روسها دست بکار شدند

آفتاب یزد – گروه اقتصادی: بازار نفت این روزها تحت تاثیر رویدادهای سیاسی در خاورمیانه و امریکای مرکزی افت و خیزهای عجیبی را سپری می‌کند.
آنچه در این میان بیش از هر چیز خودنمایی می‌کند نقش عجیب روسها در بازار نفت است که همسو با تحولات پر شتاب قیمتی و تغییر میزان تولید در میان اعضای اوپک بیش از همه خود را نشان می‌دهد.
پنجشنبه گذشته منابع آگاه به رویترز اطلاع دادند که اوپک و کشورهای هم‌پیمان به رهبری روسیه احتمالا تولید نفت خود را به خاطر افت تولید ایران و ونزوئلا افزایش می‌دهند.
آخرین نشست اوپک در سال گذشته که زنگنه وزیر نفت ایران هم در آن حضور داشت مقرر کرد اوپک و کشورهای هم‌پیمان تولید روزانه خود را در نیمه اول سال ۲۰۱۹ نسبت به سطح تولید ماه نوامبر پارسال (حدود ۱.۲ میلیون بشکه) کاهش‌دهند تا قیمت نفت افزایش یابد.


در واقع همه چیز در آستانه خوب پیش رفتن بود که ناگهان تحولات ونزوئلا بطور ناگهانی پیش‌آمد. پس از مشکلات سیاسی داخلی که مادورو با آن روبرو شد، تولید نفت ونزوئلا شدیدا افت کرد.
با این حال تغییر صحنه در آرایش نفتی، همزمان با آماده شدن واشنگتن برای محدود سازی هرچه بیشتر فروش نفت ایران این نگرانی را ایجاد کرد که قیمت نفت شاید بیشتر از آنچه تصور می‌شد با افزایش روبرو شود.
اما گزارش‌های اخیر حاکی از افت چشمگیر تولید نفت ونزوئلا است و آمریکا نیز می‌خواهد ماه آینده صادرات نفت ایران را محدودتر کند.
در همین زمینه آژانس بین‌المللی انرژی روز پنج‌شنبه گزارش داد که تولید روزانه نفت اوپک از ماه نوامبر تا ماه مارس سال جاری ۲.۲ میلیون بشکه افت داشته است،تولید کشورهای غیراوپک نیز طی سه ماهه ابتدایی سال جاری میلادی نسبت به سه ماهه آخر سال ۲۰۱۸ حدود ۷۰۰هزار بشکه کاهش یافت و به نظر می‌رسد وقوع این اتفاق حسب توافقاتی بوده که اعضای اوپک در سال گذشته میلادی بر روی آن اجماع کردند.
با این حال وزنه تعادل در اوپک با تحولات ونزئلا به نحوی بر هم ریخت که تولید نفت ونزوئلا طی ماه مارس نسبت به فوریه ۲۸۹ هزار بشکه کاهش یافته و به ۷۳۲ هزار بشکه سقوط کرده است..
کل تولید اوپک در ماه مارس با افت 30 میلیون بشکه‌ای روبرو بود که این اتفاق کارشناسان فنی حوزه فروش نفت در بازارهای جهان را به وحشت‌انداخت بطوریکه این موضوع زمزمه نفت 80دلاری را بر سر زبانها‌انداخت که می‌توانست برای بازار انرژی جهان یک دستاورد فاجعه بار باشد.
بر همین اساس، اوپکی‌ها به تکاپو افتادند که اگر قیمت نفت به خاطر کاهش عرضه به بالای ۸۰ دلار اوج بگیرد، اوپک و کشورهای هم‌پیمان توافق کاهش تولید نفت را از ماه ژوئیه متوقف خواهند کرد و رویه‌ای را در پیش خواهند گرفت تا به تعادل بازار منجر شود.

>دو سناریو احتمالی
حال در چنین شرایط ملتهبی، امریکا در برابر یک تصمیم دشوار هم قرار گرفته و آن اینکه معافیت‌های نفتی ایران را حذف نماید. اما گویا بر سر راه اجرای این ایده مشکلاتی وجود دارد.
آمریکا که به افزایش قیمت نفت معترض است، ماه آینده درباره تمدید معافیت‌های تحریمی ایران برای مشتریان نفتی تصمیم خواهد گرفت. تولید نفت ایران در ماه مارس نسبت به دوره مشابه در سال گذشته بیش از ۱.۱ میلیون بشکه کاهش یافته است و گزارش‌ها حاکی است که آمریکا در نظر دارد صادرات و به تبع آن تولید نفت ایران را دوباره کاهش دهد.
صادق ملک احمدی کارشناس انرژی در خصوص شرایط حاکم بر تولید اوپک و نقش بازیگران موثر در کنترل قیمت انرژی به خبرنگار آفتاب یزد می‌گوید:‌ در این شرایط چند سناریو مهم ممکن است آماده باشد که برای کنترل بازار انرژی، بکار گرفته شوند. این 2 ابزار روسیه و عربستان هستند که از آنها به عنوان سناریوهای دقیقه نودی یاد می‌شود.
وی در توضیح این سناریوها گفت: در سناریوی اول شرکت‌های نفتی روسی که از کاهش تولید ناراضی هستند از توافق خارج می‌شوند تا با شدت بیشتری به تولید نفت ادامه بدهند. این شرکت‌ها، کرملین را هم تحت فشار گذاشته‌اند که به توافق مبتنی بر کاهش بهایی ندهند بلکه اوپک و اعوانش را در نیمه راه رها کرده و به کار خود ادامه دهند.
به گفته این کارشناس انرژی، سناریوی دیگر عربستان سعودی است که گرچه در اوپک حضور دارد اما به خاطر سیاست‌های ضد ایرانی اش مایل نیست ایده امریکا را ناکام بگذارد، بنا بر این سعودی‌ها هم احتمالا با روسها همراه خواهند شد تا با افزایش سریع تولیدات کسری بازار را جبران کنند. استدلال آنها هم مستقیم موضوع ایران را هدف قرار نمی‌دهد بلکه تحولات خاورمیانه از جمله لیبی و سودان مستمسکی خواهد شد تا آنها بهانه افزایش تولید را توجیه نمایند.

>اوپک، روسیه و سعودی‌ها
اوپک و متحدانش شامل روسیه که به گروه اوپک پلاس معروف هستند، از اول ژانویه عرضه خود را به مدت شش ماه به میزان ۱.۲ میلیون بشکه در روز محدود کرده‌اند. اینها به میثاق‌های موجود با اوپک وفادار هستند اما این تولیدکنندگان قرار است در روزهای ۲۵ و ۲۶ ژوئن برای تصمیم‌گیری درباره سیاست تولید خود دیدار کنند.
یک مقام روسی هفته جاری اظهار کرد که مسکو می‌خواهد نفت بیشتری تولید کند. به نظر می‌رسد هدف از این اظهارات آماده کردن بازار برای پایان محدودیت‌های تولید است. اما ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه موضع ملایم‌تری نشان داده است.
یک منبع آگاه دیگر در اوپک اظهار کرد: تولیدکنندگان اگر کاهش بیشتر تولید ایران و ونزوئلا و صعود نفت به بالای ۸۰ دلار در هر بشکه را مشاهده کنند، ممکن است نفت بیشتری تولید کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد عربستان در ماه مارس، دو برابر آن چه متعهد شده بود، کاهش تولید داشته و می‌تواند به همراه روسیه، تولید خود را سریع افزایش دهد، خصوصا این که گزارش‌ها از ناآرامی‌های اخیر لیبی حاکی از اختلال در تولید و صادرات این کشور است.

>وضعیت معافیت‌ها
منابع نفتی در اوپک به شرط عدم افشای نام‌شان به رویترز گفته‌اند گزارش‌ها حاکی است که آمریکا می‌خواهد به شرط کاهش کمتر خرید نفت، معافیت تنها چهار یا پنج کشور مشتری ایران را برای شش ماه دیگر تمدید کند و صادرات ایران را به حدود ۵۵۰ تا ۸۵۰ هزار بشکه کاهش دهد.
با این حال همین منابع منکر شده‌اند اگر عرضه نفت ایران و ونزوئلا کاهش بیشتری یافته و روند افزایشی قیمت‌ها ادامه پیدا کند، این گروه ممکن است تولیدش را بالا ببرد در نتیجه سایر بازیگران نفتی هم ممکن است در حال حرکت به سمت استراتژی نادیده گرفتن توافقات وین در اواخر سال 2018 باشند.