پرچمدار آئین گفت وگو




«ایــــران»: مرکــــــز همــــــایــش‌هــــــــای ســازمان اســناد و کتابخانه ملی ایران روز گذشته با همکاری مجله بخارا، شبی به پاس نزدیک به پنج دهه فعالیت اجتماعی، علمی، فرهنگی و سیاسی «هادی خانیکی» استاد دانشگاه علامه طباطبایی، نویسنده، محقق و روزنامه‌نگار برگزار کرد. در شب هادی خانیکی که با تیتر «مسافر گفت‌و‌گو» و از سری نشست‌ها و نکوداشت‌های مجله بخارا، اشرف بروجردی، مصطفی ملکیان، مصطفی معین، مقصود فراستخواه، سیدمحمد بهشتی شیرازی، محمدجواد غلامرضا کاشی، احمد مسجدجامعی، محمدمهدی فرقانی و سیدحسن سراج‌زاده درباره این چهره‌ شاخص دانشگاهی در حوزه علوم ارتباطات و علوم اجتماعی لب به ثنا گشودند و از او سخن‌ها راندند.


او با گفت‌و‌گو تعریف می‌شود
اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در این مراسم طی سخنانی با اشاره به این نکته که دکترهادی خانیکی مردی از خطه عالم پرور خراسان با روحیه لطیف، آرام، هدایتگر، اندیشمند و خردورز است او را ‌‌بالاترین مرجع برای حل مشکلات و مسائل همه آنهایی که او را به حکمیت و مرجعیت می‌طلبند، دانست. او افزود: «در اینجا شخصی را تکریم می‌کنیم که باور‌ها و گفته هایش چراغی است فراروی نسل امروز این سرزمین برای رسیدن به آینده‌ای بهتر، او امید را به باور آنها می‌نشاند وآرامش را به آنها هدیه می‌دهد. شاکله‌اش با گفت‌و‌گو تعریف می‌شود و گفت‌و‌گو خود را وامدار او می‌داند.»
دوران انقلابی گری و اندیشه ورزی
احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر تهران هم با اشاره به این نکته که خانیکی عوض شده و او دیگر آن خانیکی دوران جوانی که اسلحه برمی‌داشت، نیست. خانیکی اهل گفت‌و‌گو شده است. مسجدجامعی درباره هادی خانیکی به شرایط زندگی او در نوجوانی اشاره کرد و گفت: در بررسی دوران نوجوانی هادی خانیکی یعنی دهه ۴۰ و ۵۰ که در مشهد زندگی می‌کرد بزرگان بسیاری در این شهر حضور داشتند که از اهالی اندیشه و شعر گرفته تا ادیبان بسیاری که خانیکی آنها را درک کرده است. درواقع حالا ما با خانیکی چریکی مواجه هستیم که اخوان ثالث و شفیعی کدکنی را درک کرده و در کیف خود علاوه بر رساله امام خمینی(ره)، شعر اخوان را نیز قرار داده است. او در فضای انتقادی و روشنفکری مشهد با روحانیون روشنفکر و مذهبی در ارتباط بوده است. خانیکی در دوران تحصیلات عالیه به شیراز می‌رود و در آنجا نیز همین وضعیت مشهد را داشته یعنی با بزرگان آن زمان ساکن در مشهد دیدار می‌کند وآنان را در دوران دانشجویی درک می‌کند. مسجدجامعی به ورود خانیکی به ساحت اندیشه ورزی هم اشاره کرد و گفت: بعد از به کرسی نشستن انقلاب اسلامی ایران او به ساحت اندیشه ورزی وارد می‌شود و در این دوره با ورود به روزنامه کیهان به همراه بزرگان دیگر به بدنه مطبوعات ایران وارد می‌شود. این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه خانیکی رابطه استاد و شاگردی را به نحو احسن برقرار می‌کرد، ادامه داد: او بعد از اینکه مطبوعات ایران به شرایط جدید نیاز داشت روی به آموزش آورد. خانیکی بعد از تربیت دانشجویان بسیار در حوزه مطبوعات وارد مشاوره می‌شود ودر این حوزه به کاهش آلام مردم پرداخت. کتاب‌ها و مقالات بسیار نوشت و در همه این سال ها از یک چریک سیانور زیر لب‌گذار به یک عقلانیت و اندیشمندورزی بزرگ تبدیل شده است. ادب شنیدن از دیگر ویژگی‌های خانیکی است که از ویژگی‌های نادر این روزگار ما است. گوهر گفت‌و‌گو؛ ادب شنیدن است و این ویژگی به تمام در خانیکی وجود دارد.
من محصول خوبی‌ها هستم
هادی خانیکی که این شب به نام او و نکوداشت او ترتیب داده شده بود پس از سخنرانان این همایش پشت تریبون رفت و ضمن تشکر از همه حاضران چند کلامی سخن گفت. خانیکی از تلاش خود برای برگزار نشدن این جلسه حرف زد و گفت: من واقعاً تلاش زیادی کردم که این نشست برگزار نشود یا حداقل با موضوعیت و محوریت من برگزار نشود. چرا که من اخلاقاً نمی‌توانم روبه‌روی این همه لطف بایستم و پاسخگوی آن باشم. من نمی‌خواستم در این وضعیت قرار بگیرم که کسانی زحمت حضور در این جلسه را بکشند و وقتی را در این وانفسا به من و این جلسه اختصاص دهند در صورتی که می‌دانم این کار چه کار سختی است. حرف‌هایی که امروز زده شد، تنها از این بابت که این سخن‌ها بسیار به درد جامعه امروز ایران می‌خورد اهمیت داشت و آنچه لطف به شخص من بود، جز لطف دوستان چیز دیگری نبود. سعی کردم این حرف‌هایی را که درباره من زده می‌شد باور نکنم و نکردم. اما آنچه درباره آیین گفت‌و‌گو و ضرورت‌هایش گفته شد حلقه مفقوده جامعه ماست و باید به آن توجه جدی کرد.» او که در بخش‌هایی از این سخنرانی تحت تأثیر احساسات خود قرار گرفته بود،گفت: «شرایط و حس به من اجازه نمی‌دهد که با همان حس و زبان طنز با شما سخن بگویم اما می‌خواهم بگویم امروز اگر مورد توجه قرار گرفته‌ام حاصل حضور خانواده من از مادر پیرم گرفته تا همسر و دخترانم تا برادر بیمارم و دوستانم است که من نقطه تلاقی این خوبی‌ها و لطف‌ها بوده ‌ام. من شرایط گفت‌و‌گو را پیش از انقلاب و پس از انقلاب به نحوی که دوستان به آن اشاره کرده‌اند پیش گرفته‌ام و شاید دلیلش همان‌طور که آقای شکوری به آقای معین به طنز گفتند حضور دوستانی خوب در زندگی من است. من محصول این خوبی‌ها هستم و درعین حال بر این اساس پیش آمدم و این خط اساس زندگی هر کسی را می‌سازد و این باور من است.» او در مورد دانشجویانش هم گفت: «هر دانشجویی که با من پایان نامه‌ای را گرفت چیزی را به من آموخت و در این حرف هیچ جای گزافه نیست که من دوستان و معلمان وشاگردان و مرادها و دوستان بسیار خوبی داشته‌ام که باید از آنها قدردانی کرد و نه من. اگر در هر دوره‌ای در یک نقطه و یک ساحت نماندم و به ساحت‌های دیگری حرکت کردم و به قول دوستان مسافر گفت‌و‌گو شدم حاصل همین حضورهاست.»

بـــــرش
شوق و استعداد گفت وگو
مصطفی ملکیان نیز در این مراسم در وهله نخست از تلاش های علی دهباشی که سالهاست به تنهایی چنین برنامه‌هایی را برای بزرگان ایران اجرا می‌کند، قدردانی کرد.
وی در ادامه درخصوص شخصیت هادی خانیکی اظهار کرد: بنده درباره مقام علمی و آکادمیک استاد خانیکی صحبتی نخواهم کرد زیرا حوزه مطالعاتی وی در زمینه‌ای است که طبیعتاً بنده نسبت به آن اطلاعاتی ندارم ولی درباره شخصیت وی به اندازه دانش و فهم خودم مطالبی بیان می‌کنم. ملکیان با اشاره به صفت این برنامه برای خانیکی به عنوان «مسافر گفت‌و‌گو» عنوان کرد: درباره گفت‌و‌گو، 6 بحث در بین جامعه شناسان، فیلسوفان و روان شناسان اهل گفت‌و‌گو بین انسان ها مطرح است، اول اینکه ماهیت گفت‌و‌گو چیست و برای چه چیزی گفت‌و‌گو می‌کنیم و فرق گفت‌و‌گو با درد دل و مشاجره چیست؟
وی ادامه داد: بحث دوم درباره اینکه، فایده گفت‌و‌گو و ضرورت گفت‌و‌گو چیست؟ و اینکه گفت‌و‌گو در زمینه مباحث اجتماعی تعریف شود.
ملکیان با اشاره به بحث سوم گفت‌و‌گو، یعنی حوزه‌های گفت‌و‌گو پرداخت و گفت: براین اساس، آیا گفت‌و‌گو، باید با تقدم و تأخر صورت پذیرد؟
این فیلسوف و روشنفکر ایرانی ادامه داد: نکته چهارم بحث گفت‌و‌گو، درباره اخلاق گفت‌و‌گو است و مطلب پنجم درباره ادب گفت‌و‌گو است؛ زیرا اخلاق و ادب گفت‌و‌گو، باید در کنار همدیگر رعایت شود، زیرا شاید در گفت‌و‌گوها، اخلاق حفظ شود ولی اگر ادب آن رعایت نشود، آن گفت‌و‌گو محکوم به شکست است.
ملکیان تصریح کرد: آخرین بحث نیز درباره روحیه‌ها و شخصیت‌های مایل به گفت‌و‌گو در زمینه‌های سیاسی و آکادمیک است زیرا هر شخصیتی آماده به گفت‌و‌گو نیست چون استعداد، روان و ذهن برای شوق و ذوق گفت‌و‌گو نیاز است و الحق، این ویژگی‌های گفت‌و‌گو در خانیکی وجود دارد.