اقدامات چند نهاد خراسان رضوی برای محرومیت زدایی

محمد حسام مسلمی/ سال 57 که انقلاب پیروز شد امام (ره ) با دور اندیشی خود، نهادهای حمایتی را در جهت محرومیت زدایی و حمایت از قشرهای آسیب پذیر جامعه تشکیل دادند که طی چهار دهه اخیر تلاش ها و اقدامات اثرگذاری در جهت رفع محرومیت داشته اند. علاوه بر این نهاد هایی که مسئولیت و وظیفه مستقیم برای محرومیت زدایی دارند و همچنین در کنار فعالیت برخی سازمان های مردم نهاد و گروه های مردمی، مجموعه های مهم دیگری همچون آستان قدس رضوی به این عرصه ورود کردند تا غبار محرومیت را از چهره مستضعفان بزدایند. در 40 سالگی انقلاب اسلامی و برای اطلاع بیشتر از  خدمات ارائه شده در عرصه محرومیت زدایی، به فعالیت های برخی از این نهادهای مهم نگاهی داشته ایم.
 
حضور درخشان آستان قدس رضوی در عرصه محرومیت زدایی
آستان قدس رضوی نیز در کنار دیگر نهاد های خدمت رسان به محرومان یکی دیگر از ارکان نظام جمهوری اسلامی است که پیشینه طولانی در محرومیت زدایی دارد نکته ای که «مصطفی خاکسار قهرودی» معاون امداد مستضعفان آستان قدس در گفت و گو با خراسان رضوی به آن اشاره می کند و می گوید: موضوع خدمت و خدمت رسانی به محرومان در آستان قدس رضوی پیشینه طولانی دارد، درآمد های آستان قدس مربوط به نذورات و موقوفات مردم است که در اختیار آستان قدس رضوی قرار گرفته است. بخشی از نذورات و واقفان مردم فقط برای نیت بانی آن صرف می شود که بیشتر آن ها کمک به محرومان و نیازمندان است. حتی درآمد هایی که از محل موقوفات حاصل می شود بیشتر صرف قشرهای محروم در زمینه های مختلف می شود. اگر هم آستان قدس رضوی در گذشته مدرسه، مجموعه ورزشی، درمانگاه یا بناهای دیگر احداث کرده نگاه بر محرومیت زدایی از آن منطقه بوده است. وی به تلاش های چندین دهه مرحوم آیت ا... طبسی تولیت فقید آستان قدس رضوی اشاره می کند و می افزاید: ایشان همواره بر خدمت گزاری به زائران به ویژه زائران نیازمند تاکید داشتند و اقدامات شایسته ای در طول مدیریت ایشان انجام شده است.
معاون امداد مستضعفان آستان قدس رضوی در ادامه با اشاره به رویکردهای جدید در این مجموعه و  فعالیت های انجام شده در حوزه محرومیت زدایی این معاونت می گوید: در منشور 7 ماده ای رهبر معظم انقلاب در حکم تولیت جدید آستان قدس رضوی، عرصه های جدیدی از فعالیت برای آستان قدس گشوده شده است. در بندهای 2 ، 3 و 6 این منشور، نگاه و تاکید رهبر انقلاب بر خدمت رسانی به ضعفا، مستمندان و مستضعفان دیده می شود و این تاکید دلیلی شد تا در اردیبهشت ماه سال 95 معاونتی در آستان قدس رضوی با عنوان امداد مستضعفان با هدف ایجاد سازوکاری مدون و منسجم برای کمک رسانی به نیازمندان شکل بگیرد.


تسهیل زیارت برای یک میلیون زائر
وی می افزاید: اولین اقدامی که در مدیریت جدید آستان قدس رضوی انجام شد تسهیل زیارت برای محرومان و نیازمندان بود، افرادی بودند که به دلیل مشکلات نمی توانستند برای زیارت حرم علی بن موسی الرضا (ع) به مشهد مقدس مشرف شوند، ما این موضوع را به عنوان زائر اولی ها در دستور کار قرار دادیم که از سه سال گذشته تاکنون بیش از یک میلیون زائر اولی  با همکاری آستان قدس رضوی و دیگر دستگاه ها به صورت رایگان به حرم مطهر برای زیارت مشرف شدند. در این خصوص در سال اول 300 هزار نفر، در سال دوم 360 هزار نفر و در سال سوم 340 هزار زائر اولی به مشهد مقدس سفر کرده اند و پیش بینی می کنیم تا پایان امسال این تعداد زائر از مرز یک میلیون نفر نیز بگذرد.
راه اندازی دفاتر نمایندگی در استان ها برای شناسایی نیازمندان
خاکسار قهرودی در ادامه به اهداف راه اندازی دفاتر نمایندگی آستان قدس رضوی در دیگر استان ها نیز اشاره می کند و می گوید: با عنایت به این که رهبر معظم انقلاب، ماموریت نوین آستان قدس را ملی و شاید حتی فراملی تعیین کرده اند، معاونت امداد مستضعفان، راه اندازی و فعال سازی دفاتر نمایندگی استانی را در زمره ماموریت های خویش قرار داد. به همین منظور نمایندگان آستان در 32 استان تعیین شدند، این افراد به عنوان خادمیاران افتخاری ماموریت شناسایی افراد نیازمند را که تاکنون نتوانسته اند به زیارت حرم مطهر رضوی مشرف شوند بر عهده داشته اند و به همین منظور تمام هزینه های اسکان، ایاب و ذهاب و غذا به صورت رایگان به زائر اولی ها ارائه می شود.
حمایت از 4000 گروه جهادگران رضوی برای اعزام به مناطق محروم سراسر  کشور
وی همچنین درباره حمایت های آستان قدس رضوی از برگزاری اردوهای جهادی نیز می گوید: خوشبختانه از سال 95 تاکنون، حدود چهار هزار گروه از جهادگران رضوی با حمایت آستان قدس رضوی به مناطق محروم سراسر  کشور اعزام شدند که 14 درصد فعالیت های این گروه های جهادی در حوزه عمرانی، 7 درصد آموزشی، 11 درصد در حوزه سلامت، ۱۳ درصد در حوزه اشتغال زایی، ۹ درصد در عرصه پژوهشی و 46 درصد در حوزه فرهنگی تبلیغی بوده است.
تامین بخشی از هزینه احداث بیش از 2 هزار واحد مسکونی در سر پل ذهاب
معاون امداد مستضعفان آستان قدس رضوی  با بیان این که علاوه بر تسهیل زیارت زائران نیازمند و زائر اولی ها، بهبود زیر ساخت های مناطق محروم، کارآفرینی و اشتغال محرومان و ارائه خدمت به آن ها  در دستور کارآستان قدس رضوی است، تصریح می کند: در زمینه بهبود زیر ساخت های مناطق محروم کشور در طول سه سال گذشته اقدامات مهمی انجام شده  که مشارکت  در تعمیر یا احداث 307واحد مسکونی از جمله این اقدامات است، همچنین  تامین بخشی از هزینه احداث بیش از دو هزار واحد مسکونی در مناطق زلزله زده سر پل ذهاب را آستان قدس رضوی بر عهده گرفته و در حال انجام آن است.
جهیزیه برای بیش از 12 هزار زوج
وی درباره برنامه های آستان قدس رضوی در حوزه جوانان و حل مشکلات ازدواج و تامین جهیزیه برای زوج های جوان محروم نیز اظهار می کند: آستان قدس رضوی توجه ویژه ای به تشکیل و تحکیم خانواده دارد و تلاش می کند با تهیه کمک جهیزیه برای زوج های جوان به ویژه خانواده های محروم و نیازمند گامی تاثیرگذار در شروع زندگی آن ها بردارد که در این خصوص از سال 95 تاکنون جهیزیه 12 هزارو 576 زوج تامین شده است.
اقدامات محرومیت زدایی آستان قدس در سال 97
خاکسار قهرودی افزود: خرید سه دستگاه خودروی تانکر آب رسانی به مناطق محروم خراسان جنوبی، تجهیز مسجد جامع شهر بشاگرد، کمک به تامین آب شرب شهرهای آبادان و خرمشهر،  اتصال 18 روستای بخش رضویه به راه اصلی با افتتاح پل منار، تهیه و اهدای هشت هزار سری جهیزیه به زوج های جوان محروم،احداث 300 واحد مسکونی ویژه معلولان بهزیستی در استان کرمانشاه، معرفی 193 نیازمند برای مداوا به بیمارستان ها با هزینه آستان قدس، حمایت از 10 هزار خانوار نیازمند حاشیه شهر در قالب تامین مواد غذایی، توزیع صبحانه بین سه هزار دانش آموز عشایر خراسان رضوی، توزیع یک میلیون وعده تغذیه رایگان بین مدارس محروم استان های خراسان، در اختیار قرار دادن حدود چهار هزار راس دام سبک به روستاییان نیازمند در مناطق محروم شهرستان کلات و ... تنها نمونه ای از اقدامات آستان قدس در جهت محرومیت زدایی است که در سال 97 انجام شده است.
خدمات محرومیت زدایی کمیته امداد امام (ره)
یکی دیگر از نهاد ها که در جهت محرومیت زدایی می کوشد کمیته امداد امام (ره) است که «حبیب ا... آسوده» مدیر کل این نهاد در گفت و گو با خراسان رضوی با بیان این که به طور میانگین سالانه 10 درصد اشتغال استان توسط کمیته امداد امام (ره) استان صورت می گیرد می افزاید: خانواده های تحت پوشش این نهاد به عنوان یک کارخانه مولد هستند و با امکاناتی که در اختیار آن ها قرار داده شده توانستند توانمند شوند و به خودکفایی برسند. وی ادامه می دهد: آمارهای ما درباره ایجاد اشتغال نشان می دهد که از اول انقلاب تاکنون بیش از 150 هزار فرصت شغلی توسط کمیته امداد استان ایجاد شده است.امروز می توانیم ادعا کنیم بعد از گذشت 40 دهه از پیروزی انقلاب افراد تحت پوشش این نهاد با عزت نفس زندگی می کنند. وی تشکیل خانواده مددجویان کمیته امداد را یکی دیگر از اولویت های این نهاد بیان می کند و می افزاید:   تشکیل خانواده یکی از دغدغه های جدی کمیته امداد امام بود، به ویژه از سال 70 این موضوع به صورت جدی در دستور کار قرار گرفت و از این سال تاکنون بیش از 115 هزار کمک هزینه جهیزیه به خانواده های مددجویان پرداخت شده  است. وی ادامه می دهد: یکی دیگر از نیازهای جدی مددجویان کمیته امداد تامین مسکن و سرپناه برای محرومان است که در سال 97 به کمک مردم و خیران1700 واحد مسکونی تحویل مددجویان شده و از اول انقلاب تاکنون مسکن 120 هزار مددجوی کمیته استان تامین شده است.«آسوده» با بیان این که هم اکنون بیش از 200 هزارنفر تحت پوشش نهاد کمیته امداد استان هستند، تصریح می کند: این تعداد افراد تحت حمایت، افتخار نیست ولی  ما وظیفه داریم به محرومان کمک کنیم، چرا که محرومان اساس نظام هستند. مدیر کل کمیته امداد امام (ره) به دیگر اقدامات محرومیت زدایی کمیته امداد امام (ره) از اول انقلاب تاکنون اشاره می کند و می گوید: تعداد وام های پرداختی قرض الحسنه به مددجویان کمیته امداد در سال 65 بیش از 765 مورد بوده که این میزان در سال 97 به 453 هزارو 292 مورد رسیده است.
فعالیت 1200 گروه جهادی
بسیج سازندگی سپاه نیز از دیگر نهادهای حمایتی از محرومان بود که  17 اردیبهشت 79 به منظور محرومیت زدایی به فرمان رهبر انقلاب اسلامی تاسیس شد و  از جمله نهاد هایی است که استفاده از نیروی با نشاط و باانگیزه جوانان برای سازندگی کشور در آن تاکید شده است.مسئول بسیج سازندگی سپاه امام رضا (ع) تشکیل گروه های جهادی برای خدمت رسانی را از جمله سیاست های بسیج سازندگی سپاه می داند و می افزاید: در خراسان رضوی از زمان تشکیل این سازمان بیش از 1200 گروه جهادی تشکیل شده که 960 گروه دارای شناسه هستند، برای این گروه ها 560 ماموریت تعریف شده و در مناطق محروم به خدمت رسانی مشغول هستند، ضمن این که این گروه ها منطقه خدمت را خودشان انتخاب می کنند. سرهنگ پاسدار «روحانی» با بیان این که با تشکیل طرح اعتلا ارتباط خوبی بین مراکز علمی، تجاری و دانشگاهی ایجاد شده است، تصریح می کند: ما سعی کردیم در این طرح از دانشجویان بومی همان مناطق محروم برای خدمت رسانی استفاده کنیم، دانشجویان جهادگر ارتباط خوبی با دانشگاه ها و دیگر نهادها دارند و آموزش هایی را که از طرف ما در حوزه های مختلف به آن ها داده می شود به مردم مناطق انتقال می دهند که این موضوع باعث بهره وری در اشتغال می شود.
ساخت 2017 واحد مسکونی  از زمان تشکیل بسیج سازندگی
مسئول بسیج سازندگی سپاه امام رضا (ع) در ادامه ساخت مسکن برای محرومان را از دیگر سیاست های این نهاد می داند و می گوید: افتخار می کنیم از سال 79 تاکنون بیش از دو هزارو 17 واحد مسکونی برای محرومان ساخته ایم و به آن ها تحویل داده  ایم، تنها  امسال بیش از 500 واحد مسکونی برای محرومان ساخته  شده است و قصد داریم در سال آینده با کمک خیران و کمیته امداد امام (ره) سه هزار واحد مسکونی برای محرومان نیز احداث کنیم، ضمن این که با احداث این واحد های مسکونی برای 400 خانوار به صورت غیر مستقیم شغل ایجاد می شود. وی به اقدامات جهادگران کوچک ( دانش آموزان) در  مناطق محروم اشاره می کند و می افزاید: در سه سال گذشته توسط دانش آموزان جهاد گر حدود 700 مدرسه مرمت و بازسازی شده است، این اقدامات توسط خود دانش آموزان همان مناطق محروم انجام شده و با این کار آن ها  احساس مسئولیت می کنند و الگویی برای دیگر دانش آموزان شده است.
117 هزار ویزیت رایگان پزشکان در مناطق محروم
وی با اشاره به اقدامات درمانی بسیج سازندگی سپاه امام رضا (ع)  در مناطق محروم می گوید: از سال 95 تاکنون بیش از 117 هزار ویزیت رایگان  به همراه توزیع رایگان دارو توسط پزشکان جهادگر صورت گرفته است، ضمن این که با حضور پزشکان ، پرستاران، دندان پزشکان، روان شناسان و دیگر گروه های پزشکی در مناطق محروم حس مشارکت عمومی در آن مناطق ایجاد می شود. سرهنگ پاسدار «روحانی»  به نمونه  ای از مشارکت مردم در مناطق محروم اشاره می کند و می افزاید:  از سال گذشته تاکنون با مشارکت مردم و همکاری آستان قدس بیش از 90 قنات را لایروبی و ترمیم کردیم و از سال 94 تاکنون بیش از 255 قنات لایروبی و ترمیم شده است.
تشکیل 400 صندوق قرض الحسنه در مناطق محروم
وی تشکیل بیش از 400 صندوق قرض الحسنه در مناطق محروم را  از دیگر اقدامات بسیج سازندگی سپاه با مشارکت مردم بیان می کند و می گوید: برای تشکیل این صندوق، مردم بیش از یک و نیم میلیارد تومان مشارکت داشتند، فقط ما آموزش می دهیم تا اعتبارات این صندوق بدون دریافت سود و ضامن در اختیار افراد قرار بگیرد؛ اعتبار ما مردم هستند. به گفته او، آب رسانی کشاورزی، ساخت سرویس های بهداشتی، آب رسانی روستایی،  ساخت سالن ورزشی، ایجاد راه روستایی، احداث آب بند، برق رسانی و ساخت خانه عالم و ... از دیگر اقدامات بسیج سازندگی سپاه امام رضا (ع) در مناطق محروم است.
ایجاد 2600 مرکز خیریه دولتی و غیر دولتی
تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تشکیلات متمرکزی برای ارائه خدمات بهزیستی وجود نداشت و خدمات معمولا مشابهی به صورت پراکنده توسط دستگاه های مختلف ارائه می شد. به رغم این که خیران همواره به افراد محروم و نیازمند معلول کمک می کردند اما در رژیم گذشته، به علت فقدان برنامه و سازمان هماهنگ کننده، از مجموع فعالیت ها و سرمایه گذاری ها بهره برداری صحیح نمی شد. با تشکیل سازمان بهزیستی به فرمان حضرت امام (ره) کمک های مردمی به محرومان، سازمان دهی شد و به گفته «حمید رضا پور یوسف» مدیر کل بهزیستی استان به منظور حمایت از معلولان و مددجویان نیازمند از اول انقلاب تاکنون بیش از 2600 مرکز خیریه دولتی و غیر دولتی در استان تشکیل شده که در زمینه اشتغال، معیشت، مسکن و تامین جهیزیه به محرومان کمک رسانی شده است.
تامین مسکن بیش از 4588  مددجوی بهزیستی نیازمند از سال 89
تامین مسکن برای مددجویان و معلولان محروم و نیازمند یکی از ماموریت های بهزیستی است و به گفته پوریوسف قبل از انقلاب و اوایل پیروزی انقلاب بسیاری از محرومان سرپناهی نداشتند، اما تامین مسکن به عنوان اولویت در دستور کار  قرار گرفت، خیران پای کار آمدند و همراه با بهزیستی در این مسیر قدم گذاشتند، که در این خصوص از سال 89 تاکنون مسکن چهارهزارو 588 مددجوی بهزیستی با اعتباری بیش از 12 میلیارد و 800 میلیون تومان تامین شده است و اگر کمک های خیران در ساخت مسکن را به این آمار اضافه کنیم بیش از این میزان، مسکن برای مددجویان بهزیستی تامین شده است، همچنین از سال 94 کمک هزینه 30 میلیون تومانی ساخت مسکن برای 456 خانواده تحت پوشش بهزیستی پرداخت شده که خانواده های دارای دو معلول و بیشتر در اولویت بودند.
تفاهم نامه با آستان قدس و قرارگاه ثامن  الائمه(ع)
وی به امضای تفاهم نامه مشترک بین آستان قدس رضوی، بهزیستی و قرارگاه ثامن الائمه(ع) در زمینه ساخت مسکن برای مددجویان بهزیستی اشاره می کند و می افزاید:  طبق این تفاهم نامه مشترک 300 واحد مسکونی در حال ساخت است و امیدواریم بتوانیم 12 هزار مددجوی بهزیستی را که پشت نوبت هستند خانه دار کنیم. وی ایجاد اشتغال برای مددجویان و معلولان را از دیگر اولویت های سازمان بهزیستی می داند و می افزاید: اشتغال، خودکفایی مددجویان، حمایت از اشتغال آفرینان برای مددجویان و ارائه مشوق ها به آن ها همواره در دستور کار بهزیستی خراسان رضوی بوده است. آمارهای ما نشان می دهد که از سال 90 تاکنون برای 26 هزار نفر از مددجویان بهزیستی شغل ایجاد شده است و چون سامانه ای برای ثبت اطلاعات در این زمینه قبل از سال 90 نداشتیم اگر آمارهای قبل از این سال را به آن اضافه کنیم آمار ایجاد شغل بیشتر از این میزان خواهد بود، همچنین در سال 90 بیش از 156 طرح اشتغال زایی ارائه شده بود که این طرح ها هم اکنون به چهار هزار و 533 طرح افزایش یافته و همه این طرح ها در جهت محرومیت زدایی و توانمندی است.
خراسان رضوی رتبه یک  مشارکت های مردمی در کشور
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی با بیان این که مردم خراسان رضوی همواره در همه امور خیرخواهانه مشارکت داشته اند و دارند، تصریح می کند: مردم خراسان رضوی سالانه به طور میانگین بیش از 100 میلیارد تومان در امور خیر خواهانه مشارکت می کنند  ما این دریافتی ها را  برای تامین مسکن، شغل، معیشت، درمان، تامین کمک جهیزیه و ... هزینه می کنیم.