روزنامه ابتکار
1398/01/17
محمدجواد ظریف اعلام کرد که اروپایی‌ها را در قبال انجام تعهدات‌شان تحت فشار قرار خواهیم داد
حامی بی‌رمق برجاممحمدرضا ستاری
تقریباً نزدیک به یک سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و تلاش سایر شرکای برجام برای حفظ این توافق، اکنون به نظر می‌رسد راه‌اندازی کانال مالی ویژه برای تداوم تبادلات مالی و تجاری اروپا با ایران به یکی از عوامل اختلاف برانگیز توافق هسته‌ای بدل شده است.
پس از خروج آمریکا از برجام، ایران برای اروپا ضرب‌الاجلی مشخص کرد که مطابق آن در صورت عدم بهره‌مندی از مزایای توافق هسته‌ای از آن خارج خواهد شد. در همین راستا و در حالی که سران کشورهای اروپایی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل طی بیانیه‌ای دوازده‌بندی تصریح کردند که خواستار حفظ برجام و تضمین بهره‌مندی ایران از مزایای آن هستند، سرانجام پس از حدود هشت ماه سازوکار ویژه اروپا به نام اینستکس توسط سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه ثبت شد. ثبت این کانال در ابتدای امر تفاوت‌هایی با گفته‌های قبلی اروپا داشت چرا‌که پیش از آن قرار بود این سازوکار ویژه تحت عنوان SPV ثبت شده و در برگیرنده تمامی شرکت‌های اروپایی باشد، اما کانال اینستکس به میزبانی فرانسه، ریاست آلمان و حسابرسی انگلیس بسیار محدودتر از SPV راه‌اندازی و اعلام شد که در ابتدای کار تنها دربرگیرنده اقلام دارویی و غذایی خواهد بود.
از سوی دیگر انتقادی که در داخل کشور نسبت به اینستکس صورت گرفت بیشتر بر دو پایه قرار داشت. نخست اینکه این کانال چگونه می‌تواند با ایجاد یک سازوکار حقوقی جامع نسبت به دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران موفق عمل کند و دوم اینکه اروپا در بیانیه خود در روز ثبت این کانال، بسط و توسعه همکاری‌ها را مشروط و منوط به تجارت مشروع و نیز تصویب قوانین مرتبط به FATF کرد.
هر چند علی‌رغم انتقادات صورت گرفته، برخی ناظران و تحلیلگران معتقد بودند که این اقدام اروپا به عنوان گام اول محسوب شده و می‌توان بر همین مبنا روندهای آتی همکاری‌ها را توسعه بخشید و نیز این امر به عنوان دستاوردی سیاسی می‌تواند دورنمایی از تنش‌زدایی با اروپا را در شرایط سردی روابط کنونی قوت بخشیده و امکان ایجاد یک اجماع مجدد جهانی علیه ایران را تا حدود زیادی کم‌رنگ سازد، اما از سوی مقابل هستند تحلیلگرانی که معتقدند: کاهش سطح همکاری‌ها نسبت به SPV علاوه بر شانه خالی کردن اروپا از تعهداتش، می‌تواند بیانگر نوعی عدم تمایل یا امکان اروپا برای دور زدن تحریم‌های آمریکا باشد. همچنین بسط و گسترش دامنه فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در چارچوب اینستکس بسیار زمان‌بر بوده و می‌تواند عاملی جهت یکپارچه‌سازی موضوعات و دغدغه‌های مشترک میان ایران و اروپا باشد زیرا همانطور که مشخص است، اروپا تنها در زمینه برجام با آمریکا مخالف بوده و در مسائلی مانند موضوع موشکی و منطقه‌ای کاملاً همسو با ایالات متحده گام بر می‌دارد. به همین دلیل این یکپارچه‌سازی و بسط برجام به دو پرونده موشکی و منطقه‌ای باتوجه به تحریم‌های ثانویه و مضاعف آمریکا، می‌تواند دست اروپایی‌ها را برای افزایش فشارها بر ایران بازتر کند.
واکنش شدید ظریف به اقدامات برجامی اروپا
باتوجه به تمامی این مسائل مطرح شده و نارضایتی ایران از اقدامات عملی اروپا، موضوع سیل اخیر در کشور سبب شد تا به صورت روشن‌تری روند و دورنمای آتی همکاری‌ها در چارچوب اینستکس توسط محمدجواد ظریف تبیین و تا حدودی رمز گشایی شود. وی روز پنجشنبه در پیامی توئیتری اعلام کرد که یک سال پس از اقدام غیرقانونی آمریکا در خروج از برجام، اروپا نمی‌تواند خواست و اراده سیاسی خود را در مقابله با تروریسم اقتصادی ترامپ حتی با ایجاد کانال واحد بانکی برای کمک بشردوستانه به کرسی بنشاند. در عوض، سه کشور اروپایی با فشار بر سازمان ملل متحد علیه توانمندی‌های دفاعی ما مشغول دلجویی از دونالد ترامپ هستند.
وزیر امور خارجه ایران همچنین در بخشی از گفت‌و‌گوی خود با دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری، از تلاش‌های ناکافی اروپا برای حفظ برجام سخن گفت و اعلام کرد که در بعضی موارد این تلاش‌ها نشان‌دهنده عدم آمادگی آنها برای هزینه کردن در قبال برجام است. ظریف با بیان اینکه در بعد دیپلماتیک کار را با اروپا ادامه داده اما هیچ‌گاه به آنها امید نمی‌بندیم، تصریح کرد: اروپایی‌ها را برای اجرای تعهدات‌شان تحت فشار قرار خواهیم داد. آنها باید بدانند که نمی‌توانند فقط با چند اظهارنظر و یا چند طرح اجرا نشده از زیر بار مسئولیت‌های‌شان شانه خالی کنند. لذا وظیفه ما به‌عنوان دستگاه دیپلماسی این است که کار اروپایی‌ها را پیگیری کنیم، به آنها تذکر بدهیم، فشار بیاوریم که شما موظفید تعهدات‌تان را انجام بدهید؛ اما هیچ‌گاه به آنها چشم امید نباید داشته باشیم.
سایر اخبار این روزنامه
افزایش 100 درصدی بدفزارهای گوگل‌پلی در 2018
محمدعلی وکیلی
درناامیدی بسی امیداست
محمدجواد ظریف اعلام کرد که اروپایی‌ها را در قبال انجام تعهدات‌شان تحت فشار قرار خواهیم داد
وقوع سیلاب در چند استان کشور، نوروز ایرانی‌ها را تلخ کرد
سین مثل سیل
معاون اول رئیس‌جمهوری:
گلایه‌ها را باید برای بعد از بحران گذاشت
سیل چه تبعات و چه مزایایی برای محیط زیست ایران داشت؟
آن روی سین هشتم
«ابتکار» از اولویت‌بندی‌های جدید مجلس برای سال 98 گزارش می‌دهد
تغییر اولویت‌های بهارستان پس از سیل
جمشید مشایخی درگذشت
جای خالی‌کمال‌الملک سینما
سفیر ایتالیا در ایران در گفت‌وگو با «ابتکار» از تعاملات فرهنگی دو کشور می‌گوید
داوینچی در راه تهران
عربستان، آمریکا را به کنار گذاشتن دلار از معاملات نفتی تهدید کرد
اختلاف در اردوی رفقا
در ادامه کمک‌رسانی به سیل‌زدگان
سردار سلیمانی به مدت یک‌ماه به مناطق سیل‌زده می‌رود
بیانیه ظریف در واکنش به اظهارات وزیر خارجه آمریکا در مورد سیل اخیر در ایران
