روزنامه ایران
1397/11/28
تعویق تعیین تکلیف لایحه پالرمو
احسان بداغی
خبرنگار پارلمانی
یک روز قبل از آغاز نشست FATF در پاریس شاید تعویق تصمیم‌گیری مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره لایحه پالرمو خبر بدی نباشد؛ خبری که می‌تواند حداقل شانس تمدید تعلیق ایران از فهرست کشورهای غیرهمکار یا همان لیست سیاه را زنده نگه دارد. چرا که رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با «ایران» می‌گوید اگر دیروز این لایحه در مجمع به رأی گذاشته می‌شد، قطعاً رأی نمی‌آورد و این یعنی پایان کار FATF و بازگشت ایران به لیست سیاه. حالتی که همین دیروز محمدباقر نوبخت گفت اگر رخ دهد، حتی برخی از کشوهای دوست هم اعلام کرده‌اند که دیگر نخواهند توانست با ایران کار کنند. او از سخت‌تر شدن شرایط در صورت رد لوایح پالرمو و CFT هم سخن گفته است. بر اساس آنچه برخی اعضای مجمع تشخیص گفته‌اند، به دلیل طولانی شدن روند اظهارات موافقان و مخالفان لایحه پالرمو کار به رأی‌گیری نهایی نرسید چرا که علاوه بر اعضایی که در جلسه دیروز سخن گفتند، 9 نفر دیگر هم فرصت نطق نیافتند لذا جمع‌بندی در این خصوص به جلسه بعدی مجمع موکول شد.
با این حال آیت‌الله آملی لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در جلسه دیروز و قبل از بررسی لایحه پالرمو گفته است «انسان احساس می‌کند که اروپایی‌ها با وجود این تعویق و تعلیقی که در انجام کارهایشان تا الان داشته‌اند در جریان اینستکس، نشان دادند چیزی که طلب می‌کنند فراتر از این حرف‌ها است.» او افزوده است: «ما باید به این مطلب توجه داشته باشیم که در تأیید و تصویب پالرمو اگر نظری بدهیم آیا واقعاً آن چیزی است که اروپایی‌ها از ما خواسته‌اند یا امر فراتری همچون FATF را از ما توقع دارند؟ و جمهوری اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت، مجلس و نهادهای دیگر آیا واقعاً مصلحت است که با این طلب‌های قلدرمآبانه کشورهای غربی همراهی کنند؟» در این شرایط حشمت الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصویری با جزئیات بیشتر از آنچه پشت درهای بسته مجمع در حال وقوع است در گفت‌وگو با «ایران» ارائه کرده که در ادامه می خوانید.
چه شد که جلسه مجمع باز هم بر سر لایحه پالرمو به نتیجه نرسید؟
بحث‌ها در مجمع قبلاً جدی بود و الان جدی‌تر شده است. یعنی در طول این مدت نه تنها از دامنه ابهامات کاسته نشده که ما شاهد بودیم ابهامات جدیدی با دامنه وسیع‌تر مطرح می‌شوند. در جلسه اخیر حدود 12 نفر درباره این لایحه صحبت کردند و مواردی را گفتند و 9 نفر دیگر هم بودند که اصرار داشتند تا در این رابطه اظهار نظر کنند. چون وقت نبود، رأی‌گیری شد که آیا اظهارات این 9 نفر را هم بشنویم یا بدون آن رأی‌گیری شود که رأی به ادامه جلسات داده شد.
در این جلسه فضا چطور بود؟ اگر در این جلسه رأی‌گیری می‌شد، آیا منجر به تصویب پالرمو می‌شد یا خیر؟
پالرمو با شرایط فعلی به هیچ عنوان در مجمع رأی نمی‌آورد. این را بنده به عنوان کسی که موافق لایحه است می‌گویم و ارزیابی‌ام از فضای جلسات است. چرا که آرای منفی به این لایحه در جلسه دیروز نسبت به جلسه قبل حتی بیشتر هم شده بود. الان هنوز بحث‌های جدی و بنیادینی از قبل وجود دارد و علاوه بر آن در جلسه اخیر چند ابهام جدید نیز توسط اعضا مطرح شد که به نظر می‌رسد طرح آنها باعث شود قدری بررسی این لایحه بیشتر به طول بینجامد. چون مجلس و دولت باید به مجموع این مسائل، چه آنها که از قبل بودند و چه آنها که تازه مطرح شدند، پاسخ دهند. به همین دلیل هم بود که در این جلسه مجلس و دولت هم به ادامه جلسات و تعویق رأی‌گیری رأی دادند.
مباحث و ابهامات جدیدی که مطرح شده است چه بودند؟
چند تا موضوع دغدغه مجمع را بیشتر کرده است. اول نوع رابطه‌ای که با اروپا بعد از برجام وجود دارد؛ مهم‌ترین این ابهامات و انتقادات که عامل اصلی افزایش آرای منفی هم شده بود، تعلل کشورهای اروپایی در عملیاتی شدن سازوکار SPV و همچنین کم اثر بودن اقدامات اروپایی و خصوصاً بسته پیشنهادی آنها بود. ابهام مهم دیگری که قبلاً در جلسات مطرح نبود و امروز به شکل جدی طرح شد، این مسأله بود که وقتی دولت نمی‌تواند ضمانت دهد که با پذیرش شروط FATF اوضاع بهتر خواهد شد، ضرورتی برای پذیرش کنوانسیون‌های پالرمو و CFT وجود ندارد. برخی از اعضا این مطالبه را مطرح می‌کنند که دولت باید در این خصوص ضمانتی برای شرایط پس از پذیرش شروط FATF بدهد، چرا که اساساً این حرف آقای ظریف که بدون این لوایح شرایط قطعاً بدتر خواهد شد را به عنوان یک تضمین سلبی قابل پذیرش نمی‌دانند و اصرار دارند که دولت تضمین ایجابی در این خصوص بدهد. ابهام دیگری که برای اولین بار در جلسه طرح شد، این مسأله بود که دولت باید تضمین بدهد که در صورت پذیرش این کنوانسیون‌ها، مطالبه دیگری از طرف غربی‌ها و نهادهای بین‌المللی برای کشورمان مطرح و بهبود فضای اقتصاد ایران منوط به موارد دیگری نشود. البته باز به جز اینها چند مورد دیگر هم مطرح شد که لازم است دولت و مجلس به آن پاسخ بدهند.
درباره این موضوع که دولت برای بهتر شدن شرایط تضمین بدهد، قبلاً آقای ظریف به صراحت گفته بود که هیچ تضمینی برای بهتر شدن شرایط بعد از پذیرش شروط FATF نیست اما قطعاً با رد آن شرایط بدتر میشود. مخالفان درباره این استدلال چه می‌گویند؟
همین استدلال مرتبط مطرح است و مسأله قطع روابط بانکی و تهدید جدی مراودات مالی ایران به کرات مطرح شده اما این استدلال نتوانسته اکثریت را قانع کند. مخالفان این نظر کماکان بر موضع خود هستند.
احتمال بازگشت به لیست سیاه FATF باعث نگرانی مجمع نیست؟
مجمع اصرار دارد که بدون توجه به این مسأله کار خود را انجام دهد. نمایندگان دولت در این رابطه چند بار هشدارهایی در مجمع داده‌اند اما مجمع معتقد است که باید مستقل در این رابطه تصمیم بگیرد.
ما برای این دوره در جلسات گروه مرور همکاری‌های بین‌المللی که موسوم به ICRG است، نماینده‌ای نداریم. این به ضرر ما برای تمدید تعلیق نیست؟
نه، ما قبلاً اقدامات خود را به طور مستمر گزارش کرده بودیم و این پیشرفت‌ها هم قابل توجه بودند. الزامی نیست که مرتباً حضور داشته باشیم. البته مگر اینکه مسائل سیاسی در اجلاس FATF به موضوعات دیگر غلبه پیدا کنند که با توجه به وضعیتی که نشست ورشو در روزهای اخیر داشت، بعید است که بلوک حامی و متحد امریکا در مسأله تقابل با جمهوری اسلامی بتواند در این مقطع در FATF دست بالا را بگیرد و از تمدید تعلیق ما ممانعت کند.
با روند فعلی بررسی‌ها در مجمع فکر می‌کنید کار لوایح پالرمو و CFT چقدر به طول بینجامد؟
قابل پیش‌بینی نیست. همین حالا مذاکرات پالرمو رکورد طول مذاکرات بر سر یک موضوع در مجمع را شکسته است و البته اختلافات بر سر CFT بیشتر از پالرمو است و من پیش‌بینی می‌کنم که بررسی آن لایحه به مراتب بیشتر از این طول خواهد کشید و حاشیه‌هایی را به دنبال خواهد داشت.
بـــــرش
شما خطری در رابطه با اجلاس پیش روی پاریس احساس نمی‌کنید؟
دولت ایران به اندازه کافی تاکنون توصیه‌های انجام شده در قالب «اکشن پلان» در اختیار کارگروه اقدام مالی قرار داده است که امیدها برای تمدید تعلیق ما از بین نرفته باشد. به هر حال ما از 41 مورد توصیه FATF بیش از
50 درصد را اجرایی کرده‌ایم و این می‌تواند زمینه تمدید تعلیق ما را فراهم کند. خصوصاً اینکه فرآیند داخلی تبدیل دو کنوانسیون در داخل کشور هم در جریان است و تا وقتی این فرآیند به شکل رسمی به پایان نرسیده باشد یا رأی قطعی ما نپذیرفتن این کنوانسیون‌ها باشد، قاعدتاً FATF باید رأی به تعلیق ایران بدهد و این فرآیندی است که قبلاً برای کشورهای دیگری هم رخ داده. یعنی باید آنها تا نهایی شدن و اتمام قطعی فرآیندهای داخلی ما صبر کنند و ما احتمال می‌دهیم این اتفاق بیفتد و تعلیق ما تمدید شود. اما در مجمع فارغ از این، تردید بسیار جدی وجود دارد درباره ادامه همکاری با کشورهای غربی و اروپایی. یعنی نظر غالبی وجود دارد که این فرآیند متوقف شود.
منظور شما همان مسأله SPV یا اینستکس است؟
بله، هر چند من شخصاً معتقدم مسأله برجام و FATF دو مسأله متفاوت و جدای از هم هستند اما به هر حال نوع رفتار و تعللی که اروپایی‌ها انجام دادند و ساز و کاری که آنها پیش‌بینی کردند که چندان کارآمد نیست، اثر منفی خود را در مجمع گذاشته است و نه تنها باعث اثبات و حتی افزایش برخی مخالفت‌ها با پالرمو شده که حتی این نظر را ایجاد کرده که همین سازوکار هم باید متوقف شود و ادامه آن به نفع عزت ملی ما نیست. البته این توضیح را بدهم که این فقط نظر برخی از اعضای مجمع است و تصمیم‌گیری در این خصوص به عهده دولت است نه مجمع. برخی فقط نظر خود را در این رابطه گفته‌اند.
