تبعات یک وتو

آفتاب یزد- گروه سیاسی: روزگذشته دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در راستای سیاست‌های حمایتی خود از عربستان، مصوبه کنگره آمریکا برای پایان دادن به مشارکت کشورش در جنگ ائتلاف سعودی علیه یمن را وتو کرد، مصوبه ای که در واکنش به قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد سعودی و در راستای سیاست‌های تنبیهی واشنگتن علیه عربستان بعد از 54 رای سنا در مجلس نمایندگان آمریکا که تحت کنترل دموکرات‌هاست با 247 رای به تصویب رسیده بود. از این رو، فارغ از انتقاداتی که نسبت به اقدام ترامپ مبنی بر وتوی مصوبه کنگره در رابطه با توقف همکاری با عربستان در جنگ یمن وجود دارد، مسئله این است که اساسا وتوی مصوبه کنگره از سوی رئیس کاخ سفید، برای دموکرات‌ها قابل پیش بینی بود اما با این وجود دموکرات‌ها دست به چنین اقدامی زدند. بنابراین، این ابهام ایجاد می‌گردد که چرا موکرات‌ها باید مصوبه ای را تصویب کنند که خود از همان ابتدا می‌دانند این مصوبه از سوی ترامپ وتو خواهد شد؟ بر این اساس، علی بیگدلی معتقد است که دموکرات‌ها از تصویب این مصوبه نخست در پی نشان دادن چهره ای مطلوب از خود در نزد افکار عمومی برای انتخابات 2020 بودند و سپس محدود ساختن اختیارات سیاسی ترامپ هدف دیگری است که این جریان در مجلس نمایندگان دنبال می‌کنند.

>از حمایت‌ها تا سرپوش گذاشتن
بر اقدامات عربستان


اگرچه آمریکا در دوران باراک اوباما تا حدی شاهد سردی روابط و انتقادهای سرسخت از عربستان بود اما در دوران ترامپ حمایت از عربستان و افزایش روابط با این کشور در دستور کار دولت ترامپ قرار گرفت. حمایت‌های دولت جمهوری خواه و افراطی ترامپ از ریاض تا حد و‌اندازه ای بود که در بسیاری از موارد به ویژه بر اقدامات عربستان در قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد سعودی سرپوش گذاشت و علیرغم انتقادهای کنگره و پافشاری مجلس سنا برای برخورد و تنبیه این کشور به ویژه محمد بن سلمان ولیعهد جوان بازهم ترامپ سیاست مدارا در برابر حق السکوت را در پیش گرفت تا آنجا که چند روز بعد از ناپدید شدن خاشقچی به مایک پامپئو ماموریت سفر به عربستان را می‌دهد اما به جای روشن شدن ابعاد ماجرا، ماحصل این سفر بازگشت وزیر خارجه تندرو آمریکایی با 100میلیون دلار به عنوان حق السکوت به آمریکا بود. به هر روی تا به امروز هیچ چیز حتی قتل مشکوک این روزنامه نگار منتقد که بسیاری عربستان را در این جنایت متهم می‌دانند سبب نشده که واشنگتن روابط و همکاری منطقه ای اش را با سعودی‌ها متوقف کند.

>قطعنامه‌ای مبنی بر توقف مشارکت با ریاض
حمایت و سیاست سکوت ترامپ و نیز مواضع کاسب‌کارانه رئیس‌جمهور آمریکا و انتقادهای افکار عمومی سرانجام خشم نخست وزارت خزانه داری و سپس سنا و کنگره را برانگیخت و به تصویب مصوبه ای در مجلس سنای آمریکا مبنی بر توقف کمک ایالات متحده به عملیات نظامی بحث برانگیز عربستان سعودی در جنگ منجر شد. از این رو، دفتر کنترل دارایی‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز نام ۱۷ فرد سعودی از جمله «سعود القحطانی»، مشاور دربار سعودی و «محمد العتیبی» سرکنسول سعودی در استانبول را به دلیل مشارکت در قتل جمال خاشقچی به فهرست تحریم‌ها اضافه کرد تا به نحوی بتواند کنگره و افکار عمومی آمریکا را نسبت به مواضع کاسب کارانه ترامپ آرام سازد اما این همه سکوت ترامپ و عدم برخورد با عربستان انتقادهای شدیدی از سوی جامعه جهانی و به ویژه دموکرات‌ها در پی داشت به همین دلیل چند ماه پس از تحریم‌های وزارت خزانه داری علیه برخی از شخصیت‌های دخیل در قتل خاشقچی، مجلس سنا نیز در ماه مارس گذشته برابر با اسفندماه 97 پیش‌نویس قطعنامه‌ای را در جهت توقف حمایت آمریکا از عربستان در جنگ یمن با ۵۴ رای مقابل 46 رای مصوب کرد یک ماه پس از آن یعنی آوریل 2019 میلادی هم مجلس نمایندگان آمریکا که تحت کنترل دموکرات‌هاست با ۲۴۷ رای مقابل ۱۷۵ رای آن را به تصویب رساند.

>خشم عربستان در برابر سیاست تحریم
قطع روابط و همکاری واشنگتن با ریاض و تصویب قطعنامه‌ای مبنی بر توقف مشارکت ایالات متحده با سعودی‌ها در یمن و همچنین تحریم وزارت خزانه‌داری آمریکا علیه این کشور، سیاستی در ظاهر سرسختانه ای از سوی این کشور محسوب می‌شد که به هیچ روی مورد انتظار سعودی‌ها نبود به همین دلیل هم ریاض در برابر این مواضع آمریکا سکوت نکرد و ساعاتی بعد از اقدام سنا، یک مقام در وزارت خارجه عربستان به قطعنامه مجلس سنا علیه ریاض واکنش تند نشان داد و موضع‌گیری مجلس سنا را مبتنی بر ادعاها و اتهاماتی بی‌اساس و به منزله مداخله علنی در امور داخلی ریاض دانست و در نهایت بر ادامه و توسعه روابط با واشنگتن و همچنین ضرورت عدم دخالت کشورهای حتی دوست در امور داخلی عربستان تاکید ورزید.

>وتوی مصوبه کنگره از سوی ترامپ
سرانجام پس از این همه روز گذشته کاخ سفید اعلام کرد، دونالد ترامپ مصوبه کنگره آمریکا برای پایان دادن به مشارکت کشورش در جنگ ائتلاف سعودی علیه یمن را وتو کرد. به نوشته روزنامه فرامنطقه‌ای القدس العربی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا طی پیامی در توضیح استفاده از این وتو گفت: این مصوبه تلاشی غیرضروری و خطرناک برای تضعیف اختیارات قانونی من است و آن جان هزاران شهروند آمریکایی و سربازان ما را در حال حاضر و آینده به خطر می‌اندازد. در این راستا انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجه امارات نیز دیروز در پی وتوی ترامپ گفت: ‌تاکید ترامپ بر حمایت از ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان اشاره‌ای مثبت و استراتژیک است. گفتنی است که این برای اولین بار است که دو مجلس کنگره پیش‌نویس قانون مربوط به اختیارات جنگ را تصویب می‌کنند. این مصوبه اختیارات رئیس‌جمهوری را در زمینه اعزام نیرو به عملیات نظامی محدود می‌کند. حال آنکه ترامپ در حالی مصوبه کنگره در رابطه با قطع همکاری با عربستان در یمن را وتو کرد که همچنان انتقادهای فراوانی نسبت به مواضعش در برابر قتل مشکوک خاشقچی در کنسولگری ریاض در استانبول ترکیه و سکوت در مقابل عربستان وجود دارد و از سویی چهار سال است که جنگ در یمن میان ائتلاف سعودی و حوثی‌ها ادامه دارد و منجر به کشتار ده‌ها هزار تن و بحران انسانی در این کشور شده است. علاوه براین، ترامپ در کارزار انتخابات 2016 مدعی بود که آمریکا نباید در منطقه و سایر کشورها هزینه کند تا آنجا که طی ماه‌های اخیر تصمیم گرفت نیروهای آمریکایی را از عراق و افغانستان خارج کند اما امروز با علم بر اینکه حمایت از عربستان در یمن ماحصلی جز تخریب، جنایت و کشتار ندارد با وتوی مصوبه کنگره همچنان درصدد کمک به ائتلاف سعودی ‌ها در یمن است.

>واکنش برنی سندرز به وتوی ترامپ
دو تن از سناتورهای دموکرات آمریکا به شدت رئیس جمهور کشورشان را به دلیل امتناع از پایان حمایت نظامی از جنگ در یمن مورد انتقاد قرار دادند. به نقل از پایگاه خبری اینسایدر، سناتور برنی سندرز دموکرات و رو خانا، دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا از دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا بابت عدم پایان دادن به جنگ در یمن انتقاد کردند.
بر این اساس، برنی سندرز در توئیتی نوشت: مردم یمن به شدت به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند تا بمب. من بابت تصمیم ترامپ ناامیدم اما متعجب نشدم. او مصوبه دو حزب را برای پایان دادن به دخالت آمریکا در این جنگ دهشتناک در یمن رد کرده است. رو خانا سناتور دموکرات در مجلس نمایندگان سنا نیز تصریح کرد: این یک امر بسیار ناراحت کننده و یک فرصت از دست رفته از سوی رئیس جمهوری است. او دیدگاه‌های متحدانش چون رند پال، مارک‌میدو و مت گائتز را که همگی علیه جنگی بی پایان و این مداخلات رای داده بودند، مورد بی اعتنایی قرار داده است. رو خانا گفت: وظیفه اصلی ما برای آمریکا این است که از عربستان بخواهیم تا محاصره یمن را لغو کند تا ۱۴ میلیون غیرنظامی یمنی با قحطی روبرو نشوند. نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نیز درباره جنگ تحت رهبری عربستان علیه یمن گفت: این درگیری حالا باید پایان یابد. مجلس نمایندگان آمریکا از رئیس جمهوری می‌خواهد تا صلح را در اولویت قرار دهد و با ما برای پیشبرد یک راه حل دائمی برای پایان دادن به این بحران و نجات زندگی مردم در یمن همکاری کند.

>آرای سنا برای لغو وتوی ترامپ؛ ناکافی
مجلس نمایندگان آمریکا که تحت کنترل دموکرات‌هاست با ۲۴۷ رای مقابل ۱۷۵ رای این پیش‌نویس را تصویب کرد در حالیکه مجلس سنا نیز که اکثریت آن را جمهوریخواهان تشکیل می‌دهند با ۵۴ رای مقابل ۴۶ رای این طرح را مصوب کرد اما هیچ یک از این دو رای برای ابطال وتوی ترامپ کافی نیستند زیرا که اگر دو سوم اعضای مجلس نمایندگان یا سنا به مصوبه‌ای رای دهند، حق وتو از رئیس جمهوری گرفته می‌شود و مصوبه کنگره به قانون تبدیل می‌شود. طرفداران این مصوبه می‌گویند حملات و بمباران ائتلاف سعودی در یمن به بحران انسانی در این کشور دامن زده و شدیدا ریاض را به دلیل کشتار غیرنظامیان مورد انتقاد قرار می‌دهند. آنها معتقدند، مشارکت آمریکا در جنگ یمن نقض قانون اساسی است زیرا که کنگره نه رئیس جمهوری درباره ورود کشور به جنگ تصمیم می‌گیرد.

>هدف از مصوبه اخیر دموکرات‌ها در سنا؟
دموکرات‌ها در مجلس سنا در حالی طی ماه‌های اخیر مواضع تنبیه و برخورد در برابر عربستان در پیش گرفتند و به تصویب مصوبه قطع همکاری آمریکا با عربستان در یمن رای دادند که می‌دانستند این مصوبه در نهایت از سوی دونالد ترامپ وتو خواهد شد. از این رو، این پرسش مطرح می‌شود که آیا دموکرات‌ها با چنین اقدامی صرفا درصدد اتخاذ مواضع در برابر ترامپ و جلب اعتماد افکار عمومی بودند یا به نحوی با علم بر اینکه مصوبه مذکور از سوی ترامپ وتو می‌شود دست به این کار زدند تا چهره خود را برای انتخابات 2020 در نزد افکار عمومی مطلوب و موجه نشان دهند؟ به هر روی این باور وجود دارد که اقدام ترامپ به نوعی سیاسی کاری است. زیرا دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان به خوبی می‌دانند قطع همکاری و روابط با عربستان به سادگی ممکن نیست و حتی بعید به نظر می‌رسد.

>دموکرات‌ها به دنبال جلب اعتماد عمومی
علی بیگدلی تحلیلگر و استاد دانشگاه درباره هدف دموکرات‌ها از تصویب مصوبه قطع همکاری آمریکا با عربستان در یمن علیرغم قابل پیش بینی بودن وتو از سوی ترامپ به آفتاب یزد گفت: دموکرات‌ها از تصویب این مصوبه نخست در پی نشان دادن چهره ای مطلوب از خود در نزد افکار عمومی برای انتخابات 2020 بودند و سپس محدود ساختن اختیارات سیاسی ترامپ هدف دیگرشان بود. او افزود: تصویب چنین مصوباتی از سوی دموکرات‌ها در سنا بیشتر سیاسی است. زیرا چند ماه دیگر انتخابات 2020 در ایالات متحده برگزار می‌شود. این فشارها هم نظیر تخصیص بودجه به دیوار مکزیک به نتیجه‌ای نمی‌رسد. بیگدلی اظهار کرد: بسیار بعید به نظر می‌رسد که دموکرات‌ها بتوانند در رابطه با عربستان با فشار به ترامپ به نتیجه ای برسند. این استاد دانشگاه درباره لغو وتوی ترامپ از سوی سنا گفت: سنا باید دو سوم آرا را برای لغو این وتو داشته باشد و به همین دلیل ناگزیر به مصوبه اخیرشان اکتفا می‌کنند. رئیس جمهور آمریکا نمی‌تواند چند‌بار پیشنهاد کنگره آنهم از هر حزبی را وتو کند. زیرا وجهه مطلوبی برایش در بر ندارد. او اضافه کرد: دموکرات‌ها پس از چند دوره موفق به کسب رای اکثریت در مجلس سنا شدند اکنون نیز با استفاده از این فرصت و همچنین عملکرد ترامپ در برجام و بهم ریختن طرح اوباماکر نسبت به رئیس کاخ سفید خصومت دارند، این خصومت ورزی و رویارویی با ترامپ تا حدودی برای دموکرات‌ها موفقیت آمیز بود. بیگدلی در پایان گفت: به ویژه اینکه ترامپ در مورد هیچ یک از کشورهای کره شمالی، ایران و ونزوئلا موفق نبود به همین دلیل دموکرات‌ها از این موقعیت استفاده می‌کنند تا ترامپ در دور آتی نتواند وارد کاخ سفید شود. اگرچه ترامپ زیر بار این مصوبات نمی‌رود اما وتوی آن از سوی کاخ سفید یک نقطه ضعف برای او محسوب می‌شود.

>وتوی ترامپ برگ برنده دموکرات‌ها
مرتضی مکی تحلیلگر مسائل بین‌الملل درباره هدف دموکرات از تصویب مصوبه قطع همکاری آمریکا با عربستان در یمن با وجود قابل پیش بینی بودن وتو از سوی ترامپ به آفتاب یزد گفت: نظام‌های دموکرات در غرب از همه ابرازهایشان علیه رقیب در چارچوب اهداف، شعارهای تبلیغاتی و آموزه‌هایی که مدعی پایبندی به آن هستند، استفاده می‌کنند و نگران این نیستند که قانون و مصوبه تصویب شده از سوی رئیس جمهور وتو می‌شود یا خیر. او افزود: بدون تردید این مصوبه در جهت فشار به ترامپ بود. وقتی هم رئیس جمهور مصوبه ای را وتو می‌کند برای وتو آن ناگزیر به پرداخت هزینه ای هم خواهد شد. این هزینه بازتاب مثبتی در افکار عمومی آمریکا به دنبال نخواهد داشت به ویژه در میان افرادی که از عملکرد آمریکا در قبال دولت عربستان در سطح منطقه ناراضی هستند. این تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: دموکرات‌ها اهداف خود را برای مقابله با ترامپ بر اساس مواضع و شعارهایشان مورد پیگیری قرار می‌دهند و مصوبه اخیر هم از این امر مستثنی نیست. مکی در پایان گفت: هزینه وتو از سوی ترامپ، خود را به نحوی در کارزار انتخابات نشان خواهد داد و اثر نامطلوبی در پی دارد.
از این‌رو، وتو مصوبه قطع همکاری آمریکا با عربستان می‌تواند برگ برنده ای برای دموکرات‌ها در انتخابات 2020 باشد.