« ابتکار» از عملیات نیروهای دموکراتیک سوریه برای شکست کامل داعش گزارش می‌دهد آخرین نفس‌های داعش در هجین؟

محمدرضا ستاری
تحولات بحران سوریه در حالی تحت الشعاع خبر خروج نظامیان آمریکا از این کشور قرار گرفته که همزمان نیروهای دموکراتیک سوریه عملیات خود را برای بازپس‌گیری آخرین منطقه تحت کنترل داعش آغاز کرده‌اند. پیش از این مصطفی بالی سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه، اعلام کرده بود که این نبرد برای بازپس‌گیری روستاهای کوچک اطراف هجین در استان دیرالزور، نبردی نهایی با آخرین بازماندگان تروریست‌هاست.
در همین راستا مطابق گزارش‌هایی که منابع خبری اعلام کرده و خبرگزاری دویچه‌وله آلمان آن را پوشش داده است، طی روزهای گذشته عملیات نیروهای دموکراتیک سوریه در قالب یگان‌های مدافع خلق در حالی به سومین روز خود وارد شده که، اکنون نبرد این نیروها با داعش در مناطق اطراف هجین متوقف شده است، چرا که گفته می‌شود نیروهای داعش برای حفظ آخرین پایگاه خود از شهروندان غیرنظامی به عنوان سپر انسانی استفاده کرده‌اند. در این میان تعداد افرادی که موفق به فرار از محاصره نیروهای داعش شده‌اند به نیروهای ائتلاف و کردهای تحت حمایت آمریکا گفته‌اند که در حدود 500 الی 600 نیروی داعشی همچنان در حال نبرد هستند.
کودتا علیه ابوبکر البغدادی


از سوی دیگر چند روز قبل نیز گزارشی منتشر شده بود مبنی بر اینکه سران خارجی گروه‌ داعش در تدارک برای یک کودتا علیه ابوبکر البغدادی بوده و با ناکام ماندن این کودتا، شکاف عمیقی میان نیروهای داعش به‏ وجود آمده است. در همین راستا گاردین نوشته که طی چند روز اخیر در نزدیکی‌های مرز عراق، درگیری میان نیروهای خارجی داعش و محافظان ابوبکر البغدادی که در عین حال مورد اعتمادترین نفرات خلیفه خودخوانده داعش نیز محسوب می‌شدند، منجر به کشته شدن چند نفر شده است. بنا بر گزارش‌های منابع اطلاعاتی هر چند هنوز خبر تائید شده‌ای در مورد این موضوع منتشر نشده اما، داعش برای سر ابومعاذ الجزایری یکی از رهبران قدیمی داعش جایزه تعیین کرده که همین موضوع نشانه‌ای از بروز اختلافات و نیز کودتای احتمالی علیه البغدادی را دارد.
طبق تحلیل‌های صورت گرفته پس از شکست سرزمینی داعش در تابستان گذشته و افزایش فشارها بر این گروه، میزان زیادی از نیروهای این داعش فراری شده و شمار زیادی از آنها خود را به یگان‌های مدافع خلق تسلیم کرده‌اند. همچنین سایر نفرات باقی‌مانده که به شدت ایدوئولوژیک نیز هستند، رفته رفته دچار واگرایی داخلی شده و گفته می‌شود که همزمان با حملات نیروهای کرد به مواضع باقی مانده داعش، اختلافات درون‌گروهی نیز به شدت افزایش یافته است؛ به طوریکه ابوبکر البغدادی ناچار شده در بیابان‌های اطراف مرز سوریه با عراق مخفی شود.
بهره‌بردای کاخ سفید از شکست احتمالی داعش
این تحولات در بحران سوریه در حالی صورت می‌گیرد که همچنان ادلب به عنوان آخرین پایگاه مخالفان اسد در اختیار شورشیان قرار داشته، بشار اسد توانسته بیش از 70 درصد از مناطق کشور را در اختیار گرفته و جایگاه خود را تثبیت کند، مذاکرات برای کمیته تدوین قانون اساسی همچنان ادامه دارد و آمریکا قصد دارد نیروهای خود را از سوریه خارج کند. در چنین شرایطی ابتکار عمل بیش از گذشته در دستان قدرت‌های فرامنطقه‌ای قرار گرفته و ترکیه طبق توافقی با آمریکا قصد دارد ضمن در اختیار گرفتن شرق فرات، نیروهای مدافع خلق را که از متحدان آمریکا هستند، تضعیف کند.
همزمان با این مسئله و در حالی که چند هفته پیش اخباری منتشر شده بود که اعلام می‌کرد نیروهای ویژه آمریکا در حال عملیات برای دستگیری ابوبکر البغدادی هستند، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا پنجشنبه گذشته مدعی شد که طی روزهای آینده باقی مانده نیروهای داعش را از پایگاه‌های خود عقب خواهیم نشاند و اخبار مهمی را پس از آن اعلام خواهیم کرد. بنا بر تحلیل کارشناسان احتمالاً ابوبکر البغدادی توسط نیروهای آمریکایی و متحدان آن در سوریه دستگیر شده و واشنگتن قصد دارد با اعلام این خبر، علاوه بر توجیه راهبردهای خود در خاورمیانه و مخصوصا سوریه، یک برگ برنده رسانه‌ای را به نفع خود رو کند.
موضوع خروج نظامیان آمریکا از سوریه همانطور که غیرمنتظره بود، مورد انتقاد شدید کشورهای اروپایی و حتی هم‌حزبی‌های ترامپ واقع شد. به همین دلیل مانور بر روی بازپس‌گیری آخرین مواضع داعش توسط نیروهای دموکراتیک سوریه که آمریکا دو مرتبه آنها را از سال گذشته تاکنون وجه‌المسالحه با ترکیه قرار داده است، می‌تواند با پیوند خوردن دومین دیدار ترامپ با رهبر کره‌شمالی در ویتنام برای کاخ سفید در زمینه داخلی و خارجی امتیاز قابل توجهی محسوب شود، که علاوه بر همراه کردن افکار عمومی آمریکایی‌ها، اقدامات آتی آمریکا در خاورمیانه عربی را نیز پوشش دهد.
این در حالی است که بر فرض شکست کامل داعش و دستگیر شدن احتمالی ابوبکر البغدادی، همچنان نیروهای افراط‌گرای زیادی در سوریه وجود دارند که جبهه النصره و احرارالشام تنها دو گروه شناخته شده آنها محسوب می‌شوند. به همین دلیل این تعداد از گروه‌های تندرو می‌توانند در مسیر آینده سوریه همانطور که مورد بهره‌برداری بازیگران خارجی قرار گرفتند، بار دیگر تحولات مدیریت بحران در سوریه را با اما و اگرهای فراوانی مواجه سازند.