روزنامه فرهیختگان
1397/11/25
خلاقیت در اجرا؛ ضامن تداوم طرح پایش
اگر پژوهش‌ها و تحقیقات علمی ما در کشور جهت‌گیری خاصی نداشته باشد، منجر به هدررفت منابع ما خواهد شد؛ منابعی که شامل نیروی انسانی، منابع مالی و فکری و وقت نیروی‌های متخصص است. البته این منابع شامل مکان و فضایی که پژوهش در آن اتفاق می‌افتد هم خواهد بود. بنابراین اگر پژوهش‌های ما به صورت سریالی و هدفمند باشد، منجر به حل مشکلات و مسائل خواهد شد. این مشکل ممکن است مشکل یک منطقه یا بیمارستان یا کشور و شاید یک مشکل جهانی باشد. به هر صورت حل مشکل وقتی ممکن میشود که پژوهش‌ها به صورت منظم و پشت‌سرهم اتفاق بیفتد؛ علت این مساله هم این است که در گذشته، پژوهش‌ها منجر به کشف ناگهانی چیزی می‌شد که البته امروزه این امر غیرمحتمل است. بنابراین هر اتفاق یا پدیده جدیدی که می‌خواهد ایجاد شود -الان در این برهه زمانی و در این فضای جهانی- شامل تعداد زیادی پژوهش‌های خرد است. اگر این پژوهش‌های خرد به‌صورت تنها و بدون اتصال با هم باشند، منجر به هدف نهایی و غایی نخواهند شد. برای همین تاکید میشود، با اجرای طرح پایش درصدد این هستیم طرح‌های پژوهشی را نظام‌مند و ساماندهی کنیم تا اینها به صورت هدفمند و پشت‌سرهم قرار بگیرند. این اقدام باعث میشود منتج شدن نتایج پژوهش‌های ما به هدف‌های قابل استفاده کاربردی یا حتی یک فعالیت علمی مهم در کشور و دنیا تقویت شود، پس نیت اصلی طرح این است. اما نکته مهم این است که ما در عین حال که به پژوهش‌های خودمان هدف و جهت می‌دهیم و به دنبال اولویت‌های پژوهشی کشور، سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی و اولویت‌های منطقه‌ای هستیم، این اقدامات نباید مانع خلاقیت در روند کار شود. خلاقیت باید همواره در کار وجود داشته باشد؛ چون این عنصر مهم در چارچوب نیاز‌های کشور از اهمیت بالایی برخوردار است.آسیب‌های احتمالی طرح به نظر من تنها مشکلی که در این مسیر ممکن است پیش بیاید، این است که ما بیش از حد وارد کانال‌های اداری شویم. چیزهایی از جنس علم باید درجه‌ای از آزادی را داشته باشند و گرفتار چارچوب‌های اداری نشوند اما باید جهت‌گیری علمی وجود داشته باشد و سمت‌وسوی ما به شکلی باشد که اقدامات ما نظم داشته باشد و اولویت‌ها هم به‌خوبی مشخص باشد. البته همه آنچه عرض کردم، تا امروز در این طرح کلان علمی پیش‌بینی شده و ان‌شاءالله عملی هم خواهد شد. اما اگر اجرای این طرح درگیر بروکراسی اداری شود و از فضای علم محض و کاربردی فاصله بگیرد و در فضاهای بسته اداری کانالیزه شود، ممکن است گرفتار آسیب‌هایی شود؛ یعنی آسیب‌هایی شبیه آنچه برای سایر طرح‌های کلان علمی کشور به وجود آمده است.
استمرار و دوام پایش مفهوم و تفکری که پشت طرح پایش است، بیانگر یک فعالیت دینامیک است و اصلا در فضای علمی و پژوهشی نمی‌توان به صورت ایستا و استاتیک عمل کرد. برای توضیح بیشتر باید گفت مثلا ما الان مشکلاتی داریم و در6 ماه آینده در کشور و دنیا مشکلات جدیدتری خواهیم داشت، با این فرض این امید وجود دارد که پژوهش‌های تکراری در این مسیر انجام نشود و با گذر زمان دائما در فعالیت‌ها به‌روزرسانی صورت بگیرد. بنابراین طرح پایش ماهیتا یک طرح پویا و دینامیک است. اگر ما بتوانیم این روند را همواره به‌صورت پویا و سرزنده نگه داریم، درحقیقت موفق شده‌ایم حیات و تداوم آن را تضمین کنیم. نقطه مقابل این مساله همان‌طور که عرض کردم رفتارهای بروکراتیک و اداری است. بنابراین باید تلاش کنیم جریان خلاق و پویا در این طرح را حفظ کنیم و در طول اقدامات خودمان به فکر این باشیم که حرکت ما با شتاب بالایی انجام شود. یعنی اگر مثلا در سال گذشته تا نقطه «ب» کاری را انجام دادیم، در سال جدید بلافاصله از نقطه «ج» حرکت را آغاز کنیم، که این امر نشان‌دهنده پویایی و تلاش ما برای تداوم و استمرار انجام طرح است. البته باید مشکلات جدید را بشناسیم و آنها را در سیستم وارد کنیم و دائما دنبال راهکارهای جدید هم باشیم. بنابراین توجه به پویایی در طرح و التزام عملی به آن، قطعا تضمین‌کننده استمرار در طرح پایش خواهد بود.
حل چالش‌های مهم حوزه پزشکی ما به‌عنوان واحد پزشکی استان تهران، از روزی که به طرح پایش ملحق شدیم، فعالیت قابل‌توجهی در آن داشتیم و تا امروز، سه مجموعه کتابچه نظام موضوعات پایان‌نامه‌ها را هم به چاپ رسانده‌ایم که هرکدام از این دفترچه‌ها با ساعت‌ها کار تخصصی تدوین شده‌اند. البته این کار ادامه دارد و مجموعه‌های جدیدتر و تخصصی‌تری هم به آنها اضافه خواهد شد؛ اضافه‌شدن این مجموعه‌های جدید، نشان از پویایی و دینامیک‌بودن اقدامات ما در این طرح است. فعالیت‌های ما در این طرح براساس چند چالش مهم تدوین شده که برخی از آنها را با همکاری واحد تهران‌غرب به صورت مشترک پیش می‌بریم؛ چالش اعتیاد، صنعت و سلامت و چالش ایدز ازجمله مسائلی است که برای حل آن اقدامات علمی و عملی صورت خواهد گرفت. البته در آینده در حوزه بحث چالش‌های دارویی و دندانپزشکی کشور هم درصدد انجام اقدامات علمی هستیم که امیدواریم هرچه زودتر نتایج حاصل از آن در اختیار جامعه علمی ایران قرار بگیرد.
افق و آینده طرح پایش الان برای قضاوت درباره آینده طرح پایش خیلی زود است؛ چون هنوز برخی فازهای عملی و اجرایی این طرح را آغاز نکرده‌ایم و فعلا در آغاز راه هستیم اما اگر فازهای اجرایی جلو بروند، مشخص میشود که وضعیت به چه شکلی خواهد بود. شخصا معتقدم طرح پایش درصد بالایی از موفقیت را در آینده خواهد داشت.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
