مکانیسم «استانی» و «تناسبی» شدن انتخابات مجلس

نمایندگان مجلس در جریان بررسی طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس به ماده ای رای موافق دادند که طی آن شمارش و تجمیع آرای نامزدهای انتخابات مجلس به صورت استانی و تناسبی خواهد بود. به گزارش خراسان، طرح"اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی"  در دستور کار جلسه علنی  مجلس قرار گرفت و نمایندگان با ۱۳۱ رای موافق، ۶۷ رای مخالف و ۵ رای ممتنع از مجموع ۲۲۶ نماینده حاضرتبصره 2  ماده 8  این طرح را تصویب کردند. محمد جواد کولیوند رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس در تشریح اصلاحیه مورد تصویب مجلس به خبرنگار پارلمانی خراسان گفت: براساس این مصوبه مجلس، نامزدهای انتخابات مجلس پس از کسب 15 درصد رای مد نظر حوزه های فرعی انتخابات  (شهرستان ها) متناسب با رای لیست حزبی به مجلس راه می یابند. وی افزود: براین اساس مثلا در حوزه انتخابیه ای (استانی) که 12کرسی مجلس دارد لیست حزبی جریان «الف» که 30 درصد آرا را کسب کند حق ورود چهار نامزد را به مجلس دارد و جریان حزبی «ب» که مثلا 70 درصد آرا را کسب کند  حق وارد کردن هشت نامزد را به مجلس  دارد. وی درباره این که آن چهار نفر و هشت نفر از لیست احزاب چطور انتخاب می شوند، گفت: ورودی افراد لیست ها نیز  اشخاصی است که علاوه بر کسب 15 درصد رای، به ترتیب بالاترین موقعیت را دارند.   مصوبه ای که از دید رئیس مجلس مبهم است در جریان بررسی تبصره 2 در صحن مجلس پیشنهادهای مختلفی برای تعیین درصد آرای هر نامزد انتخاباتی از 15 تا 25 درصد مطرح می شد و لاریجانی به عنوان  رئیس جلسه اذعان کرد که این موضوع مبهم است و هربار که به کمیسیون ارجاع شده و به صحن باز گشته است ابهامات رفع نشده است.  در ادامه  به دنبال تذکر حمید رضا حاجی بابایی نماینده همدان در این باره و ارائه نامه روسای سه فراکسیون به هیئت رئیسه مجلس برای ارجاع مجدد مواد باقی مانده طرح اصلاح قانون انتخابات به کمیسیون تخصصی جهت اصلاح و تلفیق با لایحه جامع انتخابات این پیشنهاد به رای نمایندگان گذاشته شد اما در نهایت با ۸۷ رأی موافق، ۸۵ رأی مخالف و ۷ رأی ممتنع از مجموع ۲۲۱ نماینده حاضر در جلسه با این پیشنهاد مخالفت شد. براساس مصوبه مجلس برای  شرایط شمارش و تجمیع آرای نامزدهای انتخابات مجلس به صورت استانی و تناسبی آمده است که "از هر حوزه انتخابیه فرعی صرفا نامزد یا نامزدهایی که حداقل ۱۵ درصد از آرای صحیح ماخوذه آن حوزه را کسب کرده‌اند مجاز به کسب حوزه استانی و تناسبی می باشند". براین اساس، درصد کسب آرای فهرست‌های احزاب، جبهه ها و نامزدهای مستقل از کل آرای صحیح ماخوذه در حوزه انتخابیه اصلی، ملاک تخصیص کرسی در مجلس است. پس از تعیین سهم هر فهرست و نامزدهای مستقل که کرسی به آن ها تعلق گرفته است، به ترتیب هر نامزدی که بالاترین آرا را در سطح حوزه انتخابیه اصلی به دست آورده است، تا سقف سهم هر فهرست از کرسی ها به عنوان نماینده حوزه انتخابیه فرعی به مجلس شورای اسلامی راه می‌یابد. در این تبصره همچنین آمده است که چنان چه در حوزه انتخابیه فرعی (شهرستان ها) هیچ یک از نامزدها نصاب ۱۵ درصد از آرای صحیح ماخوذه را کسب نکنند، انتخابات فقط در همان حوزه به صورت دو مرحله ای برگزار خواهد شد.براین اساس وزارت کشور با هماهنگی شورای نگهبان، زمان انجام مرحله دوم انتخابات را ظرف مدت یک ماه پس از اعلام نتیجه‌ مرحله اول و تایید جهت انتخابات توسط شورای نگهبان تعیین و اعلام می‌کند. براساس تبصره 7 این ماده در صورتی که سهم کرسی های اختصاص یافته به فهرست‌ها و نامزدهای مستقل به صورت اعشاری درآید، کرسی ها متناسب با ارقام صحیح توزیع می‌شود و کرسی های مازاد به ترتیب به بالاترین اعشار اختصاص می‌یابد. طبق تبصره این ماده، آرای هر نامزد شامل آرایی است که به صورت منفرد کسب کرده یا از طریق فهرست‌های انتخاباتی موضوع این قانون به وی ارائه شده است.منتقدان این شیوه برگزاری انتخابات همچنان معتقدند این روش باعث حذف نمایندگان شهر های کوچک از چرخه رقابت خواهد شد و موافقان هم تمرکز نمایندگان بر قانون گذاری و رها شدن از نگاه های خرد و محلی را از نقاط قوت آن می دانند.شایان ذکر است که این مصوبات برای تبدیل شدن به قانون باید توسط شورای نگهبان هم تایید شود.