روزنامه ابتکار
1398/02/04
بهمن کشاورز، حقوقدان نام‌آشنای ایرانی درگذشت خداحافظ آقای وکیل مدافع
گروه جامعه: در میانه دهه 70، تصویرش، نشسته در کنار غلامحسین کرباسچی، شهردار وقت تهران که آن روزها پخش تلویزیونی جلسات دادگاه محاکمه‌اش پربیننده بود، به یاد بسیاری هست. از همان روزها بود که نام «بهمن کشاورز» به گوش‌ها آشناتر از پیش شد. کسی که بعدها رئیس کانون وکلای دادگستری مرکز و اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) - در فاصله سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ و ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ - را نیز بر عهده داشت، دیروز در سن 74 سالگی درگذشت.به گفته کریم کشاورز، فرزند بهمن کشاورز، وی به علت عارضه قلبی در بیمارستان مهراد تهران دار فانی را وداع گفته است.
این حقوقدان برجسته، به سال ۱۳۲۳ در تهران متولد شد. وی در دبیرستان البرز و بعد دبیرستان دارالفنون و بعد رشته قضایی دانشگاه تهران و سپس فوق لیسانس جزا (دانشگاه ملی سابق) و بالاخره در رشته فوق لیسانس حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق) تحصیل کرده است. بلافاصله بعد از سربازی در سال ۱۳۵۰ پروانه وکالت گرفته و وکالت انجام داده و هیچگونه شغل آزاد دیگری نداشته است. پدرش، کریم کشاورز نیز نویسنده، مولف و مترجم بود. او همسر و دو فرزند دارد که هر دو فرزند ایشان وکیل دادگستری هستند.
کشاورز بهعنوان چهره‌ای اصلاح‌طلب و رئیس اسبق اتحادیه سراسری کانون‌های وکلا شناخته می‌شد که ارتباط خوبی با رسانه‌ها و مطبوعات داشت. او با وجود گفت‌وگو‌های متعدد و گاه نقطه‌نظر‌های متفاوت، همواره تلاش می‌کرد از محدوده خط قرمز‌ها عبور نکند و به همین دلیل بهعنوان چهره‌ای رسانه‌ای شناخته می‌شد. از دیگر نکات جالب توجه زندگی حرفه‌ای کشاورز این بود که به‌رغم دیگران به وکالت تسخیری علاقه وافر داشت و به محاکمات کیفری و جنایی علاقه‌مند بود. او همواره تاکید داشت که به عنوان وکیل تسخیری همان گونه عمل می‌کند که اگر وکیل تعیینی بود، می‌کرد.
او آثار تالیفی بسیاری نیز در حوزه حقوقی دارد که از آن جمله می‌توان به آیین تنظیم قراردادها، آیین نگارش حقوقی و کلیات عملی علم حقوق، سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت در حقوق ایران و فقه اسلام، بررسی تحلیلی قانون جدید روابط موجر و مستاجر مصوب ۱۳۷۶، هنر دفاع در دادگاه‌ها؛ استراتژی و تاکتیک و ... اشاره کرد.
درگذشت بهمن کشاورز، واکنش‌های فراوانی را نیز به دنبال داشت. غلامحسین کرباسچی، در گفت‌وگویی با سایت جماران، مرحوم بهمن کشاورز را شخصیتی شناخته شده در مجموعه حقوقدانان، اساتید، اعضای کانون وکلا و دستگاه قضایی عنوان کرد که برای بسیاری از وکلا حکم استاد داشت. وی با اشاره به دادگاه معروفش گفت: «وکالت مرحوم کشاورز طبق روال خود و در ازای پرداخت حقالوکاله انجام شد، با این وجود احساس می‌کردم هیچوقت در جهت دفاع از موکل حاضر به بیان یک امر خلاف عقیده، واقع یا ضوابط حقوقی نبود بلکه مسائل را خیلی دقیق مطرح و بررسی می‌کرد. می‌توانم ادعا کنم وی در آن جریان دادرسی گاهی اوقات مطالبی را به صورت دقیق‌تر و روشن‌تر بیان می‌کرد که در ظاهر به ضرر موکل و در جهت تایید دادگاه بود. طبیعتا من هم به ایشان اعتماد داشتم». کرباسچی افزود: «بعد از آن دادگاه، بسیاری از وکلا تا کنون نسخه‌های مکتوب یا نوارهای آن دادگاه را درخواست کرده‌اند تا مطالب و استدلال‌های مرحوم کشاورز را به عنوان یک منبع بررسی کنند. این مطالب برای بسیاری از کسانی که به من رجوع کردند قابل استفاده بود. خود ایشان هم مطرح کرده‌اند که ما بسیاری از آن حرف‌ها و استدلال‌ها را توانسته‌ایم در دادگاه‌های مختلف استفاده کنیم». این فعال سیاسی در پایان گفت: «مرحوم کشاورز شخصیت مرجعی بود. در مسائل مربوط به حقوق عمومی و قضایی که در این سال‌ها در رسانه‌ها مطرح می‌کرد بسیار دقیق و منضبط بود. با وجود آن که جهت‌گیری سیاسی او مشخص بود اما حرفش برای همه حجت بود و سعی می‌کرد از شاقول عدالت خارج نشود».
کامبیز نوروزی، حقوقدان و فعال رسانه‌ای نیز در این باره گفته است: «از درگذشت بهمن کشاورز بسیار متاسفم. وی انسانی شریف و وکیلی با اخلاق بود و نقش مهمی هم در این حرفه داشت. اما آنچه بهمن کشاورز داشت و کمتر کسانی در این حرفه آن را دارند، مسئولیت اجتماعی بود. متاسفانه از ضعف‌های بزرگ حرفه وکالت در ایران این است که کمتر کسی در آن بدون داشتن منافع شخصی برای خود مسئولیت اجتماعی قائل شده و نسبت به مسائل جامعه، واکنشی علنی نشان می‌دهد». وی افزود: «بهمن کشاورز در مسائل حقوقی جامعه ایران خودش را نشان می‌داد، حرف می‌زد و روشنگری می‌کرد. همین مسئله باعث میشود تا نبودن کسانی چون او به فضای حقوقی جامعه ایران آسیب بزند».
مصطفی ترک همدانی، از وکلای مشهور پرونده‌های با رنگ و بوی سیاسی نیز در این باره اظهار کرد: «بهمن کشاورز پس از انقلاب اسلامی که سیستم وکالتی کشور به دلیل ضرورت‌های انقلابی تعطیل شده بود به اعتقاد من شخصیتی بود که توانست وجهه حقوق، قضاوت و وکالت را نزد مردم عیان کند».
وی در آخرین پست اینستاگرامی‌اش پیش از مرگ نوشته است: «سخن پایانی اینکه اگر بپذیریم همگان حق دفاع دارند – که دارند و باید بپذیریم – آنگاه به این نتیجه می‌رسیم که وکیل باید تا جایی که ممکن است، دستی را که برای کمک به سوی او دراز میشود بگیرد، مگر در یک مورد و آن موردی است که وکیل نسبت به آن ذهنیت منفی دارد و بیم آن می‌رود که این ذهنیت منفی او را در مرحله‌ای از دفاع، از به کار گرفتن تمام توانش برای دفاع از موکل باز دارد. والله اعلم».
«روزنامه ابتکار» درگذشت این حقوقدان نام‌آشنا را به خانواده ایشان، جامعه حقوقی کشور و نیز رسانه‌های ایران که یک کارشناس حقوقی خوب را از دست داده‌اند، تسلیت می‌گوید و برای وی روحی قرین آرامش را آرزو دارد.
سایر اخبار این روزنامه
بهمن کشاورز، حقوقدان نام‌آشنای ایرانی درگذشت
خداحافظ آقای وکیل مدافع
بهمن کشاورز، حقوقدان نام‌آشنای ایرانی درگذشت
خداحافظ آقای وکیل مدافع
ژوبین صفاری
اقتصاد را برای همه جراحی کنیم
ژوبین صفاری
اقتصاد را برای همه جراحی کنیم
هزینه‌ها گران است، نه جمع‌آوری جواب می‌دهد و نه فضای جمع‌آوری کافی است
چالش بی‌پایان «معتادان متجاهر»
هزینه‌ها گران است، نه جمع‌آوری جواب می‌دهد و نه فضای جمع‌آوری کافی است
چالش بی‌پایان «معتادان متجاهر»
با رای نمایندگان
پرونده اصلاح قانون انتخابات در مجلس بسته شد
با رای نمایندگان
پرونده اصلاح قانون انتخابات در مجلس بسته شد
قیمت نفت خام نیز به بالاترین سطح خود در سال جاری رسید
ممنوعیت بر سر راه طلای سیاه؟!
«ابتکار» از عملکرد ضعیف اطلاع‌رسانی دولت در لغو برنامه‌های رئیس‌جمهوری گزارش می‌دهد
«ابتکار» از عملکرد ضعیف اطلاع‌رسانی دولت در لغو برنامه‌های رئیس‌جمهوری گزارش می‌دهد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در افتتاحیه سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مطرح کرد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در افتتاحیه سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مطرح کرد
سخنگوی قوه قضائیه مطرح کرد
تاکید رئیسی بر اجرای قانون رسیدگی به دارایی‌های مسئولان
معاون حقوقی رئیس‌جمهوری:
تخلف آمریکا در ممانعت از کمک‌های نقدی به سیل‌زدگان را پیگیری می‌کنیم
۵ وزن نخست کشتی آزاد قهرمانی آسیا- چین به پایان رسید
درخشش آزادکاران ایران با ۳ طلا و ۲ برنز
در جلسه شورای فناوری اطلاعات تصویب شد
تعیین تکالیفی جدید برای دستگاه‌های دولتی
در جلسه شورای فناوری اطلاعات تصویب شد
تعیین تکالیفی جدید برای دستگاه‌های دولتی
وضعیت رسانه‌های مکتوب، دیجیتالی و فضای مجازی عربستان
