روزنامه مردم سالاری
1398/01/28
مدیریت در جغرافیای پر حادثه
کشور ایران به دلیل قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای، همانگونه که از زیست و طبیعت گوناگون بهره‌مند است به همان اندازه از گوناگونی بلایای طبیعی برخوردار است. وقوع حوادثی چون زلزله، سیل، طوفان، برف و ریزگردها، بلایای طبیعت هستند که در این سال‌ها در نقاط مختلف ایران به صورت بالفعل گزارش شده است و بعضی حوادث همانند سیل اخیر در چند صد سال گذشته بی‌سابقه است. در کنار این، مجموعه فلات ایران به جهت همجواری با دریای خزر در شمال و آب‌های آزاد در جنوب از وقوع پدیده سونامی و خطر فعال شدن آتشفشان در قله دماوند به صورت بالقوه برخوردار است. در مجموع می‌توان گفت تنوعی از بلایای طبیعی از زمین و دریا و آسمان، کشور ایران را تهدید می‌کند. در کنار حوادثی که در قالب خشم طبیعت، این سرزمین را تهدید می‌کند، کشور ایران به لحاظ قرار گرفتن در منطقه‌ای ژئوپولیتیک و ژئواکانمیک یعنی برخورداری از ذخایر غنی نفت و گاز و مواد معدنی و هم مرز بودن با 15 کشور و قرار گرفتن در شاهراه انرژی جهان همچنین مسیر اتصال شمال به جنوب و شرق به غرب بین اروپا و آسیا موقعیت ویژه‌ای به آن داده است که در طول تاریخ مدام مورد هجوم و غارت قدرت‌های خارجی بوده و خطر این حملات و هجوم تاکنون ادامه دارد. بنابراین جغرافیای ایران نه تنها از گوناگونی حوادث و بلایای طبیعی در امان نیست بلکه مزید بر آن آشوب و هجوم هم بر این حوادث اضافه شده است. آنچه در تاریخ آمده است در هنگام جنگ‌های ایران و روس، اشغال ایران در جنگ جهانی، و یا 8 سال جنگ تحمیلی ایران و عراق در مقاطعی این دو بلایا در مقابل هم قرار گرفته‌اند و حادثه به نفع ملت و دولت تمام شده است و هنگامی که این دو خطر در کنار هم بوده‌اند، ملت مظلوم و رنجدیده ایران را بیشتر داغدار کرده است.با مداقه در تاریخ تحولات ایران اتحاد و همدلی ایرانیان نیز در همین دو نوع حادثه پدیدار میشود یعنی ایرانیان در مقاطع تاریخی که دچار هجوم بیگانه یا وقوع بلایای طبیعی هستند بیشترین سطح همکاری و اتحاد را تجربه کرده‌اند. در واقع با رویکردی جامعه‌شناسانه می‌توان گفت جامعه ایران دارای فرهنگ خود محوری و اقتدارگرایی است و متحد کردن مردم ایران مشکل است، ولی نقطه عطف افزایش اتحاد و همدلی ایرانیان به صورت انفعالی و با ورود نیروی خارجی است. به طور کلی ایران در جغرافیای زرخیزی واقع شده است که بیش از حد معمول حادثه خیز است، لذا اداره و مدیریت حادثه در آن دشوار است و باید با دقت و هوشمندی و سرعت عمل بالا انجام گیرد وگرنه همانگونه که در واقعه سیل اخیر در شمال و جنوب شاهد هستیم بی‌تدبیری و ضعف مدیریت، خسارات مادی و معنوی شدیدی به مردم وارد خواهد کرد.
دو نوع از بلایای طبیعی که همیشه فلات ایران را مورد تهدید قرار می‌دهد زلزله و سیل است. به عقیده کارشناسان زمین شناسی، فشار قطعه عربستان بر فلات ایران موجب فعال شدن گسل‌های ایران شده و همه نواحی ایران را تحت تاثیر قرار داده است، بنابراین احتمال وقوع زلزله در همه شهرهای ایران از سیستان تا کرمانشاه و خوزستان تا خراسان وجود دارد و در سال قبل به گزارش موسسات لرزه نگاری بیش از هفده هزار زمین لرزه در کلیه شهرها و روستاهای ایران به ثبت رسیده است. با توجه به شناسایی گسل‌ها و تمرکز جمعیت لازم است برنامه‌ریزی دقیق و هوشمندانه‌ای در جهت کاهش خسارات در دستور کار قرار گیرد. درخصوص پدیده سیل هم باتوجه به اقلیم خشک ایران، خشکسالی‌های پیاپی موجب شده که بارش‌های نابهنگام و وقوع سیل به فراموشی سپرده شود، حریم رودخانه‌ها حفظ نشده و هر چند سال یکبار بلای سیل در ایران خسارات سنگینی بر مردم وارد کند. قرار گرفتن شهرها و روستاها در کنار رودخانه‌ها معضل بزرگیست که دلایل آن را باید در اهمیت آب در سرزمینی خشک و نوع زندگی سنتی ایرانیان و سازگاری با محیط طبیعی جست‌وجو کرد. در ایران تمدن و شهرسازی همیشه در نقاط پست و در کنار رودخانه‌ها یا دشت‌ها که برای کشاورزی و آبیاری مناسب است شکل گرفته و همین امر موجب شده ایرانیان در دوره‌های ترسالی از خروشان شدن رودخانه‌ها و خسارات سیل در امان نمانند. جابجا کردن سکونتگاه‌ها امری دشوار و تقریبا غیر ممکن است. به همین جهت باید در امر استفاده از تجربیات تاریخی همچنین عدم مداخله در اکوسیستم طبیعت و تجاوز به حریم رودخانه‌ها دقت کرد. وسعت رودخانه و پل‌های قدیمی که از سده‌های قبل بر روی رودخانه‌ها احداث شده است تجربه تاریخی است و حجم سیلاب رودخانه‌ها را مشخص می‌کند و متاسفانه نهادهای عمرانی یا مراکز مدیریت بحران از این موضوعات مهم غفلت می‌کنند. لذا تجربه تلخ سیل در گلستان، لرستان و استان فارس هشداری است تا ابتدا موضوع سیل را در کنار زلزله هم به جهت جمع آوری و ذخیره آب و هم جلوگیری از خسارات سیلاب مورد توجه و بررسی بیشتری قرار دهیم. ثانیا نیروهای ماهر و متخصص در این زمینه آموزش داده شوند و نیاز به یک فرماندهی واحد و تجمیع و تمرکز سازمان‌هایی از قبیل مدیریت بحران، بسیج و نیروهای جهادی، هلال احمر و پدافند غیرعامل است. ثالثا همه امور را نباید به دولت سپرد. حکومت باید به فکر احیای اعتماد فرو ریخته بین دولت و جامعه باشد تا در اوضاع سخت و بحرانی ملت و دولت بیش از پیش در کنار هم باشند و به پایندگی و آبادانی ایران بیندیشند.
سایر اخبار این روزنامه
اروپای اوباما تا اروپای ترامپ
قرار دادن نام سپاه در لیست تروریستی نشان از ناکارآمد شدن حقه تحریم ایران است
زنان در عرصه سیاست باید پررنگ ظاهر شوند
مدیریت در جغرافیای پر حادثه
بغض و اشک پاریس برای کلیسای نوتردام
شکایت از کری به جرم تلاش برای حفظ برجام
احتمال رشد میکروب وبا در مناطق سیل‌زده
ظریف پیگیر وضعیت پیروزی دمشق
نامگذاری خیابان‌های پایتخت از استاد شجریان تا فروغ
صداوسیما چگونه قید درآمد هنگفت برنامه نود را زد؟
حمایت قاطع از سپاه در مقابل آمریکا
