جایگاه رسانه در تقویت موضع دولت

امیدعلی مسعودی*- سیل ویرانگری که درآغاز سال جاری از شمال کشور شروع شد و غرب و جنوب کشور را درهم نوردید، با همه تلخی‏ها وخساراتش، تجربه‏هایی گرانبها برای مسئولان و دولت داشت. نخستین تجربه، حضور مسئولان در میان مردم و امدادرسانی مردمی بود. سیل ویرانگر سپاهی وارتشی، دولتی و غیردولتی را به اتحادی برای کمک به سیل‏زدگان واداشت و خاطره سال‏های دفاع مقدس را پیش روی همه تصویرکرد. بااین‏وجود، برخی رسانه‏های بیگانه و با تاسف فراوان در یکی از برنامه‏های سیما، عیب‏جویی و اختلاف‏افکنی میان دولت و مردم را هدف قرار دادند غافل از آنکه اختلاف‏اندازی کار دشمن است و مردم در برهه‏های فراوانی از انقلاب اسلامی در سایه وحدت‏بخش رهبری، در شرایط بحرانی دست دردست یکدیگر به رفع خرابی‏ها اقدام می‏کنند و آبادانی این مرزوبوم را فدای تفرقه و اختلاف نمی‏کنند. امام خمینی(ره) در برابر نقشه اختلاف‏اندازان به‏ویژه کسانی که از مسئولان عیب‏جویی می‏کردند، از دولت و مسئولان می‏خواستند اختلافات را با عقل و تدبیر برطرف کنند: «گرفتاری امروز ما، همین اختلافاتی است که مشاهده می‏شود. شما هرچه کار بکنید اگر اختلافات را کوشش نکنید که رفع بشود، کارهای شما را آن کسانی که بخواهند یک عیبی بگیرند به آن، عیب می‏گیرند. هیچ شکی نیست اینهایی که افتاده‏اند دور بازار و کوچه و این طرف و آن طرف و سمپاشی می‏کنند، آنها، این کارها را می‏کنند. و اگر شما در همان سطح بالا، این اختلافات را کوشش کنید که با عقل و تدبیر، در رفعش بسیار کوشش کنید».
امام همواره از دولت و مسئولان می‏خواستند خدماتی را که برای مردم انجام می‏دهند در رسانه‏ها به آنها بگویند: «این مسائلی را که به من گفتید در یک همچو اتاق محدودی، بهتر این است که هر یک از آقایان که متکفل یک امری هستند، وقتی کاری انجام می‏دهند بروند در رادیو بگویند و از مردم بخواهند که هرکس اشکالی دارد که مثلاً ما برخلاف می‏گوییم، بیایند اطلاع بدهند. در روزنامه‏ها اطلاع بدهند، خودشان بیایند در محضر عمومی اطلاع بدهند».
امام ضمن فراخوان دولت به اطلاع‏رسانی، از مردم هم می‏خواستند دولت را تضعیف نکنند و صراحتا می‏فرمودند:
«مردم گوش ندهند به حرف اینهایی که می‏گویند که دولت هیچ کاری نکرده و نمی‏تواند هیچ کاری بکند. من نمی‏گویم که بعد از اینکه این را هم اعلام کردید، باز مسائل نیست اما کم می‏شود، در بین مردم کم می‏شود. ولو آنهایی که می‏خواهند بگویند، می‏گویند، اما مردم دیگر باورشان نمی‏آید».


بنیانگذارجمهوری اسلامی بعد از نصایح خود به مردم، خطاب به دولت می‏فرمایند: «این سکوت شما از کارهایی که انجام می‏دهید، البته بعضیش را می‏گویند اما همه‏اش را نمی‏گویند. شما هر کدام که در هر وزارتخانه‏ای هستید، وزیر هر وزارتخانه‏ای هستید، مقیَّد باشید به اینکه کارهایتان را بگویید به مردم. آن چیزی که نباید گفت، آن عبادات شخصی آدم است که نباید بگوید. اما کارها و خدمتهایی را که شما کردید، اگر نگویید فساد دارد؛ یعنی موجب تضعیف می‏شود. لکن اگر به ملت بگویید، بیاید هر کسی بگوید مسائل خودش را که ما این کارها را کردیم، در تلویزیون، در رادیو اعلام کند و بعد هم اعلام کند که هر کس مخالف با این کارهایی است یعنی ما کارهایی را که کردیم، می‏گوید ما صحیح نمی‏گوییم، بیاید بگوید. هر دهی که ما برایش این کار را کردیم اگر می‏گوییم کردیم، اگر اینها اعتقاد دارند که نکردیم، بیایند بگویند و مقایسه‏ای هم بین این دو سال و این سالهای طولانی که طاغوت بوده است این مقایسه را بکنید ریز بدهید».
تدبیر حضرت امام در برابر تفرقه‏افکنی و تضعیف دولت که قطعا تضعیف نظام را در پی دارد، پرهیز از اختلاف و اطلاع‏رسانی به مردم است. در جریان حوادث سیل خانمان‏برانداز اخیر، دولت برای اطلاع‏رسانی در غیاب مطبوعات به دلیل تعطیلات نوروزی به خبرگزاری‏ها متوسل شده بود و با توجه به بینش انتقادی بیشتر برنامه‏های صداوسیما نسبت به عملکرد دولت در امدادرسانی به سیل‏زدگان، در امر اطلاع‏رسانی با مشکل روبه‏رو شده بود تا آنجا که وزیر کشور که خود روزگاری معاون سیاسی صداوسیما بود از همکاران سابقش خواست تا عذرخواهی کنند. برخی کارشناسان معتقدند، دولت بی‏رسانه نمی‏تواند به کار اطلاع‏رسانی‏اش سروسامان بدهد و برخی نیز بر این باورند که تیم اطلاع‏رسانی دولت باید در این راه با قدرت و توان بیشتری وارد میدان شود. باتوجه به قدرت تصویری سیما و عدم مدیریت دولت بر سیمای جمهوری اسلامی، کارشناسان علوم ارتباطات راه‏حل را در تاسیس و راه‏اندازی شبکه تلویزیونی دولت می‏دانند هرچند تفسیر شورای محترم نگهبان از قانون اساسی، از سویی رادیو و تلویزیون را دولتی می‏داند و از سوی دیگر فعالیت‏های اطلاع‏رسانی در صداوسیما را اختصاصی دانسته و بخش خصوصی را ازآن منع می‏کند:
«مطابق‌ اصل‌ یکصد و هفتاد و پنجم قانون‌ اساسی‌ در نظام‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ صداوسیما زیر نظر مستقیم‌ مقام‌ معظم‌ رهبری‌ می‌باشد. بنابراین‌ سیاستگذاری‌، هدایت‌ و تدابیر لازم‌ در همه‌ ابعاد خصوصاً در راستای‌ تحقق‌ آزادی‌ بیان‌ و نشر افکار با رعایت‌ موازین‌ اسلامی‌ و مصالح‌ کشور در همه‌ شئون‌ و مراتب‌ که‌ در صدر اصل‌ مذکور به‌ آن‌ اشاره‌ شده‌ است‌ از اختیارات‌ اختصاصی‌ آن‌ مقام‌ می‌باشد».
نظریه تفسیری‌ شورای محترم نگهبان در خصوص‌ اصل‌ چهل‌ و چهارم قانون‌ اساسی بیان می‏دارد: «مطابق‌ نصّ صریح‌ اصل‌ چهل‌ و چهارم قانون‌ اساسی‌ در نظام‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ رادیو و تلویزیون‌ دولتی‌ است‌ و تاسیس‌ و راه‏اندازی‌ شبکه‌های‌ خصوصی‌ رادیوئی‌ و تلویزیونی‌ به‌ هر نحو، مغایر این‌ اصل‌ می‌باشد. بدین‌ جهت‌ انتشار و پخش‌ برنامه‌های‌ صوتی‌ و تصویری‌ از طریق‌ سیستمهای‌ فنی‌ قابل‌ انتشار فراگیر (همانند ماهواره‌، فرستنده‌، فیبرنوری‌ و غیره‌) برای‌ مردم‌ در قالب‌ امواج‌ رادیوئی‌ و کابلی‌ غیر از سازمان‌ صداوسیمای‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ خلاف‌ اصل‌ مذکور است». بر این اساس و به‏منظور رفع این مشکل، با توجه به رهنمودهای حضرت امام در امر اطلاع‏رسانی دولت پیشنهاد می‏شود دولت از شورای محترم نگهبان استمداد بجوید و با توجه به نظر شورا درباره دولتی بودن صداوسیما، منع قانونی تاسیس شبکه دولتی را برطرف سازد.
*روزنامه‏نگار و دانشیار دانشگاه سوره
سایر اخبار این روزنامه