پراید 47 میلیون تومانی ظرف دو ساعت از سوی مردم خریداری شد چه‌کار کنند نمی‌خرید؟!

همدلی| گروه اقتصادی- فاطمه آقایی‌فرد: ساعت 10 صبح دیروز، سایت سایپا دوباره شلوغ بود. خودروی پراید که طی آبان تا بهمن ماه سال جاری 13 میلیون و 27 هزار تومان گرانتر شد تا حالا در کمال ناباوری با قیمت 47 میلیون تومان در بازار به‌فروش برسد، روز گذشته دوباره مردم را برای پیش خرید وسوسه کرده بود. نکته قابل توجه ماجرا این بود که تنها 45 دقیقه بعد از آغاز فروش، ظرفیت پیش‌فروش دو مدل خودروی پراید در چند شهر بزرگ از جمله تهران به پایان رسید. مثل چند وقت پیش که ایران خودرو و سایپا تعدادی از محصولات خود را پیش فروش کرده بودند، دیروز هم طی چشم بر هم زدنی، گزینه‌های خرید در روی صفحه سایت با «جمله ظرفیت تمام شد»، به نمایش گذاشته می‌شد و بعد از دقایقی با به روز رسانی سایت، محصولات دوباره پیش چشم مشتریان صف می‌بستند. هر چند ماجرای استقبال مردم از پیش‌فروش اینترنتی محصولات خودروسازها اولین باری نیست که به گوش می‌رسد، اما هر بار این ماجرا سوالاتی را به ذهن می‌رساند که پاسخ روشنی برای آن‌ها وجود ندارد؛ چرا با وجود گلایه‌ها نسبت به کیفیت این خودرو، مردم همچنان خریدارند و مشتری پر و پا قرص پراید پرحاشیه هستند؟ تحلیل‌گران اقتصادی برای پاسخ به این سوال بحث نبود مقصد معلوم برای ساماندهی سرمایه‌های سرگردان مردم را مطرح می‌کنند و معتقد هستند که به علت عدم وجود سیاست‌های مناسب برای سرمایه‌ها، مردم برای حفظ قدرت خرید خود به ناچار به سوی بازارهایی می‌روند که از اساس سرمایه‌گذاری در آن‌ها اشتباه است.
چشم انداز آینده روشن نیست
البته بحث مقصد نامشخص برای پول‌های سرگردان مردم سال‌هاست که مطرح شده و به باور بسیاری از دست‌اندرکاران اقتصادی، به دلیل وجود خلاهایی چون نبود حمایت از تولید، سرمایه‌های خرد و خانگی هر بار به سمتی منحرف می‌شوند که در آنجا به جای حمایت از تولید و رونق اقتصادی، قیمت‌ها به طرز عجیبی افزایش می‌یابد. مثل ارز یا سکه، که همین چند وقت پیش به دلیل هجوم مردم به بازار افسارگسیخته گران شدند و هنوز هم رد گرانی از پیشانی آن‌ها پاک نشده است. این داستان هرازچندگاهی در بازار خودرو نیز اتقاق می‌افتد. این بار هم قرعه به نام پراید افتاده و بازار این خودروی پرحاشیه به گرمای روزهای داغ تابستان است.
حسین ساسانی، تحلیل‌گر توسعه پایدار، در پاسخ به این سوال که چرا مردم با وجود بی‌کیفیتی خودروی پراید همچنان خریدار آن هستند، به «همدلی»، می‌گوید: «شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه به شکلی است که چشم انداز روشنی برای آینده وجود ندارد. تحت چنین شرایطی مردم فکر می‌کنند که در تاریکی قدم می‌زنند و برای فرار از آینده نامعلوم، حاضر هستند تا هر چیزی را برای به‌دست آوردن روشنایی دستاویز قرار دهند.»


او در ادامه می‌گوید: «مردم در شرایط بد اقتصادی هستند، امکانات کمی دارند و درآمد سرانه آن‌ها نیز به اندازه کافی نیست. درآمد پایین مردم باعث شده تا قدرت خرید نیز کاهش یابد. با چنین شرایطی هم است که مردم فکر می‌کنند که باید محصولی را بخرند که در آینده نه تنها قیمت آن کاهش نمی‌یابد، بلکه دچار افزایش قیمت نیز می‌شود.» این تحلیل‌گر توسعه پایدار در ادامه می‌گوید: «تحت این شرایط مردم هجوم می‌برند به خرید خودرو، زیرا فکر می‌‎کنند که این خرید یک نوع سرمایه‌گذاری است.»
هیچ رقیبی برای پراید وجود ندارد
ساسانی در ادامه تحلیل‌های خود به نکته مهم دیگری نیز اشاره می‌کند. این تحلیل‌گر توسعه پایدار بر این باور است که به دلیل نبود رقیب در بازار خرید و فروش پراید و اینکه ارزش پول ملی به دلیل تورم کاهش یافته است، مردم ناچارند تا از این محصول خریداری کنند. بنابراین این‌طور می‌گوید: «به علت اینکه در شرایط اقتصادی خوبی قرار نداریم، و ارزش پول فعلی به دلیل تورم کاهش یافته است، مردم هم به فکر حفظ قدرت خرید و ارزش پولی ملی هستند و به ناچار به سمت خودرویی می‌روند که در بازار رقیبی ندارد و خودروی رقیب خارجی آن را تهدید نمی‌کند.»
این جمله ساسانی بارها از زبان کارشناسان اقتصادی هم شنیده شده است، که به علت رقابت‌ناپذیر بودن صنعت خودرو و بستن درهای گمرک به روی محصولات خارجی و افزایش تعرفه‌های گمرکی، دیگر خودروسازان انگیزه‌ای برای افزایش کیفیت خودروهای خود ندارند و بدون رقیب محصولات خود را به بهانه بالا رفتن قیمت قطعات روانه بازار می‌کنند.
به گفته ساسانی: «وقتی مردم به خودروهای دیگر دسترسی ندارند و انواع خارجی در بازار رقیب محصولات ایرانی نیستند و بعد از چند ماه قیمت این محصولات هم بالا می‌رود، در این صورت گزینه‌ دیگری را پیش روی خود نمی‌بینند و برای حفظ قدرت خرید خود به این بازار هجوم می‌برند که این موضوع یک فاجعه برای اقتصاد ایران است.»
بر اساس قوانین بازار رقابتی در دنیا فعالیت کنیم
ساسانی در ادامه گفت: «نکته دیگری را که باید خودروسازان در بلند مدت در نظر بگیرند تا دچار شکست نشوند این است که باید بر اساس قوانین بازار رقابتی در دنیا فعالیت کنند.» وقتی درهای گمرک کشور به روی واردات خودرو بسته می‌شود، نه تنها باید خودروسازان از این موضوع خوشحال نشوند، بلکه باید به دنبال ایجاد رقابت در بازار باشند. وقتی در بازار رقابت ایجاد شد، شرکت‌ها می‌توانند محصولات بهتر و با کیفیت متمایز تولید کرده و در اختیار مشتری‌های خود قرار دهند و بتوانند خواسته‌ها و انتظارات مشتری را عملی کنند.»
این تحلیل‌گر توسعه پایدار افزود: «پاسخگویی به خواسته و انتظارات مشتری در شرایط رقابتی می تواند صنعت خودرو را از این مخمصه و ورشکستگی نجات دهد. این در حالی است که اگر این صنعت به شکل فعلی فعالیت خود را ادامه دهد، در آینده نزدیک صنعت خودروی ما با یک فاجعه ملی مواجه خواهد شد.»
او صحبت‌هایش را دوباره تکرار می‌کند: «صنعت خودروی ما اگر با همین فضای غیر رقابتی و سیاست‌های دولتی و سبک مدیریتی شرکت‌های خودروسازی حرکت کند، با یک فاجعه ملی رو به رو خواهیم بود زیرا سرمایه هایی که می‌توانستیم در صنایع دیگر سرمایه‌گذاری کنیم تا این سرمایه‌ها برای ما بتواند تولید با ارزش افزوده کند و درآمد ناخالص ملی را افزایش دهد، این سرمایه‌ها به بی‌راهه خواهد رفت.»