پایان عمر حکومت بشیر



فرحناز دهقی
خبرنگار


پس از سلسله اعتراض‌ها و تظاهرات و استمرار حضور مردم سودان در خیابان‌ها، ارتش این کشور دست به‌کار شد و با به زیر کشیدن رئیس‌جمهوری آن کنترل اوضاع را در دست گرفت. اگر سرنگونی ریاست‌جمهوری 26 ساله سودان در نخستین ساعات ابتدایی لبخند رضایت و شادمانی بر چهره معترضان نشاند، با گذشت چند ساعت بعد، رنگ نگرانی بر چهره آنها نقش بست زیرا بار دیگر ارتش قدرت را به‌دست گرفته است.
نزدیک به چهار ماه است که مردم این کشور در اعتراض به اقتصاد نا بسامان و سیاست بی‌ثبات و دیکتاتوری البشیر، در خیابان‌ها دست به تجمع و تظاهرات می‌زنند. روز پنجشنبه ارتش این کشور با بهره‌گیری از فرصت پیش آمده علیه رئیس‌جمهوری سودان اعلام قدرت کرد و کنترل اوضاع را به دست گرفت.
به گزارش خبرگزاری رویترز، ساعتی پس از اعلام قدرت ارتش علیه البشیر، او بازداشت و براساس بیانیه ارتش به مکان امنی منتقل شد. براساس این بیانیه، به مدت سه ماه در این کشور وضعیت فوق‌العاده اعلام شد و ارتش در دوره دو ساله انتقالی زمام امور را به دست خواهد گرفت. ضمن آنکه نهادهای ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیری نیز به حالت تعلیق درآمدند. تشکیل شورای انتقالی نظامی در دوره انتقالی از جمله مهم‌ترین موارد مزبور در این بیانیه بود اما جزئیات بیشتری از آن منتشر نشد. همچنین ارتش عنوان کرد قرار است قانون اساسی سال ۲۰۰۵ میلادی هم لغو شود. به‌دنبال دستگیری البشیر بسیاری از نزدیکان و چهره‌های دولت او هم دستگیر شدند. تعداد بازداشت شدگان تاکنون به بیش از صد تن رسیده است.
ساعاتی پس از اعلام قدرت ارتش، بیانیه‌ای منصوب به شورای انتقالی نظامی منتشر شد که در آن نوشته شده بود: «مأموریت اصلی ما حفظ امنیت و ثبات کشور است و ما اجازه به بازی گرفته شدن امنیت کشور را به هیچ‌کس نخواهیم داد. ما به ثبات و امنیت کشورمان متعهد هستیم و حداکثر دو سال را برای تکمیل مرحله انتقالی در نظر گرفته‌ایم. البته ما هنوز راه حل‌هایی برای وضعیت اقتصادی که از ۳۰ سال قبل نابسامان است، در اختیار نداریم اما از احزاب دعوت می‌کنیم در این مورد نقش مثبتی ایفا کنند. ما هیچ راه‌حلی را به شهروندانمان تحمیل نمی‌کنیم. بلکه به گفت‌و‌گوی متمدنانه ایمان داریم. مردم با تحصن در برابر مقر فرماندهی ارتش از ما خواستند وارد عمل شویم و قدرت را در دست بگیریم. بنابراین تمامی اقدامات ما در جهت خواسته مردم و برای تأمین نیازها و امنیت آنهاست». در این بیانیه به صراحت نوشته شده که البشیر برای محاکمه به دادگاه‌های بین‌المللی تحویل داده نخواهد شد و به پرونده کسانی که به تظاهرکنندگان شلیک کرده‌اند، رسیدگی خواهد شد.
اما نیروهای آزادی و تغییر اعلام کردند با هر گونه تلاش برای تشکیل دولتی نظامی مخالف هستند و هرچه زودتر باید دولت انتقالی تشکیل شود. به گزارش الجزیره، نیروهای ائتلاف اجماع ملی سودان نیز اعلام کردند، هرگونه سناریویی که موجب باقی ماندن ارتش در قدرت شود غیر قابل قبول است. آنها تأکید کردند: «با ارتش برای انتقال مسالمت‌آمیز قدرت به نیروهای مدنی سودان همکاری خواهیم کرد». حزب اپوزیسیون سودان نیز در بیانیه‌ای با عنوان «پایبندی به خواسته‌های ملتمان برای داشتن نظام جدید و مخالفت با دور زدن این خواسته‌ها» تأکید کرد: «ما بشدت بیانیه وزیر دفاع نظام منقرض شده که خواسته‌های ملت ما و نه خواسته‌های نیروهای مسلحی را که با ما همبستگی کردند، بیان نمی‌کند، محکوم می‌کنیم‌.»
با این حال با وجود مخالفت‌های داخلی، عوض بن عوف، وزیر دفاع سودان ساعاتی پس از قرائت بیانیه عزل البشیر از ریاست‌جمهوری، خود در برابر دوربین تلویزیون به‌عنوان رئیس شورای نظامی انتقالی این کشور سوگند یاد کرد و به مردم این کشور خبر داد طی دو سال آینده او در رأس شورای عالی نظامی تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی و نظامی را انجام خواهد داد.
از نخستین ساعات اعلام کودتای ارتش سودان، جهان در جبهه‌ای تهاجمی فرو رفت و سازمان‌های بین‌المللی به صراحت خواستار عدم خشونت و فشار علیه مردم شدند. شورای امنیت سازمان ملل متحد به درخواست امریکا و پنج کشور عضو اتحادیه اروپا روز جمعه جهت بررسی تحولات سودان تشکیل جلسه داد.
اتحادیه اروپا هم از ارتش این کشور خواست علیه معترضان خشونت به خرج ندهد. امریکا، روسیه و ایران نیز در بیانیه‌های خود ضمن تأکید بر احترام گذاشتن به نظر معترضان، از ارتش این کشور خواستند در برابر آنها خویشتنداری کند. با وجود اینکه بیشتر کشورها اعلام کردند نسبت به وضعیت موجود این کشور آفریقایی خوشبین نیستند، اما برخی کشورها محتاطانه و تلویحاً از ارتش سودان اعلام حمایت کردند و کودتا را در راستای خواسته مردم توصیف کردند.