روزنامه ابتکار
1397/12/21
آیا مرگ تدریجی پیش روی خزر است؟ دلهره‌های «کاسپین»
گروه ایرانشهر: تراز آب دریای خزر از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۴ حدود ۱۳۰ سانتیمتر کاهش داشته است. تبخیر آب به علت گرمای زمین و احداث سدهای فراوان روی رودخانه‌ها از عوامل دخیل در این پدیده هستند. این پسروی آب علاوه بر صدمات محیط زیستی به سواحل مازندران به ویژه در بخش شرقی دریای خزر، موجب بروز خسارات به صنعت گردشگری این منطقه شده است. مقاصد گردشگری که روزی جمعیت زیادی را در خود می‌دید، به واسطه پسرفت آب، در حال حاضر متروکه شده یا به چراگاه دام تبدیل شده است. اگر این پسروی ادامه پیدا کند، صدمات جبران‌ناپذیری برای جزیره «آشوراده» و شبه‌جزیره «میانکاله» در پی خواهد داشت. در این شرایط، برخی کارشناسان معتقدند اجرای طرح انتقال آب از دریای خزر به استان سمنان موجب تشدید این وضعیت، بر‌هم خوردن اکوسیستم طبیعی، افزایش شوری آب و به خطر افتادن زیستگاه ماهیان و سایر موجودات زنده دریای خزر میشود و تجربه دردناک دریاچه ارومیه در شمال کشور تکرار خواهد شد.در سال‌های اخیر، زمین به طور قابل توجهی با افزایش دما روبه‌رو بوده که این افزایش بر زندگی بسیاری از مردم، گیاهان و جانوران تاثیر منفی گذاشته است. فعالیت‌های صنعتی و گازهای گلخانه‌ای در به وجود آمدن چنین مشکلی تاثیر داشته است. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که گرم‌تر شدن کره زمین باعث بروز بزرگ‌ترین فجایع طبیعی ازجمله، آتش گرفتن جنگل‌ها، خشک شدن دریاها، گرمای سوزان، کمبود آب و توفان‌های وحشتناک در جهان میشود. تغییرات اقلیمی و افزایش دمای زمین باعث بروز پدیده‌های ناگواری میشود که حالا به سراغ دریای خزر آمده است، به شکلی که با گرم‌تر شدن دمای زمین آب این دریاچه تبخیر میشود. افزایش دمای زمین بر سطح آب خزر متاسفانه تاثیر مستقیم داشته است. با بررسی اطلاعاتی که از ماهواره‌ها، سابقه بارش‌ها و مقدار آب‌های ورودی از رودخانه‌ها به دست آمد، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که میزان تبخیر آب دریای خزر بیش از میزان بارش و آب‌هایی است که از رودخانه‌ها وارد آن میشود، به همین دلیل این پدیده اتفاق می‌افتد.
تبخیر اما تنها بخشی از دلایلی است که سطح آب دریای خزر را کاهش داده است. به گفته، مسعود شفیعی، رئیس سازمان نقشه‌برداری، کاهش بارش‌ها و کاهش ورودی آب از رودخانه‌ها و به خصوص حوزه ولگا در روسیه را عواملی دانسته که سطح آب دریاچه خزر را کاهش داد است. براساس گفته او، سطح آب این دریا طی دو سال اخیر 4 سانتیمتر و طی ۱۰ سال اخیر یک متر کاهش یافته است. طی یک دهه گذشته به اندازه ۳۸۰ کیلومتر مربع معادل ۱۲ دریاچه ارومیه در زمان پرآبی آن از آب دریای خزر کاسته شده و به نظر می‌رسد روند کاهنده آن باتوجه به داده‌هایی که به طور ماهیانه از این حوزه دریافت می‌کنیم، ادامه خواهد داشت.
دانشمندان اما معتقدند اگر نپرداختن حق‌آبه این دریاچه بزرگ به همین منوال ادامه پیدا کند و با روند افزایش دمای زمین و پیامدهای آن ازجمله خشکسالی و تبخیر بالای آب پیوند بخورد دوباره شاهد همان میزان آبی هستیم که در سال ۱۹۷۰ خزر به آن رسید. طی قرن‌های گذشته، دریای خزر برای بارها با افزایش و کاهش سطح آب خود روبه‌رو بوده است اما هیچ‌گاه با چنین شدتی روبه‌رو نشده است.
حال اما با وجود این معضلات زیست‌محیطی، مسئولان به فکر انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی برای حل معضل ورشکستگی آب افتاده‌اند. رئیس جمهوری اولین کسی بود که از امکان انتقال آب این دریاچه خبر داد و آن را راه حل مناسبی برای درمان کم‌آبی در استان‌های درگیر عنوان کرد. مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست نیز اظهار کردند که این موضوع با رعایت ضوابط زیست‌محیطی اشکالی ندارد. عیسی کلانتری، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در‌این‌باره گفته: انتقال آب دریای خزر به سمنان از طریق زیست‌محیطی منعی ندارد و امکان‌پذیر است. معاون رئیس‌جمهوری با بیان اینکه از نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست این طرح اشکال و ایرادی ندارد، گفت: با رعایت تمام جوانب زیست محیطی، اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان امکان‌پذیر است. معاون رئیس‌جمهوری با اشاره به آخرین وضعیت بازداشت‌شدگان حوزه محیط‌زیست کشور افزود: در مورد بازداشتی‌های محیط‌زیست وزرای مربوطه پیگیر بودند و دیگر کاری از دست دولت ساخته نیست. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار کرد: باتوجه به اینکه وزیر اطلاعات اذعان کرد که این بازداشت‌شدگان جاسوس نیستند، امیدوارم محاکمه آنها عادلانه باشد.
اما طرح انتقال آب خزر مخالفانی نیز دارد. عبدالرضا کرباسی، معاون سابق محیط زیست دریایی سازمان محیط زیست گفت: به جای استفاده از روش‌های گران‌قیمت این پروژه و آسیب‌های زیست‌محیطی به دریای خزر، مصرف آب در بخش‌های مختلف را مدیریت کنیم.
گرچه به نظر می‌رسد که دولت تمام قد پشت اجرای طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی ایستاده است اما نمایندگان استان مازندران در مجلس هنگام بررسی لایحه بودجه سال 98 کل کشور، خواهان ممنوعیت انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی شدند. علی ادیانی، نماینده قائم برای اولین‌بار در‌خصوص شهر در جلسه علنی مجلس در جریان بررسی بندهای الحاقی به تبصره 15 بخش هزینه‌ای لایحه بودجه سال 1398 پیشنهادی ممنوعیت انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی را مطرح کرد. پیشنهادی که با حواشی در مجلس همراه بود.
اسدالله عباسی، نماینده مردم رودسر در مجلس شورای اسلامی دیگر نماینده‌ای بود که از طرح موضوع انتقال آب دریای خزر به سمنان توسط دولت انتقاد کرد. او گفته: مردم شمال از موضوع انتقال آب دریای خزر عصبانی هستند. این مردم اجازه نخواهند داد که این حرکت غیر‌کارشناسی انجام شود.
در این میان اما مسئولان سمنانی ازجمله موافقان این طرح هستند. احمد همتی، نماینده سمنان در مورد انتقال آب خزر گفته است: کشورهای حاشیه این دریاها از این آب استفاده می‌کنند. باتوجه به حجم دریای خزر و ورودی‌ها به این دریا مثل رود ولگا و اتصال دریای خزر به دریای سیاه از طریق کانال ولگا دن - که اخیر نیز توافق‌نامه بین کشورهای رومانی، آذربایجان، گرجستان و ترکمنستان برای ایجاد کشتیرانی بین دریای سیاه و خزر ایجاد شده است - هم می‌تواند توسعه اقتصادی منطقه را به همراه داشته باشد و هم نگرانی‌ها از پیشروی آب خزر را کاهش می‌دهد اگر‌چه میزان برداشت آب سالانه ۱.۸۰۰ حجم آب دریا است. همتی در پایان تاکید کرد: قطعاً تاییدیه سازمان محیط زیست و مصوبه کمیسیون ماده ۲۱۵ و ردیف بودجه برای این پروژه از طرق دولت و مجلس به معنی توجه به همه جنبه‌های مورد لزوم برای انتقال آب دریای خزر است که امیدواریم همه ما نظرات کارشناسی و علمی را لحاظ کرده و منافع ملی را به نظرات سلیقه‌ای و منطقه‌ای ترجیح دهیم تا مشکلات کشور در زمینه آب کمتر شود.
با این حال استاندار سمنان 18 اسفند آب پاکی را روی دست تمامی مخالفان ریخته و از تصویب انتقال آب خزر به کویری مرکزی به عنوان یک عیدی از سوی دولت و مجلس به مردم نام برده و گفته است: «اگر وزارت صنعت خرید تضمینی آب را ابلاغ کند، مشکلی برای جذب سرمایه‌گذار نداریم.» به گفته او، برای تامین مالی و مذاکره با سرمایه‌گذاران نیاز به صدور مجوز خرید تضمینی آب از وزارت نیرو و وزارت صنعت داریم، وزارت نیرو این مهم را ابلاغ کرده است و چنانچه وزارت صنعت نیز خرید تضمینی آب را ابلاغ کند به راحتی می‌توانیم برای این پروژه سرمایه‌گذار جذب کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
تودیع و معارفه روسای پیشین ، جدید قوه قضائیه برگزار شد
توصیه‌ها و گلایه‌های لاریجانی به برنامه‌ها و دغدغه‌های رئیسی
علیرضا صدقی
قدم‌های بی‌رمق بهار در زمستان اقتصاد
سرسخت‌ترین نیروهای داعش همچنان در مقابل نیروهای دموکراتیک سوریه مقاومت می‌کنند
آیا مرگ تدریجی پیش روی خزر است؟
دلهره‌های «کاسپین»
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان استان تهران در واکنش به گرانی کاغذ و وضعیت کتابفروشان عنوان کرد
عصبانیت اصولگرایان از دیدار اعضای فراکسیون امید و رئیس دولت اصلاحات، صحن علنی مجلس را به‌هم ریخت
«ابتکار» سفر حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به عراق را بررسی می‌کند
پیوند استراتژیک در روز روشن
رهبر انقلاب در مراسم اعطای نشان عالی ذوالفقار به سردار سلیمانی:
گرانی، بازار شب عید را ویران کرد
ضرر کاسب، زیان مشتری
