سودان و الجزایر در راه مصر!

 در حالی که انقلاب‌های عربی در حدود یک دهه گذشته (به استثنای تونس) پایان تلخی پیدا کرد و دولت پنهان بار دیگر قوی‌تر از گذشته به عرصه قدرت بازگشت یا در حال بازگشت است، اعتراضات گسترده مردمی در الجزایر و سودان با توجه به تاثیرات مستقیم آن‌ها بر اوضاع دیگر کشورهای عربی به ویژه مصر در صورت به نتیجه رسیدن، امیدها را برای شروع موج دوم «بهار عربی» زنده کرد، اما تحولات روزهای گذشته در الجزایر و امروز در سودان این کورسوی امید را هم بست. آن چه در دوم آوریل 2019 در الجزایر اتفاق افتاد و منجر به استعفای بوتفلیقه شد، شبیه ماجرای کناره‌گیری حسنی مبارک در یازدهم فوریه 2011 است. هر چند شکل دخالت ارتش دو کشور متفاوت بود؛ به نحوی که در الجزایر ارتش مستقیما بیانیه داد و آشکارا موجب استعفای بوتفلیقه رئیس جمهور بیمار و به عبارتی بهتر برکناری سعید بوتفلیقه برادر وی شد که کشور را اداره می‌کرد، اما دخالت ارتش مصر در برکناری مبارک غیر مستقیم و پنهان بود. اما آن چه روز پنج شنبه در سودان اتفاق افتاد بیشتر به کودتای سیسی علیه محمد مرسی شباهت دارد؛ هر چند مرسی تنها یک سال حکومت کرد و بشیر حدود سه دهه است که در راس قدرت است. فعلا وضعیت الجزایر در نتیجه دخالت ارتش تا حدودی شبیه دوره پس از کناره‌گیری حسنی مبارک است و چند ماه آینده و انتخابات ریاست جمهوری بسیار حساس است و دولت پنهان چه نظامی چه رسانه‌ای چه مالی با حمایت خارجی درصدد بازتولید خود از طریق جهت‌دهی به اوضاع و کنترل آن است و باید دید چه اتفاقی در نهایت خواهد افتاد.  اما در سودان، وضعیت شبیه کودتای عبدالفتاح سیسی است و ارتش مستقیما گرداننده اوضاع است. هر چند دیتای مستندی وجود ندارد، اما قرائن و شواهد متعدد نشان می‌دهد که مثلث ریاض، ابوظبی و قاهره در کودتای پنج شنبه در این کشور نقش جدی داشته و دارند. اکنون لحظه سرنوشت‌سازی برای مردم و فعالان سیاسی و مدنی الجزایری و سودانی است و تجربه تلخ مصر هم پیش روی آن‌هاست. واقعیت این است که رهبران نظام‌های غیر سیستمی و غیر دموکراتیک هیچ کدام با میل و رغبت خود عرصه قدرت را رها نمی‌کنند و اساسا ماهیت این نظام‌ها چنین اقتضایی را دارد و سرنوشت آن‌ها را مرگ، یا استعفا یا کودتا یا انقلاب یا برکناری یا حمله خارجی تعیین می‌کند و همین خود مسبب دور باطلی در حیات ملت‌هاست و پایان دوران زمامداران به روش‌های پیش گفته نه پایان یک دوره تلخ، بله غالبا سرآغاز دوره‌ای تلخ‌تر و بحرانی فراگیرتر است.