روزنامه مردم سالاری
1397/12/26
خواستههای تهران از اینستکس
در واپسین روزهای اسفند ماه خبرها از راه اندازی ساز و کار ایرانی متناظر با «سازوکار حمایت از مبادلات تجاری ایران و اروپا» (اینستکس)حکایت دارد و آنگونه که بر میآید، قرار است این کانال به زودی فعالیت خود را آغاز کند.به گزارش ایرنا، از اردیبهشت ماه که آمریکا خروجش را از توافق هسته ای با ایران اعلام کرد تا به امروز که اروپا در قول و نظر بارها بر پایبندی خود به برجام تاکید کرده، بیش از 10 ماه میگذرد.
در این مدت اقتصاد ایران که با کنترل تورم و رشد اقتصادی به شکوفایی امید بسته بود، با تکانههای بیرونی شدیدی روبرو شد که نوسان نرخ ارز و به دنبال آن تورم شدید در قیمت تمام شده کالاها و خدمات، اختلال در روند صادرات و واردات، به تعلیق درآمدن قراردادهای خارجی، توقف جذب فاینانسها، خطوط اعتباری خارجی و مهمتر از همه تحریم شبکه بانکی، سوئیفت و بانک مرکزی از مهمترین آنها بود.
مسئولان ایرانی در ماههای گذشته بارها اعلام کرده اند که از اینستکس - که اروپا از ابتدای خروج آمریکا از برجام وعده راه اندازی آن را داد - همان کارکردی را میخواهند که برجام برای اقتصاد ایران به همراه داشت و اگر قرار باشد تنگناهای تحریم بار دیگر اقتصاد و مردم ایران را تحت فشار مضاعف قرار دهد، طراحی و اجرای آن کاری بیهوده خواهد بود.
در همین رویکرد نیمه بهمن ماه سه کشور اروپایی عضو برجام یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه از ساز و کاری رونمایی کردند که به گفته آنان در گام نخست از تحریمهای آمریکا مصون مانده و میتواند نیازهای اقتصاد ایران را از این مسیر تعریف و تامین کند.
از این رو رییس و نمایندگان اینستکس هفته گذشته سفر کوتاهی به تهران داشتند تا صحبتهای طرف ایرانی ماجرا یعنی مسئولان بانک مرکزی و فعالان بخش خصوصی را بشنوند.
این نشستها بر موضوع مشخص نحوه عملیاتی کردن اینستکس و چگونگی همکاری آن با نهاد متناظر ایرانی که در شرف تاسیس است، متمرکز شده بود.
آنگونه که «عبدالناصر همتی» رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده، ساز وکار متناسب با کانال معرفی شده از طرف سه کشور اروپایی با نام ساز وکار ویژه تأمین مالی و تجارت (STFI) بزودی در تهران ثبت میشود.
به گفته همتی، «ثبت این شرکت به هیچ وجه به معنای معطل شدن ایران برای عملیاتی شدن ساز وکار اروپا نیست و ما استراتژی اتخاذ شده خود را برای نحوه تأمین مالی و تجارت کشور در شرایط تحریم از روشها و طرق ویژه ای که طراحی کرده ایم، بویژه از طریق همسایگان و سایر شرکای تجاری ادامه میدهیم.
اینستکس محدود به غذا و دارو نباشد
حال پرسش اصلی این است که ایران از اینستکس چه میخواهد؟ همانطور که در صدر گفته شد، خواسته ایران از این کانال مالی فقط رفع مایحتاج و کالاهای اساسی و دارویی مورد نیاز کشور نیست؛ چنانکه طبق رای دیوان داوری بین المللی این اقلام از ابتدا هم تحت تحریمها نبوده اند.
البته ناگفته نماند که بسته بودن کانالهای نقل و انتقال مالی، بویژه تحریم ایران از سوی شبکه سوئیفت و نیز کارشکنیها و سنگ اندازیهای آمریکاییها در روند تامین همین اقلام هم اختلال ایجاد کرده است.
نگاهی به آنچه در جریان امضای برجام گفته شد، نشان میدهد ایران از امضای این توافق چند هدف داشت؛ نخست آنکه نفت خود که یکی از منابع مهم تامین مالی و بودجه دولت است به راحتی بفروشد، با اقصی نقاط جهان مراودات مالی و کارگزاری بانکی داشته باشد، تجارت رسمیخود را بدون مشکل انجام دهد و بتواند به راحتی فاینانس و سرمایه گذاری خارجی را جذب کند.
در بیش از دو سالی که از اجرای برجام گذشت (دی 94 تا اردیبهشت 97) خواستههای ایران به تدریج در حال اجابت بود اما با خروج آمریکا از برجام همه این موارد در اجرا متوقف شد زیرا طبق تحریمهای اولیه و ثانویه آمریکا، نه تنها شرکتهای آمریکایی و یا آنهایی که سهامدار آمریکایی دارند باید تحریمها را رعایت کنند، بلکه شرکتهایی که در بازار این کشور حضور دارند، نمیتوانند با کشورها، اشخاص و شرکتهای تحت تحریم آمریکا مراوده اقتصادی داشته باشند.
همین محدودیت دست شرکتهای بزرگ و چند ملیتی نظیر نفتی و خودروسازی توتال، پژو- سیتروئن، رنو و حتی شرکتهای بیمه ای و بانکی را از بازار ایران کوتاه کرد.
در حوزه بانکی هرچند به دلایل غیربرجامیهنوز روابط کارگزاری در سطح مطلوب نبود اما به مدد تعلیق نام ایران از فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) - به عنوان نهاد مرجع در زمینه وضع مقررات مرتبط با مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم - گشایشهایی ایجاد شد و حتی در زمینه جذب فاینانسهای خارجی - تا بهمن 96 - قراردادهایی به ارزش حدود 32 میلیارد دلار با کشورهای روسیه، چین، کره جنوبی، دانمارک، اتریش و ایتالیا امضا شد.
البته با خروج آمریکا از برجام روند جذب این خطوط اعتباری و فاینانسها دچار وقفه شده است.
ورودی اینستکس چیست؟
یکی از مهمترین موضوعاتی که درباره کارکرد اینستکس مطرح شده، این است که ورودی و منبع تغذیه آن چطور تامیی شود؟ کارشناسان پاسخ را در صادرات نفت ایران به اروپا جست و جو میکنند زیرا پس از اجرای برجام برخی کشورهای اروپایی نظیر یونان، ایتالیا، فرانسه و اسپانیا خرید نفت از ایران را کلید زده بودند و برخی کشورها نیز به صورت تک محموله ای از ایران نفت میخریدند.
در آن دوره همین چند کشور اروپایی به طور متوسط تا 700 هزار بشکه نفت از ایران میخریدند که حدود 25 تا 30 درصد از صادرات نفت ایران در عصر پسابرجام را شامل میشد.
البته نباید از نظر دور داشت که پتروشیمیها هم در مدت دو سال اجرای برجام، به بازارهای اروپا ورود کردند و صادرات مواد و اقلام پتروشیمیدر جریان بود.
با توجه به قطع همکاری شرکتهای بزرگ اروپایی با ایران پس از خروج آمریکا از برجام، درآمدهای حاصل از صادرات نفت و پتروشیمینیز از این محل رو به افول نهاده است.
یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که کل صادرات ایران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال 96 برابر یک میلیارد و 549 میلیون دلار بوده است.
بنابراین آنچه کارشناسان پیشنهاد میدهند، تلاش دولتهای اروپایی برای ترغیب شرکتهای خود در خرید نفت و فرآوردههای نفتی بیشتر از ایران است.
«سیاوش نقشینه» صاحب نظر پولی و بانکی و مدیرعامل بانک تجاری ایران و اروپا در این باره معتقد است: اگر مبنا را در این کانال نفتی قرار دهیم که به اروپا صادر میکنیم و حتی همه صادرات غیرنفتی که عمده آن پتروشیمیو محصولات معدنی است را بیفزاییم، باز هم تکافوی نیاز ما را نمیدهد.
وی با یادآوری اینکه ایتالیا، اسپانیا و یونان به میزان کمیاز ایران نفت میخرند، افزود: میتوان آنها را وادار کرد که نفت بیشتری بخرند یا بپذیرند که درآمد حاصل از فروش نفت به چین، کانال اینستکس را تغذیه کند.
با این حال یک مقام آگاه در شبکه بانکی در این زمینه به ایرنا میگوید: اروپاییها هم باید خرید نفت خود را از ایران افزایش دهند و هم باید بخش خصوصی خود را به خرید اقلام پتروشیمیو دیگر محصولات صادراتی ایران تشویق کنند.
به گفته وی، در این زمینه برگ برنده در اختیار شرکتهای کوچک و متوسطی خواهد بود که در بازار آمریکا حضور ندارند و میتوانند با این روش و با استفاده از تضمین و حمایت دولتهای اروپایی کسب و کار خود را توسعه دهند.
با این حال یک فعال بازار ارز به ایرنا گفت که از اروپا نباید انتظار معجزه داشته باشیم؛ اروپاییها بیش از 250 میلیارد دلار در سال با آمریکا تجارت دارند درحالی که مراودات آنها با ایران به 10 تا 15 میلیارد دلار هم نمیشود.
وی تاکید کرد: تضمین سیاسی و حمایتی دولتهای اروپایی برای ترغیب شرکتها عنصر مهمیدر گشایش روابط اقتصادی ایران و اروپاست اما کافی نیست؛ در اروپا 85 درصد اقتصاد در دست بخش خصوصی است که الزاما از دولت دستور نمیگیرند و منافع خود را دنبال میکنند. درست برعکس ایران که 85 درصد اقتصادش دست دولت و وابسته به دولت است.
فاینانسها احیا شود
در عصر پسابرجام حدود 32 میلیارد دلار فاینانس و خطوط اعتباری بین ایران و کشورهای خارجی امضا شد که در این میان سهم سه کشور اروپایی ایتالیا، اتریش و دانمارک از این میزان در مجموع 7 میلیارد و 800 میلیون دلار بود.
در شرایط کنونی که اینستکس گامهای نهایی را برای اجرایی شدن بر میدارد، یک مقام آگاه بانکی به ایرنا میگوید که اینستکس فرصتی است که بتوان این فاینانسها و خطوط اعتباری را احیا کرد به شکلی که هم کالاهای واسطه ای و مواد اولیه و هم سرمایه گذاری خارجی و دانش فنی ناشی از آن وارد ایران شود.
به اعتقاد وی در صورتی که منابع فاینانس به چرخه اینستکس وارد شود منافع دو طرف یعنی ایران و اروپا تامین خواهد شد و بخشی از دغدغههای ایران نیز از بین میرود.
اینستکس در آغاز راه است
اکنون با گذشت 10 ماه از خروج آمریکا از توافق بین المللی برجام، اینستکس قرار است حرفی نو برای استقلال اقتصادی و سیاسی اروپا از ایران باشد؛ اقدامیکه کارشناسان آن را دومین گام مهم اروپا پس از تعریف واحد پولی یورو میدانند.
در همه ماههایی که تحریمها علیه اقتصاد ایران برقرار شده، این مردم ایران بودند که بویژه در ماههای گذشته فشارهای ناشی از آن را تحمل کردند از این رو انتظار میرود اگر قرار است کانالی راه اندازی شود، بی نقص و با بهترین کارکرد و تضمین کننده منافع ملت ایران باشد.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهوارهای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: اینبار با بمبافکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر میدهیم / سردار حاجیزاده: صد در صد میزنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگطلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
منظمترین نمایندگان مجلس در سال ٩٧ چه کسانی بودند
آخرين نفسهاي روزنامههاي مستقل
کسانی مانند ما راهی به تلویزیون نداریم
برنامه مشتریان نفت ایران با توجه به تمدید معافیتهای آمریکا
مشکلات سیستم بانکی چگونه گریبانگیر تامین مالی صنعت نفت شد؟
نباید همه تقصیرات را به گردن ترامپ بگذاریم
۲۲۰ نفر، ۴۰ میلیارد تومان تسهیلات کم سود یا بدون سود گرفتهاند
تفهیم جرم عامل کشتار مسلمانان نیوزیلند
خواستههای تهران از اینستکس