روزنامه همدلی
1397/12/23
تقابل ایران و آمریکا در عراق و پیامدهای سفر رئیس جمهور برای موازنه سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی بررسی میشود
دوئل در بینالنهرینهمدلی| گروه سیاسی ـ هرمز شریفیان ـ سفر حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران به عراق از اهمیت ویژه‌ای در حوزه‌های منطقه‌ای و جهانی برخوردار است. از بین همسایه‌های پرشمار ایران، عراق نزدیک‌ترین کشور به لحاظ فرهنگی، قومی و مذهبی با ایران است. هرچند جنگ ۸ ساله که از سوی صدام حسین دیکتاتور پیشین عراق به ایران تحمیل شد، اما باز مانع گسست پیوندهای فرهنگی دو کشور نشد. بسیاری از دولت‌مردان امروز عراق، مبارزینی هستند که سال‌ها با رژیم بعثی صدام در نبرد بودند و همواره از حمایت جمهوری اسلامی ایران نیز بهره می‌بردند. عراق به لحاظ اکثریت عرب خود می‌تواند نقشی پررنگ در بهبود روابط ایران با برخی کشورها از جمله عربستان، بحرین و امارات ایفا کند و حسن روحانی به سبب پیشینه «کارگزارانی» و نزدیکی به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در صدد ادامه سیاست‌های او که مهم‌ترین آن بهبود روابط با سعودی‌ها بود، امیدوار است. از سویی دیدار با آیت‌الله علی سیستانی، مرجع پر نفوذ و کاریزمای جهان تشیع هم می‌تواند راه روحانی برای رسیدن به اهدافش در این سفر را هموارتر کند. از سوی دیگر آمریکایی نیز پس از حمله نظامی به عراق و سرنگون کردن رژیم بعثی صدام در سال 2003 هنوز در خاک عراق حضور دارد و پایگاه‌های نظامی خود را حفظ کرده است.
سفر روحانی در این شرایط به عراق حاوی پیام‌های منطقه‌ای و جهانی بسیار مهمی است که یکی از آنها می تواند تنش‌زدایی باشد و در این راه دولت عراق می‌تواند نقش بسیار تعیین کننده‌ای ایفا کند. از سوی دیگر و با وجود حضور نیروهای آمریکایی در این کشور و در همسایگی ایران می‌تواند عراق را به عرصه رقابت‌های آشکار و پنهان ایران و آمریکا بدل کند. چرا که حضور نیروهای آمریکایی به بهانه تامین امنیت این کشور و نفوذ جمهوری اسلامی به صورت توامان در عراق وجود دارد و هیچکدام از این دو کشور حاضر نیستند این عرصه و جغرافیای مهم را به حریف واگذار کنند.
ثبات و امنیت داخلی عراق به حمایت متحدان خارجی آن به ویژه ایالات متحده و ایران بستگی دارد. اما در سال های اخیر، ظهور جنبش‌های ملی‌گرا در این کشور، فشار بر بغداد را برای قطع پیوند با قدرت های خارجی افزایش داده است. با این وجود، چنین کاری اگر نه غیرممکن اما بسیار دشوار خواهد بود چراکه شرایط ضعیف امنیتی عراق هیچ چاره ای برای دولت آن جز وابستگی به کمک خارجی نگذاشته است.
دولت ایالات متحده در ماه دسامبر به طور ناگهانی اعلام کرد که نیروهای نظامی خود را از سوریه خارج می کند و سبب شد که کشور همسایه آن یعنی عراق درصدد بررسی تاثیرگذاری چنین اتفاقی بر وضعیت سیاسی و امنیتی خود برآید. با این حال، واشنگتن به بغداد اطمینان داده است که قصد ندارد استراتژی خود را در قبال عراق تغییر دهد. آمریکا در حال حاضر بیش از 4هزار نیرو در عراق دارد. این مساله دو دلیل اصلی دارد؛ اول اینکه امنیت و ثبات عراق تا اندازه زیادی بستگی به رابطه آن با ایالات متحده دارد و دوم اینکه اگر ایالات متحده تصمیم به ترک عراق بگیرد، آن را به نزدیکی بیشتر با ایران ترغیب کرده است.
در میانه خصومت های فزاینده بین واشنگتن و تهران، بغداد در تلاش است تا میان همکاری های ضروری با ایالات متحده و روابط نزدیک اما پیچیده اقتصادی و امنیتی با ایران توازن برقرار کند. و اگرچه این تحولات به فضای سیاسی ملی گرایانه در سال های اخیر منجر شده، اما حقیقت این است که در مواجهه با تهدیدات امنیتی فزاینده، عراق خیلی ضعیف تر از آن است که ارتباط خود را با ایالات متحده یا ایران به طور کامل قطع کند.
برای ایالات متحده حضور در عراق برای پیشبرد اهداف منطقه ای آن از جمله مقابله با نفوذ و حضور ایران و همچنین همکاری با متحدان منطقه‌ای در زمینه مبارزه با تروریسم بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل بوده که حتی پس از اقدام باراک اوباما به کاهش شدید شمار نیروها در عراق در سال 2011، هنوز هم نیروهای آمریکایی زیادی در عراق مانده و با نیروهای امنیتی عراق در مبارزه با داعش و دیگر گروه های تروریستی و منابع بی ثباتی، همکاری کرده اند.
خروج آمریکا از عراق همچنین درها را به روی رقیب منطقه ای آمریکا یعنی ایران می‌گشاید. به ویژه در شرایطی که تشدید تحریم های آمریکا علیه ایران روابط گسترده تجاری و اقتصادی آن را با ایران تهدید می کند، تهران سعی دارد کنترل بر سرمایه سیاسی در بغداد را حفظ کند. اسرائیل که متحد آمریکا در منطقه به شمار می رود نیز تهدید کرده است که به نیروهای تحت حمایت ایران در عراق از جمله هزاران نیروهای بسیج مردمی حمله می کند. به علاوه، خارج کردن نیروهای آمریکایی از عراق متحدان عرب ایالات متحده از جمله عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی را که در تلاش برای مقابله با نفوذ ایران به سرمایه گذاری در بازسازی عراق ترغیب شده اند، نگران می کند.
با این حال، تهدید اقتصادی تحریم‌های ایالات متحده و همچنین تهدید فیزیکی حمله احتمالی به نیروهای شبه نظامی عراقی سبب شده که عراقی های حامی ایران که سعی دارند از کشور خود در برابر مداخله خارجی دفاع کنند، بر احساسات ضد آمریکایی ایجاد شده در عراق بیفزایند.
در یک سال گذشته شمار فزاینده‌ای از سیاستمداران ملی گرا و متحدان ایران از دولت عراق خواستند که اخراج نیروهای ایالات متحده را در نظر بگیرد و روابط با آمریکا را مجددا مورد ارزیابی قرار دهد. این مساله به ویژه در ماه دسامبر که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده با نیروهای مستقر دیدار کرد، مشهود بود. ترامپ در این سفر از دیدار با مقامات عراقی خودداری کرد و همین مساله به انتقاد گسترده سیاستمداران عراقی از او منجر شد.
شدت عمل واشنگتن برای محدود کردن نفوذ تهران و فعالیت های اقتصادی آن در خاورمیانه، به شدت بغداد را نگران کرده است. عراق یکی از بزرگترین بازارهای خارجی کالاها و خدمات ایرانی به شمار می رود و اگر امکان مبادله آسان با شرکت های ایرانی از بین برود، شهروندان عراقی آسیب خواهند دید.
بازتاب دیدار روحانی از عراق در رسانه‌های عربی
بی‌بی‌سی عربی، علاوه بر پوشش تلویزیونی این سفر، در گزارشی در سایت خود هم به موضوع سفر روحانی پرداخته و تلاش کرده تا رقابت میان ایران و آمریکا را بیشتر مورد توجه قرار دهد.
این شبکه در گزارش خود با بیان سابقه‌ای از روابط ایران و عراق و نیز حضور همزمان آمریکا و ایران در این کشور، در پایان نتیجه‌گیری کرده است که ظاهراً بغداد در حال رفتن به سمتی است که بتواند نوعی توازن در تعامل خود با این دو کشور تاثیرگذار بر عراق، برقرار کند.
شبکه روسیا الیوم نیز در ۲۴ ساعت گذشته در بخش‌های مختلف خبری خود به بازتاب سفر رئیس جمهور کشورمان به عراق پرداخته و در سایت خود نیز دیدار حسن روحانی با آیت الله سیستانی را مورد توجه قرار داده است.
روزنامه القدس العربی هم در گزارشی مفصل با تشریح برنامه‌های سه روزه سفر روحانی به عراق، به بحث دیدار مقامات مختلف این کشور با رئیس جمهور کشورمان پرداخت.
شبکه العربیه عربستان هم علاوه بر پوشش سفر روحانی به عراق و دیدار او با آیت‌الله سیستانی در چند نوبت از برنامه‌های خبری و تحلیلی خود، در سایت اینترنتی شبکه هم به این موضوع پرداخته و البته تلاش کرد با پررنگ کردن مسائل حاشیه‌ای، دست‌آوردهای این سفر را تحت الشعاع قرار دهد.
شبکه الجزیره هم با اشاره به انگیزه‌های اقتصادی سفر، در این باره نوشت: مقابله با تحریم‌های آمریکا اولویت روحانی در این سفر بوده است. این شبکه قطری به امضای توافق نامه‌های مختلف میان ایران و عراق در این سفر و همچنین واکنش برایان هوک، رئیس گروه اقدام علیه ایران در وزارت خارجه آمریکا به سفر روحانی پرداخت.
روزنامه الاهرام مصر نیز با تیتر «روحانی در کربلا؛ واشنگتن مدعی است که تهران به دنبال تبدیل کردن عراق به یکی از استان‌های ایران است.» به اختلافات موجود میان ایران و آمریکا از جمله در عراق پرداخت.
الشرق الاوسط، روزنامه سعودی که مقر آن در لندن قرار دارد هم در رابطه با سفر روحانی تیتر زد: هشدار آمریکا به عراق نسبت به اهداف ایران.
روزنامه الرای نیز نوشت: آیا ایران در عراق بر آمریکا پیروز شد؟
این روزنامه در ادامه با اشاره به دیدارهای موفقیت آمیز حسن روحانی با مقامات و شخصیت‌های عراقی و مقایسه این سفر با سفر مخفیانه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به عراق، سفر رئیس جمهور کشورمان را موفقیت آمیز و نتیجه بخش توصیف کرد.
پایگاه خبری اهل مصر نیز نوشت: پشت پرده سفر روحانی به بغداد چیست؟ بانک‌های عراقی ابزار شکست تحریم‌های آمریکا علیه نفت ایران. منبع :استرتفور
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
گزارش همدلی از ارزیابی کارشناسان در خصوص پیشنهاد پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز آزاد و دولتی به مردم
پنجمین جشنواره «جام جم» با طعنه فردوسی‌پور تملق گلزار و شوک علیخانی به پایان رسید
تقابل ایران و آمریکا در عراق و پیامدهای سفر رئیس جمهور برای موازنه سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی بررسی میشود
مخالفان بوتفلیقه، معترضان خواستار تغییرات سیاسی فوری هستند الجزایر، هنوز در خیابان
همدلی از مراسم زیارت اهل قبور در پایان سال گزارش می‌دهد نوروز رفتگان
محمود اشرفی ایران وگرداب دیپلماتیک اسراییل
در دیدار دکتر روحانی با وی؛ آیت الله سیستانی از تقویت روابط با همسایگان استقبال کرد
سرشبکه قاچاق کتاب دستگیر شد
با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی؛ حجت‌الاسلام شعبانی‌موثقی نماینده ولی‌فقیه و امام‌جمعه همدان شد
آیت الله مکارم شیرازی: مردم از دستگاه قضایی راضی نیستند
