کودتای ارتش برای مصادره انقلاب

نبی شریفی- معترضان سودانی که از دسامبر 2018 به دلیل گرانی نان و سوخت اعتراضات خود را کلید زده بودند، با گذشت زمان خواسته های خود را از اصلاحات اقتصادی به اصلاحات حکومتی تغییر دادند. درهمین دوره بود که آن ها خواستار برکناری دولت فاسد و ناکارآمد عمر البشیر از قدرت شدند. طی یک هفته گذشته این نیروهای ارتش بودند که با خواست مردم از آن ها در برابر پلیس ضد شورش و نیروهای امنیتی دفاع می کردند. همه چیز به سمت یک انقلاب پیش می رفت تا این که ارتش این انقلاب (تاکنون) نافرجام را به نفع خود و با «کودتا» مصادره کرد. ارتش در حالی سهم بزرگی از قدرت برای خود در نظر گرفته که مردم معترض با ماندن در خیابان ها خواستار دموکراسی هستند. ماجرا از آن جایی شروع شد که روز پنج شنبه عوض احمد بن عوف، وزیر دفاع سودان با اعلام دستگیری عمرالبشیر و انتقال او به مکانی امن، در تلویزیون دولتی این کشور گفت که «شورایی نظامی» طی یک دوره‌ گذار دو ساله عهده‌دار مدیریت کشور خواهد بود؛ تا پس از این دوره انتخابات سراسری برگزار شود. هرچند که او از به کار بردن نام «کودتا» امتناع کرد. ژنرال احمد بن عوف، که به عنوان رئیس شورای نظامی سوگند خورده، همچنین اعلام کرد تمامی مرزهای زمینی و هوایی سودان تا اطلاع ثانوی بسته است. وی سپس یک ماه «منع آمد و شد شبانه» در سراسر این کشور اعلام کرد و از تعلیق قانون اساسی مصوب سال ۲۰۰۵خبر داد. همزمان، عمر زین العابدین رئیس کمیته سیاسی وابسته به شورای نظامی سودان در نشستی مطبوعاتی اعلام کرد که «به هیچ عنوان عمر البشیر را به طرف های خارجی تحویل نخواهیم داد، اما ممکن است او را بر اساس ارزش های خود محاکمه کنیم.» مصر، همسایه شمالی سودان از جمله نخستین کشورهایی بود که از این تحولات استقبال کرد. مقام‌های دولت قاهره در نخستین واکنش خارجی به تحولات سودان اعلام کردند که «به ظرفیت مردم و ارتش ملی و قانونی سودان اعتماد» دارند. اما، انجمن‌ها و نهادهای مردم‌نهادی که اعتراضات سودان را سازمان دهی می‌کردند و زمینه‌های سقوط دولت عمر البشیر را فراهم آوردند، از معترضان سودانی خواستند به قانون منع عبور و مرور توجه نکنند و در اعتراض به برقراری حکومت نظامی در سودان به خیابان‌ها بیایند. محمد حشام، یکی از معترضان به خبرنگار الجزیره در خارطوم گفت: «در سودان می‌خواهند نظام قدیمی را با لباس تازه‌ای بازسازی کنند. من ۳۰ سالم است. من در زندگی یاد ندارم که آزاد بوده باشم. همیشه از تهدید و سرکوب رنج برده‌ام.» به گزارش خبرگزاری رویترز، عمر صالح ثنار،‌ عضو ارشد «انجمن حرفه‌ای‌های سودان» که یکی از گروه‌های اصلی حاضر در اعتراضات به‌شمار می‌رود گفته است، انتظار دارد تا با ارتش بر سر انتقال قدرت وارد مذاکره شود: «ما تنها یک دولت موقت غیرنظامی را می‌پذیریم». اتحادیه اروپا، آمریکا و دبیرکل سازمان ملل نیز خواستار تسریع انتقال قدرت به یک دولت غیرنظامی شده اند.      فراخبر عکسی یادگاری و دیکتاتور هایی که رفتند تصویری از رهبران کشورهای عربی منتشر شده که طی هشت سال گذشته پس از اعتراضات موسوم به «بهار عربی» یکی پس از دیگری از قدرت خلع شده اند. تاریخچه کوتاهی از آن را در ادامه می خوانید: تونس؛ زادگاه «بهار عربی»: در دسامبر ۲۰۱۰ خودسوزی یک جوان دست فروش نقطه آغاز اعتراضات سراسری علیه فقر و بیکاری شد. کمتر از یک ماه بعد «زین‌العابدین بن علی»، دیکتاتور تونس، پس از ۲۳ سال حکومت از کشور گریخت. این حوادث آغازگر اعتراضات گسترده‌ای در سایر کشورهای عربی علیه رهبران و رژیم‌های پایدار شد. تونس به دلیل صلح‌آمیز بودن اعتراضات و انتقال قدرت به حکومت جدید شهرت یافت. در سال ۲۰۱۴ قانون اساسی جدید کشور تصویب شد که در آن قدرت و اختیارات رئیس‌جمهوری محدود شده است. مصر؛ سرکوب و کودتا: در پی یک شورش گسترده و 18 روزه که طی آن حدود ۸۵۰ نفر کشته شدند «حسنی مبارک» روز ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ از قدرت کناره‌گیری کرد و سه دهه حکومت با مشت آهنین در مصر پایان یافت. در ژوئن ۲۰۱۲ محمد مرسی، نامزد اخوان المسلمین در اولین انتخابات دموکراتیک ریاست جمهوری به پیروزی رسید. یک دوره یک ساله از اعتراضات و درگیری‌های سیاسی بر مصر حاکم شد تا این که عبدالفتاح السیسی، رئیس ستاد ارتش، دولت محمد مرسی را برکنار کرد و خود در سال ۲۰۱۴ به مقام ریاست‌جمهوری رسید. لیبی؛ سرزمینی که روی آرامش را ندید: از ۱۵ فوریه 2011 اعتراضات علیه معمر قذافی، دیکتاتوری که ۴۲ سال قدرت را در دست داشت آغاز شد. تظاهرات به شورش مسلحانه بدل شد و ناتو از آن حمایت کرد. روز ۲۲ اکتبر قذافی دستگیر و کشته شد. از آن زمان این کشورِ صاحب منابع غنی نفت دستخوش آشوب شده و گروه‌های مختلفی مدعی حکومت هستند. از روز چهار آوریل امسال (15 فروردین) نیروهای ژنرال خلیفه حفتر تهاجم گسترده‌ای را برای تصرف طرابلس، پایتخت آغاز کرده‌اند. یمن؛ جنگ و جنایت ناتمام سعودی: فوریه ۲۰۱۲ در نتیجه یک سال اعتراض گسترده، علی عبدا... صالح، رئیس‌جمهوری یمن، پس از سه دهه حکومت برکنار شد. در سال ۲۰۱۴ نیروهای مقاومت یمن به رهبری الحوثی با بخش‌های وسیعی از یمن از جمله صنعا، پایتخت را تصرف کردند. در بهار ۲۰۱۵ ائتلافی از کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی و با حمایت آمریکا علیه این کشور وارد جنگ شد. جنگی که هزاران غیر نظامی را به کام مرگ فرستاد. الجزایر؛ استعفای بوتفلیقه: از ۲۲ فوریه ۲۰۱۹ تظاهرات گسترده و بی‌سابقه در شهرهای مختلف علیه نامزدی عبدالعزیز بوتفلیقه برای پنجمین دوره ریاست‌جمهوری، الجزایر را به لرزه درآورد. رهبر سالخورده و بیمار الجزایر از سال ۱۹۹۲ قدرت را در دست داشت. روز دوم آوریل بوتفلیقه تحت فشار نیروهای مسلح الجزایر بالاخره استعفا کرد. رئیس مجلس اعلا به عنوان رئیس‌جمهور موقت تعیین شده و وظیفه‌اش تشکیل دولت جدید و برگزاری انتخابات است. ولی معترضان کماکان بر خواست اصلی خود که برکناری تمامی حکومت و کادر رهبری کشور است، تاکید دارند.