اقتصاد خصولتی و چند نکته

 
 
دیروز رئیس‌جمهور اقتصاد خصولتی را بدترین نوع اقتصاد نامید. آنچه از فرمایشات آقای روحانی متوجه می‌شوم این است که به زعم ایشان در اداره امور کشور مسائلی حاکمیتی و مسائلی هم بازرگانی‌اند. مسائل حاکمیتی از نوع سیاست‌گذاری است. مسائل اجرایی و بازرگانی از نوع خرید و فروش، داد و ستد و آن چیزی است که در اقتصاد آزاد جریان دارد. اقتصادها هر قدر دولتی‌تر باشند، نقش دولت‌ها در بخش‌های تصدی‌گری، اجرایی و بازرگانی بیشتر می‌شود. هرچه دولت‌ها چابک‌تر باشند از حوزه‌های اجرایی خود را بیرون کشیده و در حوزه سیاست‌گذاری ورود می‌کنند و حوزه‌های اجرایی و بازرگانی را به بخش خصوصی واگذار می‌کنند. افراطی‌ترین اقتصاد دولتی در دوران اتحاد جماهیر شوروی تجربه شد که اقتصادهای بلوک شرق کلا دولتی و اقتصادهای جناح غرب هم کلا اقتصاد بازار و اقتصاد آزاد بودند. کشورها به فراخور حال خودشان بخشی از اقتصادشان دولتی و بخشی خصوصی بوده است. ولی الان دیگر آن دوران‌ها در اقتصادهای جهانی ورافتاده و همه دارند به سمت اقتصادهای آزاد می‌روند. هنوز هم مسائل اجتماعی هست که نمی‌توان آنها را به اقتصاد آزاد واگذار کرد. این کار باید تدریجی صورت بگیرد. مثلا آیا می‌شود آموزش و پرورش را به اقتصاد بازار واگذار کرد؟ یا بهداشت و درمان و سلامت مردم را به اقتصاد آزاد واگذار کرد؟ پاسخ منفی است. لذا دولت‌ها ایفای نقش می‌کنند. مثلا دولت‌ها بهداشت را عهده‌دار می‌شوند و درمان را به بیمه‌ها می‌سپارند. ما نمی‌توانیم واکسیناسیون را به اقتصاد آزاد واگذار کنیم چون دولت‌ها باید همه بچه‌های کشور را واکسیناسیون کرده و پولش را هم بپردازند. اینها به طور طبیعی در اقتصاد دولت‌ها قرار می‌گیرد و خصوصی کردن آنها آسان نیست. در نتیجه اقتصادها مخلوطی از اقتصاد دولتی و خصوصی می‌شوند. آقای رئیس‌جمهور اسم این اقتصاد را اقتصاد خصولتی گذاشته است. ایشان می‌گویند چون حاکمیت از قدرت حاکمیتی‌اش استفاده می‌کند و رقابت‌های خصوصی را بی‌اثر می‌کند، لذا این اقتصاد نه اقتصاد دولتی است و نه خصوصی است. رقابت در این اقتصادها از بین می‌روند لذا آن را اقتصاد خصولتی نامیده‌اند. در تمام جهان، شرکت‌های تامین اجتماعی و بیمه‌گرها در اقتصاد وارد سرمایه‌گذاری می‌شوند و منابعی که از بیمه به‌دست می‌آورند را وارد سرمایه‌گذاری می‌کنند. اگر پول‌های نفت را گوشه‌ای نگه دارید، دائما از ارزش آن کاسته می‌شود بنابراین باید برای حفظ ارزش آن سرمایه‌گذاری کنید. این سرمایه‌گذاری موجب می‌شود که خودشان مانند یک دولت سرمایه‌گذار شوند. پس به نوعی اقتصاد دولتی می‌شوند و چون وقتی دولت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، راندمانشان خوب نیست و بازدهی‌شان پایین است، برای اقتصاد کشور سرمایه‌گذاری دولتی مفید نیست.
ادامه صفحه 3