روزنامه وطن امروز
1398/01/28
قلب تاریخ اروپافرو ریخت
گروه بین‌الملل: کلیسای جامع نوتردام، پربازدیدترین کلیسای جهان که 2 قرن کار ساخت آن طول کشید در پی سهل‌انگاری و در نبود امکانات کافی در آتش‌نشانی پاریس در آتش سوخت و شهروندان فرانسوی و گردشگران در بهت و حیرت فرو ریختن یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی- مذهبی جهان را نظاره کردند. آتش‌نشانی فرانسه در این رابطه گفته است کاری از دست‌شان بر نمی‌آمده و تنها توانسته‌اند ناقوس و 2 برج را حفظ کنند و بقیه نوتردام در آتش سوخته است. بلاشک نوتردام مهم‌ترین اثر تاریخی فرانسه به شمار می‌رفت که نقاشی‌ها و مجسمه‌های چوبی و سنگی بسیار ارزشمندی در آن نگهداری می‌شد که همگی در آتش سوخت و حالا 13 میلیون گردشگری که سالانه از این کلیسا بازدید می‌کردند دیگر دلیلی برای سفر به پاریس ندارند. ضربه‌ای را که آتش گرفتن نوتردام به فرهنگ و گردشگری فرانسوی وارد کرده است نمی‌توان با هیچ ضایعه دیگری مقایسه کرد. حتی جنگ دوم جهانی هم ضربه‌ای تا این حد مخرب به بدنه تاریخ و فرهنگ فرانسه وارد نکرده بود. این بنای تاریخی در فرهنگ فرانسوی جایگاه ویژه‌ای دارد، پس از آتش‌سوزی دوشنبه شب که اطفای آن بیش از 8 ساعت به طول انجامید، بار دیگر در سراسر جهان بر سر زبان‌ها افتاد. به نظر می‌رسد جز فرانسه‌زبانان یا احتمالا لاتین‌زبانان، معنای واژه نوتردام برای دیگران آشنا نباشد. عبارت نوتردام (Notre-Dame) از دو واژه Notre (صفت مالکیت اول شخص جمع) و Dame (بانو) تشکیل شده است، بنابراین به معنای «ب انوی ما» است. بانو در این ترکیب، همان مریم مقدس است. «ما» در این ترکیب اشاره به مسیحیان یا رستگاران دارد. به همین منوال «Notre Père» (پدر ما: خدا) و «Notre-Seigneur» (آقای ما: عیسی) بخش لاینفک ادبیات کلیسایی فرانسه است. در سنت مسیحیت کاتولیک و در زبان فرانسه مجسمه‌های «مریم مادر» یا آیین‌های مذهبی به نام وی، نوتردام نام دارد. به همین ترتیب کلیساهای«وقف» یا پیشکش شده به مریم مقدس، به نام نوتردام «متبرک» می‌شدند. با این حال برای فرهنگ و هنر متاخر فرانسه با وجود تعدد «نوتردام»ها در سطح این کشور، نوتردام به خودی خود نشانگر کلیسای بزرگ پاریس است. نوتردامی که دوشنبه شب، دست‌کم برای دومین بار در تاریخ، در آتش سوخت. کلیسای تاریخی نوتردام در طول تاریخ پر فراز و نشیبش شاهد اتفاقات و مراسم‌های بزرگ بسیار زیادی بوده است. به عنوان مثال ناپلئون بناپارت دوم در سال ۱۸۰۴ میلادی در این کلیسا توسط پاپ پیوس تاج‌گذاری کرد. دافین فرانسوا و ماری استوارت ملکه اسکاتلند در این مکان مراسم ازدواج خود را در سال ۱۵۵۸ برگزار کردند و مراسم عروسی فیلیپ دوم شاه فرانسه هم در این مکان انجام شده است. همچنین در گذشته، بسیاری از مردم تصور می‌کردند اگر در مقابل چشمان خدایان و مجسمه‌های این کلیسا خودکشی کنند، حتما رستگار خواهند شد. از این افراد بزرگ بسیاری در طول تاریخ در این مکان به زندگی خود پایان داده‌اند. دومینیک ورنر، نویسنده مشهور فرانسوی، یکی از این افراد بود که پس از ۷۸ سال زندگی درون کلیسا به سرش شلیک کرد و به زندگی خود پایان داد.قلب پاریس سوخت و همه به ترامپ خندیدند
نتایج اولیه تحقیقات نشان می‌دهد آتش‌سوزی در این کلیسا در قلب پاریس به دلایل نامعلوم و احتمالا هنگام تعمیرات رخ داده است. بنا بر اعلام اداره آتش‌نشانی پاریس، در عملیات مهار این آتش‌سوزی بیش از ۵۰۰ آتش‌نشان شرکت داشته‌اند که یک نفر از آنها بشدت مجروح شده است. از آنجا که آتش‌سوزی در ساعت تعطیلی کلیسا رخ داده، در این حادثه به بازدیدکنندگان آسیبی نرسیده است. این کلیسا که آغاز ساخت آن به سال ۱۱۶۳ میلادی بازمی‌گردد و در جریان جنگ‌های جهانی نیز از آسیب مصون مانده بود، عصر روز دوشنبه دچار آتش‌سوزی شد. به گفته مقام‌های فرانسوی، گنبد، سقف و دست‌کم یکی از پنجره‌های بزرگ کلیسا به کلی سوخته است اما آثار تاریخی و هنری موجود در این ساختمان پیش از سرایت آتش به محل نگهداری آنها از کلیسا خارج شده است. کلیسای نوتردام از نمادهای اصلی پایتخت فرانسه به شمار می‌آید و به همین دلیل آتش‌سوزی در این بنا واکنش‌های گسترده‌ای در جهان داشته است. در این میان «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در اظهاراتی که توسط کاربران شبکه‌های اجتماعی به تمسخر گرفته شد، از مقام‌های فرانسوی خواست سریعا وارد عمل شده و هواپیماهای آب‌پاش را به محل آتش‌سوزی اعزام کنند. اداره آتش‌نشانی پاریس در واکنش به این اظهارات گفته است ریختن چنین حجم آبی از ارتفاع بالا کلیسا را به کلی نابود می‌کند.
چه کسی نوتردام را آتش زد؟
کلیسای نوتردام عمری 900 ساله دارد و اکنون سوالی که در میان افکار عمومی جهان مطرح شده آن است که آیا این کلیسا را عمدی آتش زده‌اند؟ برای پاسخ به این سوال کلیدی دادستان پاریس وارد عمل شده و می‌گوید تحقیقات ادامه دارد و ما در انتظار یافتن سرنخ‌ها هستیم. در آخرین بیانیه منتشر شده از سوی دادستانی پاریس «رمی هیتس» دادستان پاریس گفته هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه آتش‌سوزی کلیسای «نوتردام» عمدی بوده است، وجود ندارد. هیتس دیروز گفت: «نشانه‌ای در دست نیست که آتش‌سوزی عمدا آغاز شده است و همچنان تصادفی بودن این حادثه، موضوعی است که بیشترین احتمال را درباره آن می‌دهیم». وی همچنین گفت 50 نفر روی پرونده در حال تحقیق هستند.
کاسه چه کنم برای نجات اثر ملی!
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه بامداد سه‌شنبه (به وقت تهران) با حضور در برابر کلیسای سوخته «نوتردام» در پاریس گفت فرانسه با جلب کمک‌های بین‌المللی، این کلیسای تاریخی را بازسازی خواهد کرد. به نوشته خبرگزاری فرانسه، مکرون آتش‌سوزی در کلیسای نوتردام را «یک تراژدی وحشتناک» توصیف کرد و گفت: به لطف تلاش‌های انجام‌شده، بنای اصلی ساختمان فرو نریخت. او کلیسای نوتردام را «قلب پاریس» خواند و با بیان اینکه از وقوع «بدترین اتفاق» یعنی ریزش تمام ساختمان و سرایت آتش به ستون‌های اصلی کلیسا جلوگیری شده، گفت فرانسه از روز سه‌شنبه پویشی را برای جمع‌آوری کمک‌های بین‌المللی آغاز کرده تا کلیسا را بازسازی کند. در حالی که امانول مکرون تلاش می‌کند از دیگر نقاط جهان کمک‌های جهانی را برای کلیسای نوتردام جمع‌آوری کند، حادثه کلیسای نوتردام عملا چالش‌های پیش روی دولت مکرون را که همچنان با بحران جنبش جلیقهزردها دست و پنجه نرم می‌کند دو چندان کرده است. در همین حال شبکه خبری «ان‌بی‌سی» از لغو سخنرانی «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه درباره مساله جلیقهزردها به دلیل وقوع این حادثه خبر داد. امانوئل مکرون در پیامی در توئیتر نوشت: «من امشب از دیدن آتش گرفتن این بخش از قلب‌مان بسیار ناراحتم». کاخ ریاست جمهوری الیزه دقایقی پس از منتشر شدن خبر این آتش‌سوزی اعلام کرد مکرون برای بررسی اوضاع از نزدیک به محل حادثه رفته است. رئیس‌جمهوری فرانسه همچنین با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی توئیتر با اشاره به حادثه تاسف‌بار آتش‌سوزی در کلیسای نوتردام خود را شریک احساسات یک ملت عنوان و تصریح کرده با همه کاتولیک‌ها و مردم فرانسه احساس همدردی می‌کند. امانوئل مکرون در پیامی گفت مانند همه فرانسوی‌ها از این حادثه غمگین است و آتش‌سوزی در کلیسای نوتردام را به منزله سوختن بخشی از وجود همه مردم فرانسه می‌داند. «آن هیدالگو» شهردار پاریس در نخستین واکنش به این حادثه از عبارت «آتش‌سوزی وحشتناک» استفاده و از وارد آمدن خسارات چشمگیر به یکی از مهم‌ترین بنا‌های تاریخی فرانسه ابراز تاسف کرد. شهردار پاریس با انتشار توئیتی نوشت: «کلیسای نوتردام دستخوش آتش‌سوزی وحشتناکی شده است. ماموران آتش‌نشانی پاریس در تلاشند شعله‌های آتش را مهار کنند». خانم هیدالگو در این پیام از کلیه شهروندان و بازدیدکنندگان خارجی خواسته به حریم امنیتی ایجاد شده برای کنترل اوضاع و مهار آتش توجه جدی کنند. شهردار سوسیالیست پاریس به سیستم ورشکسته سیاسی در فرانسه اشاره‌ای نکرد، چرا که در حال حاضر تمام احزاب سیاسی در فرانسه با چالش محبوبیت عمومی و کاهش سطح اعتماد رو به رو هستند. فرانسه امروز با آنچه در دهه 1980 در دوران ریاست جمهوری فرانسوا میتران و حتی دهه 1990 در دوران ژاک شیراک چه در عرصه داخلی و چه بین‌المللی از آن سراغ داشتیم بسیار متفاوت شده است و حجم درگیری‌های داخلی میان احزاب سیاسی این کشور عملا آنها را از خدمت‌رسانی عمومی وا داشته و میراث ملی فرانسه در حال آسیب دیدن است.
واکنش‌ها به آتش‌سوزی بزرگ در کلیسای نوتردام
واتیکان در پیامی ضمن «غیرقابل باور» توصیف کردن آتش‌سوزی در کیلسای نوتردام پاریس، این بنای مهم مذهبی - تاریخی را «نماد مسیحیت» در فرانسه و کل جهان قلمداد کرد. سخنگوی واتیکان در بیانیه‌ای اعلام کرد: اعلام می‌کنیم در کنار همه کاتولیک‌های فرانسه و شهروندان پاریس هستیم و برای آتش‌نشانان و همه مامورانی که برای مهار این وضعیت غم‌بار تلاش می‌کنند، دعا می‌کنیم. اسقف اعظم پاریس نیز از کشیش‌های دیگر کلیسا‌ها خواسته به عنوانی حرکتی نمادین در واکنش به این حادثه تاسف‌بار ناقوس‌ها را به صدا درآوردند.
مکان کنونی کلیسای نوتردام از نظر تاریخی جایگاه ویژه‌ای دارد به طوری که در محلی که هم‌اکنون این کلیسا قرار دارد تا قبل از قرن چهارم میلادی معبدی غیر مسیحی وجود داشته است. در قرن چهارم کلیسایی بزرگ جای آن معبد را گرفت. این ساختمان تا قرن دوازدهم بر جای بود ولی در آن زمان جمعیت پاریس به‌طور ناگهانی افزایش یافت و تصمیم گرفته شد کلیسا را بزرگ گردانند. بدین ترتیب ساختمان قبلی را خراب کرده و در سال ۱۱۶۳ میلادی کار ساختمان جدید شروع شد که ساختن آن تقریباً 2 قرن طول کشید و در ۱۳۴۵میلادی به پایان رسید. این کلیسا تا مدتی طولانی بزرگ‌ترین کلیسای اروپا بود ولی هم‌اکنون نه تنها در اروپا، بلکه در فرانسه کلیساهای بزرگ‌تر از آن وجود دارند. اهمیت این بنا در آن است که زیباترین اثر در معماری گوتیک است.
