روزنامه ابتکار
1398/01/20
آیا میزان کمک‌های مردمی در سیل اخیر نسبت به حوادث گذشته کاهش یافته است؟ از طوفان کمک تا نسیم همدردی
گروه جامعه: تصاویر غلامرضا تختی در حال جمع‌آوری کمک برای زلزله‌زدگان بوئین‌زهرا هنوز در یاد بسیاری از پا به سن گذاشته‌های ایرانی هست. پس از آن هم، چه در دوران جنگ و چه بعد از آن از زلزله‌های رودبار و بم تا زلزله کرمانشاه همواره شاهد کمک‌های مردمی به هموطنان آسیب‌دیده‌شان بوده‌ایم. این به جز حضور همیشگی ایرانی‌ها در مراسمی مثل جشن عاطفه‌ها و نیکوکاری است که سالانه برگزار میشود. ایرانی‌ها البته تنها به هموطنانشان کمک نمی‌کنند؛ در بحران‌های مربوط به کشورهای دیگر از جمله بوسنی و هرزگوین، فلسطین، لبنان، عراق، افغانستان، یمن و... نیز بارها شاهد کمک‌های مردمی ایرانی‌ها بوده‌ایم. با این حال برخی معتقدند که در ماجرای سیل نوروز 98 که 31 استان کشور را دربرگرفت و البته به چند استان خسارت بیشتری وارد کرد، میزان این کمک‌ها کمتر شده است.جمعزدن میزان دقیق و بهروز کمک‌های جمعشده به سیل‌زدگان کار دشواری است؛ چرا که از یک سو کمک‌ها از کانال‌های گوناگون و متعددی انجام میشود و از سوی دیگر، میزان کمک‌ها در بازه‌های یکسان روزانه اعلام نمی‌شود. با این حال بنا به گفته محمد نصیری، رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر تا روز ۱۸ فروردین بالغ بر ۶50 میلیارد ریال کمک‌های نقدی مردم برای جبران خسارت‌های مردمی در حادثه سیل به حساب هلال‌احمر واریز شده است. همچنین 250 میلیارد ریال نیز به شکل اقلام گوناگون برای کمک به سیل‌زدگان به هلال‌احمر اهدا شده است. پرویز فتاح، رئیس کمیته امداد نیز اعلام کرده است: «مردم ایران تا کنون۴۳۰ میلیارد ریال به این نهاد کمک کردند که از این مبلغ ۲۳۰ میلیارد ریال بهصورت کالا و ۲۰۰ میلیارد بهصورت نقدی اهدا شده و در حال توزیع بین آسیب‌دیدگان است». در کنار این دو نهاد، ان‌جی‌اوهایی مثل جمعیت امامعلی(ع) هم در حال جمع‌آوری کمک به سیل‌زدگان هستند. با این که برخی معتقدند میزان کمک‌های مردمی در این شرایط کاسته شده است، رئیس جمعیت هلال‌احمر از شکستهشدن رکورد کمک‌های نقدی – که در حادثه زلزله کرمانشاه ثبت شده بود – خبر داده است و اظهار امیدواری کرده که با تداوم کمک‌ها این عدد بالاتر هم برود. اما چرا علی‌رغم این رقم‌ها، برخی معتقدند که شوروحال عمومی در کمک‌های مردمی در حادثه سیل اخیر کاهش داشته است؟
یک دانش‌آموخته جامعه‌شناسی در این باره می‌گوید: «اول باید دید که آیا واقعا از لحاظ عددی هم کاهش کمک‌های مردمی در شرایط بحران اخیر ثابت میشود یا خیر. با این حال حتی اگر رقم نهایی کمک‌های مردمی در سیل امسال بیش از کمک‌های مردم در حوادث پیشین باشد، می‌توان بررسی کرد که چرا شوروحال فضای اجتماعی در جمع‌آوری کمک‌ها مانند مثلا زلزله دو سال گذشته در استان کرمانشاه نیست». مهرداد ایمانی یادآور شد: «در زمان زلزله کرمانشاه یکی از نکات مورد توجه، ورود سلبریتی‌ها به عرصه جمع‌آوری کمک برای زلزله‌زدگان بود. عددهای اعلامشده از میزان کمک‌های مردمی به این شکل، این برداشت را به وجود آورد که مردم به نهادهای رسمی برای ارائه کمک‌های خود کمتر اعتماد دارند. با این حال به جز مواردی مثل نرگس کلباسی یا علی دایی که گزارش عملکرد خود را در کمک به زلزله‌زدگان بهطور مستمر و مستند ارائه کردند، دیگرانی بودند که از ارائه گزارش نسبت به محل و نوع هزینه‌کرد کمک‌هایی که جمع کرده بودند، سر باز زدند». وی ادامه داد: «در سیل امسال از یک سو با حضور این چنین فعال سلبریتی‌ها مواجه نبودیم. از سوی دیگر، حساب‌های افرادی مثل نرگس کلباسی هم بسته شد و این تاکید وجود داشت که کمک‌های مردمی تنها از کانال‌های رسمی انجام شود. با عملکرد غیرپاسخگویانه برخی دیگر سلبریتی‌ها در قبال کمک‌های مردمی در زلزله کرمانشاه، عجیب هم نبود اگر مردم نسبت به سلبریتی‌ها هم بی‌اعتماد شوند و اگر کسی هم قصد کمک داشت، به آن‌ها کمک کند. امسال اغلب سلبریتی‌ها، راه‌های کمک به هلال‌احمر و جمعیت امامعلی(ع) را تبلیغ کردند». این دانش‌آموخته جامعه‌شناسی با اشاره به این که همزمانی آغاز بحران سیل با عید نوروز باعث شد که بسیاری، از جمله رسانه‌های رسمی، سلبریتی‌های در تعطیلات و مسئولان در سفر هم غافلگیر شوند، افزود: «شرایط نوروزی شاید باعث شد که اصل بحران سیل از نظر احساسی در مردم استان‌های کمتر درگیر، کمتر درک شود. در عین حال، از آن جا که بخش گسترده‌ای از ایران و به گفته‌ای 31 استان در درجات گوناگون درگیر سیل بوده و هست، بسیاری از مردم هم بیشتر نگران شرایط خود، همشهری‌ها و هم‌استانی‌هایشان باشند و توجهشان به کمک‌رسانی‌های محلی باشد تا ملی». وی یادآور شد: «نباید فراموش کرد که شرایط بد اقتصادی سال‌های اخیر، قدرت اقتصادی مردم را کاهش داده و با هزینه‌های عید نوروز در خانواده‌های ایرانی، توان مالی مردم هم نسبت به گذشته و حتی حادثه زلزله دو سال گذشته در کرمانشاه کاهش داشته است. در نتیجه دور از انتظار هم نیست اگر میزان این کمک‌ها کمتر از گذشته هم باشد».
وی تصریح کرد: «شرایط بد اقتصادی در میزان همدردی و مشارکت اجتماعی جامعه تاثیر می‌گذارد. اگر رگه‌هایی از کاهش مشارکت در هنگام بلایا حتی از نظر احساسی و نه عددی در حادثه اخیر مشاهده میشود، می‌تواند یک زنگ خطر برای جامعه ایران که کمک به همنوع و هموطن از ارزش‌های اخلاقی ملی و دینی آن است به شمار رود». ایمانی با اشاره به نقش شبکه‌های اجتماعی در جامعه امروز یادآور شد: «کنشگری در شبکه‌های اجتماعی با انتشار و بازنشر پست‌های همدردی می‌تواند در کاهش عملگری واقعی موثر باشد. در واقع برخی فکر می‌کنند با انتشار پست‌های مرتبط با همدردی، اطلاع‌رسانی یا تبلیغ کمک در چنین شرایطی وظیفه خود را انجام داده‌اند و دیگر وارد عرصه عملی نشوند. از سوی دیگر، انتشار برخی اخبار، تصاویر و ویدئوهای منفی از فرآیند کمک‌رسانی هم در شکل‌گیری افکار عمومی در کاهش میل به کمک‌های مردمی موثر است». وی در پایان درباره شرایط تقویت حس مشارکت اجتماعی از طریق کمک‌های مردمی در شرایط بحران نیز گفت: «در سطح کلان، بهبود وضعیت اقتصادی و به طور خاص، بالابردن اعتماد نسبت به نهادهای مسئول بهویژه ارگان‌های مسئول در جمع‌آوری و توزیع کمک‌های مردمی با شفاف‌سازی نسبت به محل هزینه‌کرد کمک‌ها و گرفتن بازخورد مناسب از توزیع عادلانه این کمک‌ها، می‌تواند در بهبود مشارکت مردمی در شرایط بحران کمک کند».
سایر اخبار این روزنامه
آرزوی به واقعیت بدل شده احیای تالاب‌ها تا چه زمانی کام ما را خوش می‌کند؟
لبخند کوتاه تالاب
بهروز بنیادی
فراتر از بحران
«ابتکار» از انتقاد نمایندگان درباره غیبت وزرای مرتبط با سیل اخیر به مجلس گزارش می‌دهد
چرا همچنان رسانه‌ها در شرایط بحران ناکارآمد هستند؟
غافلگیری‌های تکراری
«ابتکار» از تازه‌ترین تحولات در سودان گزارش می‌دهد
عمر البشیر در برزخ بحران
«ابتکار» از آسیب‌های سیاست‌زدگی در مواجه با بحران‌ها گزارش می‌دهد
ماهیگیری سیاسی از بحران
دولت ترامپ، در اقدامی خصمانه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به لیست گروه‌های تروریستی خود اضافه کرد
رئیس‌جمهوری:
دولت به اقدام سریع برای جبران خسارات سیل تاکید دارد
آیا میزان کمک‌های مردمی در سیل اخیر نسبت به حوادث گذشته کاهش یافته است؟
از طوفان کمک تا نسیم همدردی
پورمختار:
علاوه بر اصلاح ساختار بودجه، باید ساختار اداری را هم تغییر دهیم
دولت ترامپ، در اقدامی خصمانه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به لیست گروه‌های تروریستی خود اضافه کرد
