ابعاد حقوقی مقابله با تروریست ها در خاک پاکستان

هادی محمدی- پس از حمله گروهک تروریستی جیش الظلم به اتوبوس مرزبانان سپاه در جاده زاهدان - خاش برای اولین بار شاهد بحث‌هایی از سوی رئیس جمهور و دیگر مقامات ارشد نظامی کشورمان درباره احتمال پاسخ شدید ایران به این اقدامات و هشدار به دولت پاکستان بودیم، برای روشن شدن چند وچون ماجرا و تطابق موضوع با حقوق بین‌الملل،  با دکتر مهدی ذاکریان استاد حقوق بین‌الملل و رئیس گروه روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید. * حضور ایران در خاک پاکستان برای مقابله با گروهک‌های تروریستی تا چه میزان با قواعد حقوق بین‌الملل مطابقت دارد؟ آیا ما می‌توانیم شبیه اقداماتی که علیه گروه تروریستی کوموله در شمال عراق یا داعش در سوریه انجام دادیم، علیه جیش الظلم در پاکستان نیز داشته باشیم؟ -در حقوق بین‌الملل بحثی به نام دفاع مشروع داریم به این معنا که وقتی کشوری مورد تجاوز و حمله قرار گرفت منتظر مجامع بین‌المللی نمی‌ماند تا تصمیم بگیرند و می‌تواند برخلاف اصل کلی منع توسل به زور در منشور ملل متحد، فورا متوسل به زور شود البته بیشتر این موضوع درباره حمله یک دولت به دولتی دیگر مطرح شده و درباره عملیات تروریستی توسط یک گروه که ممکن است در خاک یک کشور دیگر باشد صحبتی به میان نیامده است. این جا تعارضی پیش می‌آید که در پاسخ به این تعارض، آمریکایی‌ها تئوری دفاع مشروع پیش‌گیرانه و عملیات پیش دستانه را مطرح کردند یعنی زمانی که شما حمله را قریب الوقوع و حتمی بدانید می‌توانید دفاع مشروع پیش گیرانه داشته باشید و اگر احتمال حمله وجود دارد می‌توانید عملیات پیش دستانه انجام دهید.در مورد اخیر هم ایران می‌تواند در مقابل این گروه تروریستی دفاع مشروع داشته باشد. * آیا برای این نوع عملیات‌ها به اجازه دولتی که گروه تروریستی درآن ساکن است نیازی نیست؟ -  اصولا زمانی کشور مورد حمله واقع شده (مثلا ایران) می‌تواند وارد کشور میزبان گروه تروریستی (مثلا پاکستان) شود که کشور مزبور نتواند یا نخواهد اقدامی علیه گروه تروریستی انجام دهد و این جا از لحاظ حقوقی کشوری که مورد آسیب قرار گرفته می‌تواند در قلمروی آن کشور علیه آن گروه تروریستی عملیات کند.  *این اقدام شروطی هم دارد؟ - بله یکی از شروط این است که عملیات پیش دستانه یا دفاع مشروع باید فقط  علیه آن گروه تروریستی باشد و فراتر از آن نرود یعنی افراد غیر نظامی و تاسیسات و زیربناها آسیب نبینند. مثلا ایران در صورت ورود به خاک پاکستان باید صرفا این گروه تروریستی  را هدف قرار دهد و حمله هوشمند باشد. در این صورت مطابق حقوق بین‌الملل خواهد بود. شرط دیگر این است که باید پس از عملیات فورا خاک کشور مقابل را ترک کند وقصدی برای ماندن نداشته باشد.   *در خصوص این گروهک و عملیات هایش در سیستان و بلوچستان می‌توان گفت چون چندین بار تکرار شده و احتمالش زیاد است عملیات مشروع پیش گیرانه انجام می‌شود؟ -  دقیقا هم می‌تواند دفاع مشروع پیش گیرانه باشد و هم عملیات پیش دستانه، چون عملیات را تکرار می‌کند و تهدید واقعا قریب الوقوع و حتمی است. بر این اساس معتقدم ایران نباید درنگ کند و سپاه و ارتش می‌توانند با رعایت آن شروط عملیات خود را در پاکستان انجام دهند.