روزنامه ابتکار
1398/01/27
محمدجواد ظریف در واکنش به اظهارات اروپایی‌ها تصریح کرد که هیچ منعی برای غنی‌سازی ایران وجود ندارد
ضربه به برجام از نوع اروپاییمحمدرضا ستاری
در حالی که روز یکشنبه عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه ایران ضمن واکنش به اظهارات ژرار آرو سفیر فرانسه در آمریکا خواستار پاسخگویی پاریس در خصوص اظهارات وی شد، فیلیپ تیبو سفیر جدید این کشور در تهران در همان روزی که استوارنامه خود را تقدیم رئیس‌جمهوری و وزیر خارجه ایران کرد، به وزارت خارجه احضار شد.
ماجرا از آنجا آغاز شد که آرو در واشنگتن طی پیامی توئیتری گفته بود هیچ بند غروبی در برجام وجود ندارد و ایران پس از انقضای توافق هسته‌ای نمی‌تواند به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد. وی همچنین مدعی شده بود همانگونه که در سال 2002 گفتیم غنی‌سازی اورانیوم بدون برنامه غیرنظامی موثق براساس NPT غیرمجاز است، در سال 2025 نیز اگر لازم باشد می‌توانیم همانگونه پاسخ دهیم. تحریمها اعمال شد و باز می‌تواند اعمال شود!
این اظهارات بلافاصله با واکنش عباس عراقچی مواجه شد بهطوریکه وی تصریح کرد: اگر توئیتهای ژرار آرو موضع فرانسه را اعلام می‌کند، با نقض فاحش هدف، موضوع برجام و قعطنامه 2231 مواجه هستیم . پاریس اعلام موضع کند، در غیر این صورت اقدام مقتضی را انجام خواهیم داد.
همین مسئله سبب شد تا فیلیپ تیبو سفیر جدید فرانسه در ایران نیامده به وزارت خارجه احضار شود تا مراتب اعتراض تهران به این سخنان به وی اعلام شود. در همین راستا، حسین سادات میدانی رئیس دبیرخانه ستاد پیگیری اجرای برجام، ضمن غیرقابل پذیرش خواندن این سخنان، خواستار توضیح دولت فرانسه شده و اعلام کرد در صورتی که اظهارات مزبور موردتایید دولت فرانسه بوده و بیانکننده مواضع رسمی این کشور باشد، این امر در مخالفت آشکار با اهداف و مفاد برجام خواهد بود.
هیچ محدودیتی وجود ندارد، نه اکنون و پس از سال 2025
در این فاصله زمانی و طی روزهای یکشنبه تا دوشنبه دو رویداد دیگر نیز در رابطه با این مسئله اتفاق افتاد. نخست اینکه رژر آرو که آتش این اختلافات را روشن کرده بود به یکباره شامگاه روز یکشنبه پیام خود را از صفحه توئیترش حذف کرد و فردای آن روز محمدجواد ظریف در پیامی تصریح کرد: یادآوری برای سه شریک اروپایی ما در برجام: طبق NPT، برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت هیچ منعی برای غنی‌سازی ایران وجود ندارد؛ نه اکنون، نه در سال 2025 و نه پس از آن. برای شرکای اروپایی، خواندن سندی که آن را امضا کردند و قول دادند از آن دفاع کنند، می‌تواند مفید باشد.
اینکه واکنش شدید عراقچی به اظهارنظر سفیر فرانسه در واشنگتن مبنی بر اینکه دولت این کشور باید موضع خود را در این قبال مشخص کند و متعاقب آن حذف این پیام از صفحه آرو نشاندهنده نوعی عقب‌نشینی از مواضع اعلامشده از سوی پاریس تلقی میشود، اما نکته مشخص در اینجاست که شرکای غربی برجام پس از حدود 4 سال از توافق هسته‌ای که طی سال‌ها مذاکرات فشرده حاصل شد، چگونه با این سند بین‌المللی که مورد تائید شورای امنیت سازمان ملل واقع شده است، برخورد کرده‌اند؟
این سند که به گفته اروپایی‌ها ضامنی برای حفظ ثبات و امنیت منطقه‌ای و جهانی است، اردیبهشتماه سال قبل به صورت یکجانبه توسط آمریکا به کناری نهاده شد و پس از آن تقریباً اکثر توافق‌های صورت گرفته در زمینه تجاری و اقتصادی میان ایران و شرکای برجام تحت تاثیر این اقدام و بازگشت تحریم‌های مجدد ایران قرار گرفت.
به گفته کارشناسان، هر چند اروپایی‌ها گام نخست را با راه‌اندازی اینستکس برداشته‌اند، اما در عمل شاهد عدم تمایل یا عدم توانایی آنها در بحث همکاری و تعاملات تجاری با ایران بوده‌ایم. در تمامی این مقاطع، ایران بنا به 14 گزارش آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نسبت به تمامی تعهدات خود پایبند بوده و در مسیر برجام حتی عدول اروپایی‌ها از SPV به اینستکس را نیز با ثبت این کانال مالی در تهران با حسننیت پاسخ داده است.
شرکای بیاعتنا به مبانی برجام
اما در اینجا مسئله‌ای که اخیراً مطرح میشود فارغ از بحث‌های اقتصادی ذیل برجام بوده و در واقع پایه و مبانی اصلی توافق هسته‌ای را در بر می‌گیرد. در مورد مسائل تجاری با توجه به حجم مراودات سیاسی و اقتصادی اروپا با آمریکا عملاً کشورهای این اتحادیه تنها قادر به مانورهای سیاسی بوده و در زمینه اقتصادی توان چندانی را نمی‌توانند از خود به نمایش بگذارند.
اما در مورد مسائل زیربنایی برجام مانند موضوع غنی‌سازی، ماجرا فراتر از موضوع تحریم‌های یکجانبه آمریکا و عدم توانایی اروپا برای مقابله با آن خواهد بود. فارغ از تمامی شعارهایی که در عرصه توافق هسته‌ای مطرح میشود، مذاکرات برجام تنها در زمینه هسته‌ای صورت گرفت و تعلیق تحریم‌های ایران نیز مربوط به تحریم‌های هسته‌ای بود. لذا یکی از ابعاد مهم برجام بحث امنیتی بود که با بستهشدن پرونده PMD و بازرسی‌های آژانس این موضوع و نگرانی طرف غربی به طور کامل رفع شد.
اما در این مقطع زمانی که روابط میان ایران و اروپا رو به سردی گذاشته و فشارهای آمریکا روز به روز افزایش می‌یابد، صحبت از بند غروب برجام و غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران می‌تواند به یکباره تمامی تاروپود سند بین‌المللی نیمهجان برجام را از هم بگسلد.
طی سال‌ها مذاکره میان ایران و گروه 1+5 که در نهایت به توافق هسته‌ای و برجام انجامید، طبقهبندی در سند برجام که به بند غروب معروف است پس از بازه زمانی 10 ساله، محدودیت‌های غنی‌سازی برای ایران برداشته شده و با ایران همانند دیگر کشورهای عضو معاهده NPT رفتار خواهد شد. این بند در همان ابتدای کار مورد مخالفت اسرائیل و عربستان واقع شد و پس از آن و زمانی که ترامپ وارد کاخ سفید شد، یکی از مهمترین بهانه‌های وی برای خروج از برجام و انجام مذاکرات دوباره، همین موضوع برداشتهشدن محدودیت بود. رفته رفته نیز سایر کشورهای اروپایی در این خصوص اظهاراتی را مطرح کرده و حتی بهار سال گذشته، بوریس جانسون وزیر خارجه سابق انگلیس طی سفری دو روزه به واشنگتن گفته بود: بزرگترین ضعف برجام، بند غروب در سال 2025 است که لندن هم خواهان برطرفشدن آن است.
در همین رابطه لازم به ذکر است که ایران تا به اینجای کار با عمل به تعهدات برجامی خود، نسبت به حفظ این سند بین‌المللی تلاش کرده است؛ اما از سوی مقابل توافقی که با اجماع جهانی و قطعنامه 2231 شورای امنیت به ثمر نشسته، اکنون دستخوش اما و اگرهای شرکای غربی آن به بهانه‌های مختلف واقع میشود. یک زمان موضوع نقض روح برجام توسط ایران مطرح میشود و زمانی دیگر با پیوند برنامه موشکی ایران، این امر در تقابل با توافق هسته‌ای عنوان میشود. از سوی دیگر با بستهشدن مراودات تجاری و مالی ایران، در شرایط ملتهب کنونی، اروپایی‌ها هم‌راستا با آمریکا مسئله بند غروب برجام را پیش کشیده و نسبت به توافقی که خود در آن حضور داشتند اشکال‌تراشی می‌کنند.
اینکه اروپا تنها در مسئله برجام آن هم از منظر سیاسی با ایران همراهی کرده و در مواردی همچون مسئله منطقه‌ای و موشکی کاملاً با آمریکا همسو است، امری است که با توجه به شواهد موجود قابل کتمان نیست. اما زیر ضربه قرار دادن توافقی که به تعبیر برخی مقامات در کما به سر می‌برد، تنها در یک سطح از معادلات موجود می‌تواند اینگونه تعبیر شود: افزایش فشارهای فزاینده تا در نتیجه آن، ایران دست به سیاستی واکنشی زده و با خروج از برجام مقدمات یک اجماع جهانی دیگر را برای ترتیب یک بازی جدید جهت اخذ امتیازات بیشتر فراهم سازد.
سایر اخبار این روزنامه
کیهان کلهر در آخرین کنسرتش برای سیل‌زدگان نواخت
فریادِ «شهر خاموش»
ژوبین صفاری
استعدادسوزی زیر سایه انحصارطلبی
«ابتکار» از اهداف پیدا و پنهان طرح تحقیق و تفحص از مجلس گزارش می‌دهد
شفاف‌سازی آری، مچ‌گیری نه
گسترش جنبش‌های ضد واکسیناسیون در جهان باعث افزایش ابتلا به برخی بیماری‌ها شده است
پاسخ کارشناسان به طرفداران سدسازی در ایران چیست؟
سیل دوباره سدسازی در راه ایران!
محمدجواد ظریف در واکنش به اظهارات اروپایی‌ها تصریح کرد که هیچ منعی برای غنی‌سازی ایران وجود ندارد
«ابتکار» از خیز اصولگرایان برای انتخابات 98 گزارش می‌دهد
هوای مه‌آلود فصل ائتلاف اصولگرایان
شکاف عظیمی میان نظام آموزشی و نظام کاری وجود دارد
بحران بیکارای فارغ‌التحصیلان
رهبر انقلاب در پاسخ به درخواست مجوز رئیس‌جمهوری برای برداشت از صندوق توسعه ملی:
اقدامات لازم برای جبران خسارات از محل‌های موجود را سریعا آغاز کنید
جهانگیری در جلسه شورای عالی آب:
صیانت از حریم طبیعت باید بدون مماشات پیگیری شود
رئیس سازمان انرژی اتمی:
گزارش تعاملات در عرصه علوم و فنون هسته‌ای به رئیس‌جمهوری ارائه شد
آسیبشناسی سیلابهای اخیر و تعیین نقشه راه
