برجام را دوباره بخوانید

واکنش رئیس دیپلماسی ایران درخصوص برخی اظهارات «تند و نابجا» غربی‌ها درباره غنی‌سازی اورانیوم درایران از جمله توییت جنجالی سفیر فرانسه در واشنگتن؛ باردیگر این واقعیت را به جهانیان به ویژه اروپایی‌ها گوشزد کرد که جمهوری اسلامی ایران از منافع ملی و حقوق حقه هسته‌ای خود که در توافقنامه‌ها و اسناد بین‌المللی به آن اشاره شده است؛ چشم پوشی نخواهد کرد.
به گزارش ایرنا؛ سفیر فرانسه در واشنگتن به تازگی در توییتی جنجالی که مجبور شد خیلی زود آن را از صفحه خود حذف کند ؛ مدعی شده بود «دلیلی برای غنی سازی اورانیوم توسط ایران پس از توافق برجام وجود ندارد.»
«ژرار آرو» افزوده بود: «اینکه بگوییم ایران پس از انقضای برجام اجازه دارد اورانیوم غنی سازی کند؛ اشتباه است.»
نکته مبهم و در عین حال مشکوک قضیه آن است که آرو از جمله سیاستمداران و مقامات فرانسوی است که همواره از برجام حمایت و بر ضرورت پایبندی همه طرف‌ها به آن تاکید می‌کرد. به عنوان مثال وی میانه مهرماه پارسال در پیامی توییتری برجام را توافقی خوب نامید که تهران به آن پایبند است و جایگزینی برای آن در نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران وجود ندارد.


واکنش تند تهران
همانگونه که انتظار می‌رفت؛ اظهارات توییتری این مقام فرانسوی بلافاصله با واکنش صریح مسئولان دیپلماسی ایران مواجه شد.«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه اعلام کرد:« یادآوری برای سه شریک اروپایی ما در برجام: طبق ان پی تی، برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هیچ منعی برای غنی‌سازی ایران وجود ندارد؛ نه اکنون، نه در سال ۲۰۲۵ و نه پس از آن. برای شرکای اروپایی، خواندن سندی که آن را امضا کردند و قول دادند از آن دفاع کنند، می‌تواند مفید باشد.»
علاوه بر دکتر ظریف؛ «عباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان نیز در واکنش به توییت سفیر فرانسه در واشنگتن گفت که اقدام «ژرار آرو» در صورتی که اعلام موضع پاریس در قبال برجام باشد، نقض فاحش هدف و موضوع این توافق بین‌المللی و قعطنامه 2231 است.
عراقچی از کاخ الیزه خواست تا در این ارتباط اعلام موضع کند؛ در غیر این صورت ایران اقدام مقتضی را انجام خواهد داد.
این واکنش روشن و صریح از سوی دستگاه دیپلماسی ایران منجر به این شد تا سفیر فرانسه در تهران که به تازگی ماموریت خود را در کشورمان آغاز کرده به وزارت خارجه احضار شود.
احضار «فیلیپ تیه بو» سفیر فرانسه در تهران در حالی صورت گرفت که تنها چند ساعت از تقدیم رونوشت استوارنامه اش به وزیر خارجه ایران گذشته بود.
در جلسه ای که به دنبال احضارسفیر فرانسه به تهران در وزارت خارجه تشکیل شد، طرف ایرانی با اشاره به توییت‌های منتسب به سفیر فرانسه در واشنگتن، خواستار توضیح دولت فرانسه شد و اعلام کرد در صورتی که اظهارات مزبور مورد تائید دولت فرانسه بوده و بیان کننده مواضع رسمی این کشور باشد، این امر در مخالفت آشکار با اهداف و مفاد برجام خواهد بود.
به دنبال احضار فرستاده فرانسه به تهران، سفیر فرانسه در واشنگتن بدون ارائه هیچگونه توضیحی توئیت‌های جنجالی خود را پاک کرد؛ اگر چه می‌شود این را اعلام برائتی از سوی کاخ الیزه از مواضع دور از انتظار این دیپلمات فرانسوی در ایالات متحده دانست اما توئیت امروز محمدجواد ظریف خطاب به تروئیکای اروپایی در برجام نه تنها یادآوری که به نوعی هشداری بود تا ضمن پرهیز از هر گونه مواضع نابجا و نادرست، تکلیف خود را در توافق هسته‌ای مشخص کنند.
ظریف همچنین بازخوانی سندی که شرکای اروپایی ایران در برجام آن را امضا کردند و نسبت به دفاع از آن قول دادند را مفید خواند.
اقدام سفیر فرانسه در واشنگتن در زمانی صورت گرفت که وزیر خارجه فرانسه دو روز پیش به رسانه‌ها گفته بود:روابط اقتصادی با ایران برپایه توافق هسته‌ای است.
او گفت که بعد ازخروج آمریکا از توافق هسته‌ای و اعمال تحریم‌ها روی ایران که باعث تاسف ما شد، اروپا تصمیم به حفظ برجام دارد تا زمانی که ایران به تعهد خود عمل کند.
اظهارات این مقام اروپایی و همتایان انگلیسی و آلمانی بر حفظ توافق برجام در حالی صورت می‌گیرد که وزیر امور خارجه روز یکشنبه در حاشیه آئین رونمایی از سایت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در جمع خبرنگاران در این رابطه تصریح کرد: اروپایی‌ها اردیبهشت ماه سال گذشته پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق برجام تعهدات متعددی را مطرح کردند که برای شروع اجرای آن تعهدات نیاز بود اینستکس (سازوکار مالی اروپا و ایران) راه اندازی شود.
ظریف تصریح کرد: اروپایی‌ها بسیار عقب هستند و نباید این طور تصور کنند که جمهوری اسلامی ایران منتظر آنها می‌ماند.
در روزهای اخیر اگرچه برخی مقام‌های سیاسی اروپا با پرداختن به توافق برجام بر تداوم آن تاکید داشته اند، اما انفعال اروپا در بلندمدت و درقبال عمل به تعهدات برجامی می‌تواند آینده این توافق را با خطر مواجه سازد. درقالب همکاری‌های فرانسه، آلمان و بریتانیا، مکانیزم مالی اینستکس اجرا شد که باید زمینه تحقق معاملات مالی را برای شرکت‌ها و بازرگانانی که مایل به برقراری روابط تجاری با ایران هستند آسان کند و در چهارچوب قوانین اروپا باشد.
پشت پرده موضع گیری فرانسه در واشنگتن
اظهارات آرو به بند موسوم به غروب آفتاب برجام برمی‌گردد؛ بندی که برپایه آن پس از 10 سال ایران می‌‌تواند سانتریفیوژهای غنی‌سازی را افزایش دهد و پس از 15 سال نیز اجازه دارد بر حجم اورانیوم کمتر غنی ‌شده خود بیفزاید.
بند مورد نظر یکی از مهمترین دستاوردهای رایزنان هسته‌ای ایران بود که در طول مذاکرات دو ساله به دست آمد. بنابراین در کنار مقرر شدن موعد برای پایان یابی محدودیت‌های هسته‌ای، برای فعالیت‌های موشکی و تسلیحاتی نیز به ترتیب محدودیتی 8 و 5 ساله تعیین شد.
همین اصل محدودیت زمانی چه در جریان مذاکرات هسته‌ای و چه در فضای پسابرجام به دغدغه و ابزار نگرانی دشمنان تبدیل شده است. آنها معتقدند پس از انقضای زمان تعیین شده و عادی سازی فعالیت‌های هسته‌ای ایران، تهران با سرعت چشمگیری به راه خود ادامه داده و رقبا را از صحنه خارج خواهد ساخت.
با چنین نگرشی، بدخواهان ایران از هر فرصتی برای زیر سوال بردن این بند استفاده کرده‌اند ولی تاکنون راه به جای نبرده‌اند. پیش از خارج شدن آمریکا از برجام «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری این کشور و «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه وقت، تلاش فراوانی برای ازسرگیری مذاکرات و دستیابی به توافق ثانویه انجام دادند تا بلکه در توافق جدید این محدودیت‌های موقتی را دائمی سازند. ناتوانی کاخ سفید در دستیابی به این هدف در نهایت به خروج آمریکا از برجام منجر شد.
چنین دیدگاهی را می‌توان در مواضع مقامات رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی نیز آشکارا مشاهده کرد. به عنوان نمونه «بنیامین نتانیاهو» نخست ‌وزیر رژیم صهیونیستی دسامبر 2017 و پیش از خروج آمریکا از برجام در دیدار با ترامپ خواستار حذف مفاد مساله‌ دار برجام از جمله بند غروب این توافق شد.
چند ماه پیش از خروج رسمی ترامپ از برجام نیز عربستان سعودی خواستار اصلاح بند مذکور شد و «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه وقت عربستان اسفندماه 96 در نشست پارلمان اروپا در بروکسل گفت «ما باور داریم، بند غروب هشت تا ده سال دیگر به ایران اجازه می‌دهد هراندازه ای که می‌خواهد اورانیوم غنی‌سازی کند، این بسیار خطرناک است چرا که ایران در تئوری می‌تواند 50 تا 60 هزار سانتریفیوژ داشته باشد.»
مواضع دشمنان ایران و مخالفان توافق هسته‌ای بر کسی پوشیده نیست اما این که یکی از مقامات اروپایی عضو برجام، متن این توافق را آن هم بعد از گذشت چند سال از عمر توافق زیر سوال ببرد، جای بحث و بررسی دارد.
هر چند باید منتظر پاسخگویی و موضع گیری رسمی پاریس ماند اما کشورهای اروپایی عضو توافق هسته‌ای باید به این نکته مهم توجه داشته باشند که بر پایه گزارشات چهارده گانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به برجام کاملا پایبند مانده و آنها هستند که از اجرای بدیهی ترین تعهدات خود یعنی سازوکار مالی (اینستکس) عاجز مانده‌اند.
در چنین وضعیتی انتظار می‌رود رهبران بروکسل بجای فرار به جلو، گام‌های عملی برای برای نجات برجام و عمل به تعهدات خود بردارند. همین تاخیر و تعلل‌های هدفمند طرف اروپایی در اجرای توافق هسته‌ای است که کاسه صبر مردم و مقامات کشور را لبریز کرده است.
در همین ارتباط حجت ‌الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری کشورمان سه شنبه گذشته در مراسم روز ملی فناوری هسته‌ای، رهبران تروئیکای اروپا را خطاب قرار داد و گفت: ما در بسیاری از امور صبر کرده‌ایم، من به 1+5 می‌گویم، به آن «پنج به علاوه یک» که «یک» آن تعهدات خود را زیر پا گذاشت و نشان داد که قابل اعتماد در جهان نیست. من از اینجا به آن «پنج» می‌گویم که وظایفتان را انجام دهید. ما صبر می‌کنیم و صبر کرده‌ایم اما صبر ما هم آستانه‌‌ای دارد.