ماجرای فشارها به نماینده تازه‌وارد کنگره بابت انتقاد از نفوذ اسرائیل چه پس‌زمینه‌ای دارد

اشتباه تاکتیکی ایلهان عمر
همدلی| گروه سیاسی- روح‌اله نخعی: ایلهان عمر، نماینده دمکرات مینه‌سوتا در مجلس نمایندگان آمریکا، یکی از زنان تازه‌وارد کنگره آمریکا و یکی از دو نفری است که برای اولین بار با دین اسلام وارد کنگره آمریکا شده‌اند. عمر که اصالت سومالیایی دارد، در کنار زنانی مثل الکساندرا اوکازیو کورتز، جوان‌ترین نماینده تاریخ کنگره و رشیده طلیب، نماینده فلسطینی‌الاصل از خبرسازان جوان صحنه سیاست آمریکا هم بوده است.
اما او و طلیب به یک دلیل دیگر نیز از زمان پیروزی در انتخابات زیر ذره‌بین قرار گرفته‌اند: هر دوی آن‌ها پیش از ورود به کنگره سابقه اظهاراتی علیه اسرائیل داشته‌اند و بعد از ورود جدی‌تر به صحنه سیاست نیز، برخلاف آنچه در آمریکا معمول بوده از چنین مواضعی عقب ننشسته‌اند. درباره عمر به طور خاص توییتی از چندسال قبل او مشهور شد که در آن از «الله» خواسته بود کمک کند که دنیا ظلم‌های اسرائیل را ببیند.
دو نماینده مسلمان و منتقد اسرائیل، هر دو به نوبه خود در همین هفته‌های اول پس از ورود به کنگره سوژه جنجال‌هایی مربوط شده‌اند. طلیب چندهفته پیش، با نقشه‌ای خبرساز شد که در دفتر کارش در کنگره نصب شده بود. در این نقشه، روی قسمتی که در نقشه آمریکایی اسرائیل نامیده می‌شود، کاغذی چسبانی قرار گرفته بود که نام فلسطین رویش نوشته شده بود. جنجالی که بر سر این عکس شروع شد اما چندان شدید نبود و مدت طولانی نیز دوام نیاورد. مشخص شد که این کاغذ را فرد دیگری به جز طلیب چسبانده و طبعاً انتشار عکس هم کار خود او نبود.


اما در هفته‌ای که گذشت، ایلهان عمر با دردسری جدی‌تر مواجه شد که شاید لزوماً عواقب بلندمدت مهمی نداشته باشد، اما به خوبی محدودیت‌های پیش روی او را نشان می‌دهد.
عمر با بازنشر فهرستی که یک خبرنگار از حمایت‌های مالی لابی اسرائیل از برخی نمایندگان کنگره منتشر کرده بود، نوشت که موضوع حمایت از اسرائیل «همه‌اش مربوط به بنجامین‌هاست». پس از این توییت، عمر به این متهم شد که «یهودستیزانه» صحبت کرده است. نمایندگان و برخی هواداران دو حزب، مخصوصاً حزب جمهوری‌خواه، او را هدف انتقادات شدیدی قرار دادند. کاخ سفید هم وارد شد و رئیس‌جمهور شخصاً خواستار استعفای عمر شد. رهبران حزب دمکرات نیز با بیانیه‌ای صحبت‌های او را محکوم کردند و نهایتاً عمر با پس‌گرفتن حرف خود، ضمن تاکید بر اینکه باید بشود از مواضع اسرائیل انتقاد کرد، اعلام کرد وجود یهودی‌ستیزی و حساسیت آن را به رسمیت می‌شناسد و بابت ادبیاتش عذرخواهی می‌کند.
همین جا توضیح یک نکته برای مخاطبی که از دور به ماجرا نگاه می‌کند، لازم است: لابی‌گری، به‌خودی‌خود در صحنه سیاسی آمریکا برخلاف آنچه معمولاً در ادبیات سیاسی ایران مطرح می‌شود، رسمیت بیشتری دارد، گرچه شاید مانند ایران برخی آن را روالی ناشایست بدانند. روندهایی قانونی برای ثبت آن وجود دارد که البته تخطی از آن‌ها و لابی‌گری چراغ خاموش، جرم است.
بسیاری از فعالان سیاسی اما گستره تاثیرگذاری لابی‌ها و تعاملات مالی پشت و روی پرده در این باره را از مشکلات کنگره در راه حل مسائل اساسی آمریکا قلمداد می‌کنند؛ برای مثال، فعالان محیط زیست مدت‌هاست معتقدند عدم پیشرفت بحث تغییر اقلیم در کنگره آمریکا، به‌دلیلی لابی قدرتمند و نامحدود صنعت سوخت‌های فسیلی و دیگر صنایع است.
آنچه عمر به آن اشاره دارد انتقاد مشابهی در زمینه اسرائیل است. او اشاره کرده که این ارتباطات علت دفاع شدید نمایندگان حامی این دولت از آن است.
مسئله اما اینجاست که به لحاظ نظری، درستی حرف عمر بدیهی به نظر می‌رسد. موضع او حتی موضع ناشنیده‌ای هم نیست و بوده‌اند کسانی که هاله ایمنی اسرائیل در ساختار سیاسی آمریکا را غیرمنطقی دیده‌اند. حمایت از اسرائیل، گاهی حتی در کنار مسائلی مثل وطن‌دوستی و حمایت از کهنه‌سربازان آمریکایی، از مسائلی قلمداد می‌شود که جای بحث در آن نیست.
کوچکترین حرکتی در خلاف این جهت، همواره با واکنش تند رسانه‌ها و سیاسیون مواجه شده است، به‌خصوص در جناح راست آمریکا. زمانی که باراک اوباما در برخی مسائل، اندکی موضع انتقادی به رویکردهای نتانیاهو داشت یا مثلاً در اوج بحث‌های هسته‌ای با ایران به اسرائیل پیام داد که در صورت ورودش به درگیری نظامی این رژیم با ایران، وارد نخواهد شد، او را بابت همین مواضع خفیف، رئیس‌جمهوری خواندند که بیشترین فاصله را از منافع اسرائیل گرفته است؛ البته می‌توان این ادعا را صحیح نیز خواند.
یا وقتی بعضی از معدود چهره‌های حامی حقوق فلسطین در کمپ برنی سندرز در سال ۲۰۱۶ جای گرفتند و پرچم فلسطین در تجمعات انتخاباتی او دیده شد، این سناتور چپ‌گرا نیز ناچار شد به مذهب یهودی خودش اشاره کند.
این آخری هم البته نکته مهمی است. انتقاد به اسرائیل، اغلب نه به عنوان انتقاد به اسرائیل بلکه به عنوان رویکرد ضدیهود، هدف حمله قرار می‌گیرد و تا حدود زیادی در کنار رویکرد نژادپرستانه، زن‌ستیزانه و مهاجرستیز، از خط قرمزهای بعضی فعالان سیاسی دیده می‌شود که بی‌چون‌وچرا باید با آن مخالفت شود. حتی بعضی جنبش‌های حقوق بشری نیز با همین برچسب، متهم می‌شوند، مثل وقتی مارش سالانه زنان متهم به یهودستیزی شد.
مسئله اینجاست که توییت ایلهان عمر اشتباه بود، نه به این دلیل که انتقاد او به روند جاری در صحنه سیاسی آمریکا وارد نیست، بلکه برعکس درست به این دلیل که در شرایطی که چنین نگاهی بر صحنه سیاسی غلبه دارد، ورود به چنین بحثی حساسیت‌های خاص خودش را دارد. ادبیات کنایه‌آمیز او و کاربرد عبارت «بنجامین‌ها» در شرایطی که بسیاری از همکاران او به هر حال با موضعش مخالفت خواهند کرد، نوعی بی‌مبالاتی را نشان می‌داد که کار هم‌عقیده‌هایش را برای دفاع از او سخت می‌کرد.
شاید بتوان این طور تصور کرد که همان نگاهی که اوکازیو کورتز را به تقابل‌های تندوتیز با جمهوری‌خواهان می‌کشاند و رشیده طلیب را قانع می‌کند بدون ملاحظه رسماً به ترامپ ناسزا بگوید و هزینه سیاسی چندانی هم نپردازد، همان نگاه نو از نسلی که در شبکه‌های اجتماعی بزرگ شده و حالا چندان هم مایل نیست به شیوه قدیمی بازی کند، باعث می‌شود که او چنین ادبیاتی را برای سخن‌گفتن برگزیند؛ اما از طرف دیگر، سوژه‌های کورتز، طلیب و دیگران هیچ کدام به حساسیت اسرائیل در آمریکا نیست.
ایلهان عمر، در کنار طلیب و احتمالاً چند نماینده دمکرات دیگر، احتمالاً مسیر مخالفت با قدرت لابی اسرائیل را بعد از این نیز پی بگیرند، به‌خصوص که در یکی دوسال اخیر چنین مواضعی در بدنه چپ‌گرای دمکرات نیز رو به رشد است، اما این اتفاق مثال خوبی است از اینکه لااقل در این یک موضع، اگر تازه‌نفس‌های کنگره محتوای غالب را نمی‌پذیرند، روش بازی را باید با دقت بیشتری انتخاب کنند تا بتوانند مسیر خود را پیش ببرند. نکته مهم اینجاست که ایلهان عمر با حضور در کمیته روابط خارجی، فرصت بیشتری برای دنبال‌کردن سیاست‌های خود خواهد داشت اما درست به همین دلیل هدف حملات و انتقادات بیشتری قرار خواهد گرفت و به همین دلیل شاید در تقابل بعدی، با فشار همکاران دمکرات مجبور به عقب‌نشینی‌های جدی‌تر یا حتی کناره‌گیری شود. او اگر در مخالفت با رویکرد اسرائیل جدی است و اگر می‌خواهد در این مسیر، واقعاً موفقیتی کسب کند، ناچار است با احتیاط و دقت بیشتری قدم بردارد.