‌چه تخطی از قانون تحریم‌های آمریکا خوانده می‌شود زندانی هستند به مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا بنویسد. ظریف در ارتباط با دریافت نامه‌ای از اوبرین، تأیید کرد که این نامه را دریافت کرده است، اما این نامه را یک‌طرفه توصیف کرد. وی در این باره در میان جمعی از روزنامه‌نگاران حاضر در جمع هیات اعزامی ایران به سازمان ملل گفت: می‌دانید نامه چه چیزی می‌گفت؟ می‌گفت که لطفا آمریکایی‌های زندانی را آزاد کنید؛ یک پیشنهاد نبود. جریان فکری در واشنگتن این است که از ما انتظار داشته باشند اقداماتی یک‌جانبه انجام دهیم. وزیر امورخارجه کشورمان درخصوص مذاکره با آمریکا‌یی‌ها تاکید کرد: میز مذاکره سر جای خود است. ما آن را ترک نکردیم، آمریکا آن را ترک کرده است. ظریف در ارتباط با کاندیداهای دموکراتی که گفته‌اند به برجام بر می‌گردند، خاطرنشان کرد: تهران نمی‌تواند به آن اتکا کند. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران بیان کرد: ما نمی‌توانیم بر آنچه دو سال دیگر اتفاق می‌افتد، اتکا کنیم. ما نمی‌دانیم سیاست دولت جدید چه خواهد بود، دموکراتیک باشد یا جمهوریخواه. ظریف همچنین هشدار داد که او بر این باور است که جان بولتون می خواهد خواسته ترامپ برای دوری از مداخله هزینه‌ساز دیگری در خاورمیانه را زیر سوال ببرد.