گلستان همچنان درآغوش سیل

باران رگباری مداوم توام با طوفان در آخرین روزهای سال 97 که تمام گلستان را در برگرفت باعث طغیان رودخانه‌ها و سرریز سدها و به تبع آن بروز سیلاب از شرق این استان شد و در ادامه بخش‌های وسیعی از منطقه به‌ویژه در شمال و شمال غرب را هم به زیر آب برد.
به گزارش ایرنا، بر اثر این بارندگی کم سابقه و با گذشت نزدیک به 20 روز؛ هنوز بخش‌هایی از استان گلستان به‌ویژه در حوزه شهرستانهای آق‌قلا و گمشان در زیر آب است و باتوجه به استمرار روان‌آب‌ها گویی پایانی بر این حادثه قهری وجود ندارد.
بارندگی‌ها که عمدتا در 27 و 28 اسفند 97 و بیشتر در شرق گلستان و شهرستانهای گالیکش، مینودشت، کلاله و رامیان رخ داد، پس از سر ریز کردن سدهای بوستان و گلستان ابتدا گنبدکاووس را درگیر کرد و در ادامه به صورت بسیار گسترده تر شهرستان‌های آق‌قلا و گمیشان در غرب گلستان را به زیر آب برد.
مطابق داده‌های هواشناسی؛ کمینه و بیشینه بارندگی در نقاط مختلف گلستان بین 74 تا 353 میلی متر باران بوده است.


برای مقایسه این حجم از بارش باید بدانیم میانگین بارندگی سالانه گلستان 450 میلی متر است اما طی مدت زمان کمتر از 48 ساعت در برخی ارتفاعات استان حدود 350 میلی‌متر بارش گزارش شد که با ذوب کردن برف قبلی این مناطق باعث ایجاد حجم وسیعی از روان‌آب‌ها شد.
این بارش‌ها باعث سرریز شدن تمام سدهای بزرگ گلستان و طغیان رودخانه‌های مهم شمال کشور شد و از آنجا که مسیر حرکت آن از شرق به غرب استان است؛ گستره بسیار وسیعی از منطقه را در برگرفت.
سفر مقامات ارشد دولتی و نظامی به گلستان
تخریب گسترده زیرساخت‌های گلستان و تلفات و آسیب‌های وارده به مردم در آغازین روزهای سال نو باعث شد مقامات مختلف کشوری و لشگری با سفر به استان از نزدیک در جریان مسائل و مشکلات قرار گیرند.
رئیس جمهور در ابتدا معاون اول خود را به گلستان فرستاد و اسحاق جهانگیری روز سوم فروردین 98 با تنی چند از مقامات دولت از جمله وزیران راه و شهرسازی، بهداشت، جهاد کشاورزی و نیرو به میان سیل زدگان رفتند.
جهانگیری در این سفر و در نشست شورای مدیریت بحران گلستان؛ مناف‌هاشمی استاندار را به دلیل غیبت در حوزه ماموریت هنگام حادثه برکنار کرد و از عزم جزم دولت برای رسیدگی فوری به مشکلات و مهار بحران سخن گفت.
دکتر روحانی رئیس جمهوری هم روز هفتم فروردین سال 98 در مناطق سیل‌زده گلستان حضور یافت.
وزیر کشور؛ تعدادی از مقامات دولت و وزرا از جمله نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، علوی وزیر اطلاعات، واعظی رئیس دفتر ریاست جمهوری، اردکانیان وزیر نیرو، حجتی وزیر جهاد، نمکی وزیر بهداشت و درمان، اسلامی وزیر راه و شهرسازی و تابش رئیس بنیاد مسکن، رئیس جمهوری را همراهی می‌‎کردند.
دکتر روحانی به مردم وعده داد که تا آخر حادثه در کنار سیل زدگان خواهند ماند.
همچنین علی لاریجانی رئیس قوه مقننه با سفر به استان گلستان به سیل زدگان اطمینان داد دولت و مجلس مشکلات آنها را در کوتاه ترین زمان ممکن رسیدگی می‌‎کنند.
در پی سفر مقامات دولت مقرر شد عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور تا پایان بحران گلستان در استان بماند و شخصا مسائل را هماهنگی و مدیریت کند.
همچنین سعید محمد فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا سپاه پاسداران با نیروهای تحت امر خود به محل عزیمت و همچنان سرگرم امدادرسانی بویژه در حوزه لایروبی مصب رودخانه‌ها هستند.
بطحایی وزیر آموزش و پرورش، پرویز فتاح رئیس کمیته امداد، وحید قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی نیز برای رسیدگی به مشکلات مددجویان و دانش آموزان سیل‌زده به استان گلستان سفر کردند.
امکانات ارسال شده و کمک‌های مردمی به مناطق سیل‌زده گلستان
حضور تیپ 230 شهید اسدالله متاجی گرگان در منطقه سیل‌زده آق قلا و تیپ 130 بجنورد از خراسان شمالی با مدیریت قرارگاه عملیاتی لشگر 30 منطقه سیل‌زده گمیشان برای امدادرسانی و همراه آوردن 120 دستگاه نفر بَر، لودر، بیل مکانیکی، بلدوزر، خودرو، آمبولانس، امکانات پزشکی، دو هزار تخته پتو، 15 هزار قوطی کنسرو و چندین هزار بطری آب و برپایی بیمارستان صحرایی و نانوایی
سیار در آق قلا توسط ارتش بخشی از جمله بخشی کمک‌های ارسالی به منطقه است.
اعزام امکانات فنی، درمانی و نیرویی تیپ 45 مهندسی جواد الائمه لشکر 25 کربلا، معاونت مهندسی سپاه نینوا، نیروی زمینی و قرارگاه خاتم الانبیا به منظور شتاب بخشیدن به هدایت آبگرفتگی و بازگشایی کانال و مسیر رودخانه گرگان رود و امدادرسانی دیگر امکانات و تجهیزات ارسالی است.
برپایی بیمارستان صحرایی نیروی زمینی سپاه در مناطق سیل‌زده گلستان با تجهیزات کامل درمانی و نیروهای متخصص و استقرار چند فروند بالگرد ارتش، سپاه و جمعیت هلال احمر در فرودگان گرگان برای امدادرسانی و نجات محصور شدگان از سیل و آبگرفتگی نیز از این جمله است.
ارسال کمک‌های مردمی از اقصی نقاط کشور حتی مناطق زلزله زده کرمانشاه و بکار گیری حدود 700 دستگاه خودرو سنگین ویژه بازگشایی راهها و انتقال دستگاه لایروب از جنوب کشور و گیلان به گلستان توسط ارتش برای لایروبی مصب رودخانه‌ها نیز روند امدادرسانی در استان را شتاب بخشیده است.
کمک بیش از 130 میلیارد ریالی هموطنان به سیل زدگان گلستان از طریق حساب بانکی جمعیت هلال احمر نیز نه تنها بار دیگر حس نوع دوستی هم میهنان را جلوه داد بلکه اطمینان ملت به نهادهای رسمی را ثابت کرد.
وعده‌های داده شده مسئولان برای جبران خسارات سیل در گلستان
بنیاد مسکن مصوب کرده برای ساخت مسکن در شهر 500 میلیون ریال و 120 میلیون ریال کمک بلاعوض و در روستا 400 میلیون ریال وام به همراه 100 میلیون ریال کمک بلاعوض، برای تعمیر هر مسکن 150 میلیون ریال و 40 میلیون ریال کمک بلاعوض و 50 میلیون ریال کمک بلاعوض معیشتی پرداخت شود.
تامین ملزومات آموزشی و نوشت افزار و اختصاص 60 کانکس برای جایگزینی مدارس آسیب دیده از سیل و اختصاص سه هزار و 600 نیمکت و صندلی برای راه اندازی کلاس‌های موقت درس و ساخت 10 مدرسه تخریبی در گلستان وعده بطحایی وزیر آموزش و پرورش در سفر به گلستان و سرکشی از مدارس به زیر آب رفته بود.
توزیع روزانه 10 تا 30 هزار کیلو علوفه دامی رایگان میان دامداران تا رفع کامل آبگرفتگی از منطقه و پرداخت تسهیلات کم بهره و ارزان قیمت دولتی به هر واحد صنفی خسارت دیده از سیل تا سقف 450 میلیون ریال و اختصاص یک میلیارد ریال برای مددجویان کمیته امداد، پرداخت تسهیلات قرض الحسنه با بازپرداخت پنج ساله به عشایر خسارت دیده با ضمانت زنجیره ای خود عشایر و اهدای چهار هزار سری لوازم خانگی به خانواده‎های سیل‎زده گلستان از سوی ستاد اجرایی فرمان امام خمینی از جمله دیگر مصوبات حمایتی دستگاههای ذیربط است.
وزیر صمت هم در سرکشی از شهرک صنعتی آق قلا گفت که دولت خسارت وارده به تولیدکنندگان گلستان را جبران می‌‎کند.
تلفات و خسارات سیل در گلستان
باوجود اخطاریه هواشناسی و پیش بینی‌های قبلی؛ سیل گلستان جان 8 نفر از اهالی این استان را گرفت همچنین خسارات گسترده ای به بخش‌های مختلف منطقه وارد کرد.
به گفته مسئولان برآورد اولیه خسارت وارده به بخش کشاورزی گلستان 12 هزار میلیارد ریال است که باتوجه به زیرآب بودن بخش‌های زیادی از منطقه این خسارت قابل افزایش است.
همچنین به گفته مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان؛ سیل به بیش از 50 کیلومتر از راههای استان افزون بر یک هزار میلیارد ریال خسارت وارد کرد.
مهدی میقانی افزود: بخش عظیمی از خسارات وارده مربوط به راه‌های بین شهری و روستایی در مناطق سیل‌زده به دلیل عدم دسترسی هنوز برآورد نهایی نشده است. مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گلستان هم گفت که تاکنون 12 هزار خانه در استان آسیب دیده که 5 هزار و 500 واحد آن تخریبی محسوب می‌‎شود.
محمد تقی زمانی نژاد افزود: همچنین آبگرفتگی و رانش زمین 520 روستا و بخشی از شهر گنبدکاووس، آق قلا و گمیشان را تحت تاثیر قرار داده است.
وی اضافه کرد: برای جبران خسارات هم اکنون 90 گروه ارزیاب بنیاد مسکن در مناطق سیل‌زده گلستان فعالیت دارند تا خسارت نهایی را برآورد کنند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان هم گفته جاری شدن سیلاب و آبگرفتگی تاکنون چهار هزار میلیارد ریال به بخش صنعت استان خسارت زده که دو هزار و 600 میلیارد ریال آن به واحدهای صنعتی و زیرساخت‌ها، یک هزار میلیارد ریال به واحدهای صنفی در آق قلا و گنبدکاووس و 500 میلیارد ریال به 10 هزار بافنده فرش دستباف است.
طبق گزارش رئیس سازمان امور عشایری کشور، 620 میلیارد ریال به عشایر مستقر در گلستان خسارت وارد شده است.
به گفته کرمعلی قندالی در بازدید از سکونتگاه عشایر در مراوه تپه، این میزان خسارت براساس ارزیابی صورت گرفته از سوی کارشناسان به دام، زیرساخت‌های مرتبط با امور دامپروری و زندگی عشایر وارد شده است.
ابراهیم کریمی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان نیز گفت: یک هزار و 990 میلیارد ریال به بخش‌های مختلف میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خسارت وارد شده است.
مسئولان گلستان تاکید دارند خسارت به بخش‌های مختلف استان به سبب آبگرفتگی گسترده در سطح منطقه بازهم افزایش خواهد یافت.
نیازها و خواسته‌های مردم سیل‌زده گلستان
اکنون و با گذشت بیش از دو هفته از وقوع سیل در گلستان نیازهای اولیه آنها همچون غذا، لباس و نظایر آن از اولویت اول خارج شده و بیشتر حول محور ضرورت خروج هرچه سریعتر روان‌آب‌ها از منطقه متمرکز است.
دستگاه‌های امدادی، تشکل‌های مردم نهاد و نیکوکاران همه روزه بین مردم سیل‌زده غرب گلستان غذای گرم و سرد و نیازهای روزمره توزیع می‌‎کنند در عین حال اهالی آق قلا و گمیشان که بیش از سایر مناطق درگیر حادثه قهری بوده اند به اقلامی همچون لوازم بهداشتی و لباس نیازمندند.
در سیل گلستان قوم ترکمن که در شهرهای آق قلا و گمیشان جمعیت غالب محسوب می‌‎شوند بیش از سایر اقوام استان درگیر سیل شدند و شاید همین عامل باعث همبستگی بیشتر شده بطوریکه برخی امدادگران فارس و غیره هم در جریان کمک رسانی به
هم نوعان جان خود را نهادند و در جریان واژگونی قایق مرگی شهادت‌گونه داشتند.
در اینچنین شرایطی برخی پایگاههای خبری و افراد ناشناس در شبکه‌های اجتماعی به جای توجه به آلام مردم و کاهش آن با شایعات مختلف نمک به زخم سیل زدگان پاشیدند.
در حالی‌که تمام دستگاههای دولتی، نظامی و مردمی پای کار آمده و به مردم گلستان کمک می‌‎کنند برخی افراد از بی توجهی به سیل زدگان سخن گفته اند حال آنکه حجم زیادی از تصاویر منتشره در بحث امدادرسانی واقعیت را به گونه دیگری ترسیم کرده است.
همچنین هجوم مارها به آق قلا و نگرانی مردم از دیگر شایعات بود که در اظهار نظر رسمی مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان مشخص شد فقط یک مورد گزش در منطقه رخ داده است.
3 سد گلستان بیش از ظرفیت آب دارد
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان گفته ظرفیت 3 سد بوستان در کلاله، گلستان در گنبدکاووس و وشمگیر در آق قلا پس از گذشت دو هفته از بارش شدید باران در منطقه همچنان بیش از ظرفیت 118 میلیون متر مکعبی آب درخود جای داده است.
حسین دهقان افزود: اکنون سر ریز سد بوستان 11 متر مکعب در ثانیه، گلستان 85 متر معکب در ثانیه و وشمگیر حدود 100 متر مکعب در ثانیه است اما با این وجود در شرایط کنونی تهدید نیست.
به گفته وی در هفتم فروردین 98 حجم آب در پشت 3 سد مزبور 2.5 برابر بیش از ظرفیت 118 میلیون مکعبی یعنی 264 میلیون متر مکعب آب وجود داشت.
وی در خصوص وضعیت رودخانه گرگان رود نیز گفت: این رودخانه با وجود سرزیر شدن و ذوب برف و بارش پراکنده در مناطق کوهستانی و جنگلی؛ همچنان پرآب به شمار می‌‎رود ولی خطر سیل ندارد.
معاون شرکت آب منطقه ای گلستان به آخرین وضعیت هدایت سیلاب از آق قلا و گمیشان اشاره کرد و گفت: قرارگاه خاتم الانبیا و سپاه نینوای گلستان، ارتش، و پیمانکاران وزارت نیرو و بخش خصوصی با ایجاد کانال و لایروبی رودخانه‌ها در حال سرعت بخشدن به تخلیه آب از منطقه هستند.
به گفته مدیر شرکت آب منطقه‌ای گنبدکاووس، مینودشت و گالیکش؛ 28 اسفند 97 دبی آب رودخانه گرگان رود در حوضه آبخیز اوغان گالیکش به سمت شهر گنبدکاووس 220 متر مکعب در ثانیه، دبی آب رودخانه گرگان رود در حوضه آبخیز تمر در بالا دست سد گلستان 160 متر مکعب در ثانیه، دبی آب رودخانه چهل چای و نرماب مینودشت 11 متر مکعب در ثانیه بود.
قنبری افزود: سرریز سد گلستان در بالا دست شهر گنبدکاووس نیز 527 متر مکعب در ثانیه بود.
بر اساس نظر برخی کارشناسان؛ تخریب جنگل‌ها و منابع طبیعی بویژه در مناطق بالادست از عوامل اصلی سیلاب است و به گفته جلیل آقایی رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اقدامات پیشگیرانه که اصلی ترین و مهم ترین اقدام برای جلوگیری از بروز سیل‌های مخرب است باید به صورت ریشه ای، اساسی و زیربنایی در استان گلستان انجام شود.
همچنین طبق اظهار مسئولان گلستان شتاب بخشیدن به تکمیل و بهره برداری از سد نرماب و چهل چای در شهرستان مینودشت که تاکنون 75 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ می‌‎تواند به مهار بخشی از سیلاب‌های استان کمک کند.
موضوعی که سیل گلستان را از نمونه‌های مشابه در کشور متفاوت و برجسته کرده است؛ غرقاب بودن بسیاری از شهرها و روستاهاست که استمرار آن بویژه در آق قلا و گمیشان می‌‎تواند به ریزش خانه‌ها و ساختمانها ناشی از رطوبت و نم کشیدن پی سازه‌ها منجر شود.
استان گلستان با بیش از 20 هزار کیلومتر مربع مساحت جزو مناطق پرحادثه طبیعی کشور بویژه از حیث وقوع سیل است که در این رابطه تهیه طرح جامع مقابله با آن را طلب می‌‎کند.