روزنامه همدلی
1397/12/08
واکنش‌ها در خصوص کناره گرفتن وزیر خارجه و پیامدهای داخلی و خارجی آن در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی شد؛
فریاد استعفا با ارتعاش ظریفعبدالله ناصری: به گمانم رهبری هم مایلند که ظریف همچنان وزیر خارجه باشد
فریدون مجلسی: کارشکنی و موازی‌کاری ظریف را خسته کرد
همدلی|گروه سیاسی ـ هرمز شریفیان ـ وزیر امور خارجه بالاخره تاب نیاورد و پس ازچندبار شایعه در خصوص استعفا، سرانجام آن را عملی و از صدارت بر وزارت خارجه کناره گیری کرد.
شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها و خبرگزاری‌های داخلی و خارجی در حالی از زمان اعلام اینستاگرامی وزیر خارجه با امواج زیاد اخبار این استعفا را منتشر می‌کردند که خوشحال‌ترین گروه‌ها، براندازان و تندروها و دلواپسان داخلی هستند که نتوانستند این شادمانی را پنهان کنند.
وقتی داده‌ها در مورد چنین خبر مهمی بسیار کم باشد، گمانه‌زنی‌ها و حدس‌ها جای آن را می‌گیرد و یکی از این گمانه‌زنی‌ها این بود که عدم حضور ظریف در دیدار «بشار اسد» با رهبر انقلاب و حضور چهره‌هایی دیگر، موجبات دلخوری ظریف را فراهم آورده تا او در اقدامی احساسی، استعفایش را بنویسد. این گمانه البته بسیار دور از منطق است. هرچند که ظریف بارها از مداخله نهادهای موازی در برنامه‌های وزارت خارجه گلایه کرده بود اما موضوع استعفایش نمی‌تواند احساسی و به دلیل عدم حضور در دیدار و نشست بشار اسد با رهبری باشد.
گمانه بعدی می‌تواند این باشد که نظام قصد دارد در یک تغییر موضع بنیادین در سیاست خارجه، روش برخورد با جهان غرب را تغییر دهد چون احتمالا دیپلماسی را دیگر راه چاره ندیده و به همین دلیل نیازی به چهره‌ای تمام دیپلمات مانند ظریف وجود نداشته است.
از سوی دیگر نشست ورشو و نشست امنیتی مونیخ که به فواصل اندک برگزار شد می‌تواند حاوی پیام‌هایی از اروپا و آمریکا به جمهوری اسلامی ایران باشد، چرا که آخرین نفس برجام یعنی «اینستکس» نیز عملا کارایی نداشته و اعلام شده که جمهوری اسلامی راهی جز پذیرفتن شروط آمریکا که برخی از این شروط نیز مورد تایید اروپا است، ندارد.
این موارد می‌تواند ظریف را به این نتیجه رسانده باشد که در کنار توهین‌ها، تحقیرها و اتهام‌های دلواپسان داخلی، در حوزه دیپلماسی نیز دیگر کاری برای انجام دادن ندارد و چون دست‌های خود را با وجود اعتراض‌ها و فریادهای قبلی همچنان بسته دید، ترجیح داد کناره گیری کند.
آنچه مسلم است استعفای ظریف که علاوه‌بر تشخص دولتی، تشخصی جهانی نیز دارد و بسیاری از دستاوردهای حوزه سیاست خارجی نتیجه همین تشخص و اعتبار شخصی او بوده، تاثیراتی بنیادین در سیاست خارجی و به تبع آن در سیاست داخلی خواهد داشت.
پرواز موشک‌ها در زمان تصویب برجام، دخالت یونیفورم پوشان و غیر یونیفورم پوشان بی اطلاع در حوزه پیچیده و فوق تخصصی سیاست خارجی و رشته کردن هر آنچه وزیر خارجه پنبه کرده بود برای استعفای «آقای دیپلمات» کافی است.
هر چند انتقادهای بسیاری نیز به ظریف و عملکرد او وارد است اما بی انصافی است که دستاوردهای او را در این حوزه به هیچ انگاریم و او را با انواع اتهام‌ها و توهین‌ها بنوازیم.
ظریف رفت اما سخنان او در اتحادیه اروپا هرگز از یادها محو نمی‌شود آنجا که با غرور و کمی عصبانیت از روی صندلی‌اش بلند شد و گفت که برای یک موشک به خاطر مقابله با صدام حسین، التماس شما (اروپاییان) را می‌کردیم! و این التماس را چند بار با صدای بلند تکرار کرد. در فیلم تنگه ابوقریب سکانسی در لحظه کوبیدن مواضع رزمندگان وجود داشت که به شدت خاطرات آن روزهای ایثار را زنده کرد جایی که فرمانده به بچه‌های رزمنده می‌گفت: «توی کانال‌ها مهمات جا نمونه» و رزمندگان در حالی که باید مراقب جان شیرین بودند، تک گلوله‌های شلیک نشده کلاشینکف‌ها را جمع می‌کردند. وقتی گلوله برای خودش غنیمت بود و ظریف عین حقیقت آن روزهای جبهه‌ها را به درستی نقل کرد. آنانی که این روزها موج توهین و اتهام را به او سرازیر می‌کنند، سن‌شان به شلیک یک گلوله قد می‌دهد؟
همدلی در همین خصوص نظر دو کارشناس در حوزه داخلی و بین‌المللی را درباره پیامدهای استعفای ظریف در این دو حوزه بررسی کرده است. نخست نظرات «عبدالله ناصری» مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا، کنشگر سیاسی اصلاح‌طلب و استاد تاریخ دانشگاه الزهرا و سپس نظر «فریدون مجلسی» دیپلمات با سابقه و کارشناس مسائل بین‌الملل را از نظر می‌گذرانید.
به گمانم رهبری هم مایلند که ظریف همچنان وزیر خارجه باشد
در خصوص استعفای آقای ظریف، دو دسته خیلی خوشحال شدند و نتوانستند آن را مخفی کنند، یکی براندازان و دیگری تندروهای داخلی. درعین حال نبودن آقای ظریف یک تغییر گفتار و کردار در سیاست خارجی خواهد داشت و حتما پیامدهای داخلی در بر دارد، تحلیل شما در این باره چیست؟
همانطور که گفتید دلواپسان و براندازان، هم‌سو هستند و این نشان می‌دهد حضور آقای ظریف در راس وزارت خارجه به رغم ناهماهنگی‌هایی که در حوزه تصمیم‌گیری روابط بین‌الملل و سیاست خارجی وجود دارد، اتفاق بزرگی است. آقای ظریف جدای از اینکه وزیر خارجه کشور تاثیرگذاری مانند ایران که جایگاه مهمی در جهان دارد است از سوی دیگر شخصا کردیت و اعتباری دارد که به نقش بین‌المللی‌اش افزوده میشود و زمینه‌های مختلف فعالیت ایشان را تسهیل می‌کند. اگر چه ناهماهنگی‌ها باعث شده بخشی از زحمات ایشان از بین برود. امثال آقایان ظریف، زنگنه و اردکانیان از دسته وزرایی هستند که در کابینه تعدادشان اندک است اما در حوزه تخصصی خود فارغ از مقام رسمی دولتی اشخاصی با اعتبار جهانی‌اند که می‌توانند نقش‌های بهتری ایفا کنند. نظام جمهوری اسلامی، کانون‌های قدرت و شخص رئیس جمهور حتما باید مشکلات و دغدغه های ظریف را برطرف کنند تا ایشان به کار خود ادامه دهد.
آیا پیش بینی شما این است که ایشان باز می‌گردد؟
به گمانم بله، چون آقای ظریف به عنوان وزیر خارجه در جامعه جهانی پذیرفته شده و از طرفی باید باور کنیم که برخی از موضع‌گیری‌هایش در خارج و در داخل کشور، به رغم میل باطنی بوده و با توجه به شناختی که از آقای ظریف دارم ایشان ملاحظاتی داشته است. شرایط کنونی فرصتی بود که ایشان یک ارزیابی از خودش داشته باشد و زمانی است که رئیس‌جمهور با کانون های دیگر تصمیم گیری در مورد مشکلات دستگاه دیپلماسی و نا هماهنگی های آن فکری بکنند.
ناصری افزود: آقای ظریف بدون تفکر استعفا نداده و در جامعه هم همه می‌دانند که مشکلاتی داشته که باید بخشی از مشکلات ایشان در ناهماهنگی‌های موجود حل شود یا اگر چنین نشد حتما باید پای استعفایش بایستد. از طرفی باید دید با وجود حل نشدن مشکلات، آقای ظریف کسی هست که پای این استعفا بایستد؟ به باور من نه فقط رئیس جمهور بلکه رهبری هم تمایلی به نبودن آقای ظریف در دستگاه دیپلماسی ندارند و ترجیح می دهند آقای ظریف همچنان در راس وزارت خارجه باقی بمانند.
اگر استعفا قطعی شود باعث فشار بیشتر نیروهای تندرو در داخل و فشار بیشتر به دولت به خصوص در بحث لوایح چه تاثیری خواهد داشت؟
اینجا نقش آقای روحانی مهم میشود که در وزارت خارجه «پسا‌ظریف» قرار است چگونه عمل کنند؟ چون آقای روحانی در زمینه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل هم کار کرده، مدعی است و به حق هم مدعی است پس در حال حاضر باید ارزیابی کند که اگر ظریف رفتنی شود، همه چیز دست رئیس جمهور است که چه کسی را به جای ایشان معرفی کند تا کسی بتواند گفتمان بین المللی دولت روحانی را ادامه بدهد.
کارشکنی و موازی‌کاری ظریف را خسته کرد
«فریدون مجلسی» کارشناس روابط بین‌الملل و دیپلمات سابق در گفت‌وگو با «همدلی» و در واکنش به خبر استعفای محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، گفت: «به نظر من ظریف را کار خسته نکرد، بلکه خسته کارشکنی‌های کسانی بود که موازی کاری می‌کردند».
او افزود: «به هر حال ظریف نماینده دولت تدبیر و امید در وزارت امورخارجه و امید 24 میلیون ملتی است که خواهان صلح و مخالف جنگ و تنش هستند. استعفای ظریف نه تنها در ایران و منطقه بلکه به صورت گسترده‌ای و به سرعت در رسانه‌های جهانی بازتاب پیدا کرد».
مجلسی در ادامه با اشاره به پروژه‌ها و کارهای عقب افتاده وزارت امور خارجه گفت: «وزارت امور خارجه چند پروژه مهم در دستور کار داشت که با رفتن ظریف همه‌آنها نیمه کاره خواهد ماند. پروژه‌هایی که کلیت قریب به اتفاق آنها روح واحدی دارند و آن چیزی نیست جز حل مشکلات کشور از مسیر مذاکره، مساله برجام و علاوه‌بر این‌ها شکستن سیاست یک‌جانبه‌گرایی و دشمنی آمریکا در قبال ایران».
این دیپلمات برجسته ادامه داد: «به نظر نمی‌رسد کسانی که امروز خوشحال بودند، بتوانند از طریق مذاکره مشکلات مردم را حل کنند».
فریدون مجلسی در پاسخ به این سوال که، در صورت تایید استعفای ظریف توسط رئیس جمهور، آینده برجام چه خواهد شد، گفت: «معتقدم در این صورت و با توجه به این تفکر که امروز را به خاطر رفتن و استعفای ظریف جشن گرفتند برجامی نیز وجود نخواهد داشت چون تفکری که امروز دست به خوشحالی زد اساسا سیاست خارجی و دیپلماسی نیست، بلکه برنامه‌ای برای بازگشت تخاصم، تنش و در نهایت جنگ است. همان آرزویی که برخی داخلی‌ها و تندروهای آمریکایی به دنبال آن هستند».
این دیپلمات سابق در ادامه، واکنش اروپایی‌ها نسبت به استعفای ظریف را این‌گونه بیان کرد: «اروپایی‌ها تا پیش از استعفا نیز نگرانی‌های خودشان را نسبت به آمریکا داشتند و آن نیز از این جهت است که آمریکا با نادیده گرفتن ایران و قانون‌شکنی برابر توافق هسته‌ای و به طریق مشابه مبادرت به زیر پا گذاشتن دیگر معاهدات بین‌المللی کند و در روابط خارجی خود رویه حرکت خلاف جهت اصول بین‌الملل را در پیش گرفته تا بتواند از این طریق به اروپا بیش از پیش فشار وارد کند. اروپا در پی این بود تا بتواند برجام را اجرایی کنند، اما بدون شعار و تهدید از جانب ایران».
مجلسی گفت: « به نظر من اکنون با وجود این استعفا به مرحله‌ای رسیده ایم که می‌توان گفت به «راه حل نهایی» مورد علاقه افراطیون داخلی ایران قدم به قدم نزدیک می‌شویم آن جنگ و یکسره کردن برجام است.
او در پایان گفت: «بدون شک در چنین شرایطی، مهارت‌های دیپلماتیک و تصمیمات عقلای سیاستگذاری کشور را می‌طلبد که بتوانند از عهده کار برآیند و از نزدیک شدن به راه حل مورد علاقه افراطیون جلوگیری کنند».
متن استعفای اینستاگرامی وزیر امور خارجه
محمدجواد ظریف نوشت: «با عرض تبریک به مناسبت میلاد خجسته حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، روز مادر و روز زن، از بزرگواری مردم عزیز و دلاور ایران و مسئولین محترم در ۶۷ ماه گذشته بسیار سپاسگزارم. از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم. شاد و سربلند باشید».
واکنش آمریکا به استعفای ظریف
تسنیم ـ «مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا در صفحه شخصی خود در توئیتر به استعفای «محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران واکنش نشان داد.
پامپئو در این پیام گفت: «از استعفای ظریف مطلع شده اما سیاست آمریکا در قبال ایران تغییر نخواهد کرد و رفتار ایران باید به رفتار یک کشور عادی تغییر یابد».
همچنین یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز اعلام کرد: «واشنگتن از نزدیک اخبار مربوط به استعفای ظریف را دنبال خواهد کرد».
واکنش نتانیاهو به استعفای ظریف
«بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با انتشار پیامی در واکنش به خبر استعفای «محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران ابراز خرسندی کرد.
نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در حساب رسمی خود در توئیتر نوشت: «ظریف رفت. از دستش راحت شدیم. مادامی که من اینجا هستم، رژیم ایران به سلاح هسته‌ای نخواهد رسید».
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی از تهران نوشت: «محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران اواخر وقت روز دوشنبه دراقدامی غیر منتظره و بدون هشدار قبلی با انتشار پیامی بر روی صفحه اینستاگرام از سمت خود استعفا داد. وی عامل اصلی در به ثمر رسیدن توافق هسته‌ای در سال 2015 بود».
شبکه تلویزیونی «سی ان ان» با انتشار تصویری از ظریف، خبر استعفای وی را منعکس کرد.
شبکه تلویزیونی «بی بی سی» با قطع برنامه های عادی خود به بازتاب این خبر پرداخت.
شبکه تلویزیونی «راشاتودی» خبر استعفای ظریف را در گزارشی منعکس کرد.
بازتاب استعفای ظریف در شبکه ژاپنی «ان اچ کی»
خبرگزاری «فرانس پرس» با اشاره به این استعفا، اعلام کرد: «ظریف دوشنبه شب در صفحه اینستاگرام استعفای خود را از این سمت اعلام کرد».
روزنامه گاردین در این باره نوشت: «استعفای ظریف ضربه‌ای سنگین به توافقنامه هسته‌ای است».
وال استریت ژورنال» نوشت: «وزیر خارجه ایران در یک پست اینستاگرامی استعفای خود را اعلام کرد».
فارن پالسی»، هم استعفای ظریف را بازتاب داد.
روزنامه «نیویورک تایمز» استعفای ظریف را منعکس کرد.
روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست» و «هاآرتص» هم از استعفای ظریف نوشتند.
رویترز: «ظریف استعفا داد. وی نقشی مهم در توافق هسته ای داشت اما با خروج آمریکا از این توافق از سوی مخالفان مورد حمله قرار گرفت».
ان بی سی: «ظریف استعفا داد اما هنوز مشخص نیست که آیا استعفای وی پذیرفته شده یا خیر؟».
واشنگتن پست: «ظریف وزیر امور خارجه ایران استعفا داد».
فرانس ۲۴ : «استعفای ظریف درحالی منتشر میشود که وی همچنان به خاطر خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام زیر فشار شدید قرار دارد».
آناتولی ترکیه: «در گفت و گو با عباس موسوی معاون سخنگوی وزارت امورخارجه، استعفای ظریف تایید شده است».
اسپوتنیک: «ظریف با انتشار پستی در اینستاگرام اقدام به استعفا کرد».
«شینهوا» خبرگزاری رسمی چین: «ظریف نقش اصلی و مهمی در امضای برجام ایفا کرد».
پایگاه خبری کنگره آمریکا: «استعفای ظریف هنوز نهایی نشده و باید مورد تایید رئیس‌جمهور ایران قرار گیرد».
بازتاب گسترده استعفا در رسانه‌های عربی
شبکه‌های الجزیره قطر در پیامی نوشت: «استعفای ظریف خبری بزرگ و سنگین برای ایران است. به طوری که برای معاونان وزارت امور خارجه نیز غیر منتظره بود».
پایگاه خبری «لبنان ۲۴» نوشت: «در اقدامی ناگهانی، ظریف استعفا کرد. رسانه‌های ایرانی در ارتباط با علل پشت پرده این استعفا به لبنان ۲۴ گفتند: فشارها علیه وی و دولت روحانی از سوی محافظه کاران و رد تصویب الحاق ایران به «اف ای تی اف» از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام از علل عمده این استعفا است».
و همچنین شبکه‌های «الجزیره»، «الحدث»، «العربیه»، «المیادین»، «روسیا الیوم» و «اسکای نیوز» عربی از جمله دیگر شبکه‌های تلویزیونی عربی هستند که به استعفای ظریف پرداختند.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب در دیدار ذاکران اهل‌بیت علیهم‌السلام: ملت ایران قوی‌تر از ۴۰ سال قبل و دشمنان آن ضعیف‌تر شده‌‌اند
گزارش «همدلی» از حال و هوای بازارهای پایتخت در واکنش به اتفاقات سیاسی روز گذشته استعفایی که به بازارها رسید
در پنجمین همایش بین المللی محک سه ماموریت اصلی این نهاد در حمایت از کودکان مبتلا به سرطان مشخص شد
اثری بی‌بدیل و حیرت‌انگیز از میرزا غلامرضا اصفهانی نگاه اساتید خوشنویسی را به خود خیره کرد
رهبر حزب کارگر از آمادگی این حزب برای حمایت از همه‌پرسی دوباره برگزیت خبر داد کوربین تصمیم گرفت
واکنش‌ها در خصوص کناره گرفتن وزیر خارجه و پیامدهای داخلی و خارجی آن در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی شد؛
ولی‌الله شجاع‌پوریان شگفتی یک استعفای عقلانی
استعفا؛ خروجی سیستم تصمیم گیری
رهبر انقلاب در دیدار ذاکران اهل‌بیت علیهم‌السلام: ملت ایران قوی‌تر از ۴۰ سال قبل و دشمنان آن ضعیف‌تر شده‌‌اند
