روزنامه ابتکار
1397/11/17
یک اقتصاددان: هر زمان اختلاف قیمتی در هر کالایی به‌وجود بیاید فساد قدرتمند میشود
گم‌شدن سلطان خودرو در مجمع‌السلاطین بازارکیمیا نجفی
این روزها خبر از سلطان‌های مختلف به گوش می‌رسد؛ یک روز سلطان سکه در صحنه خبرها خودنمایی میکند و روز بعد سلطان قیر و خبر اعدامش به میان می‌آید. در بازارهای مختلف که در آنها سود زیاد و قابل توجهی وجود دارد، افرادی به فعالیت مشغول هستند که ثبات و نظم بازار را با چالش می‌کشانند و یک‌طرفه تنها برای سود خودشان بازی میکنند. حالا پس از کم‌رنگ شدن اخبار مربوط به سلطان سکه و قیر، زمزمه‌هایی از سلطان خودرو به میان آمده است.
ماه گذشته خبری در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دست به دست چرخید که نشان‌دهنده احتکار چند ده خودروی صفر بدون پلاک در یک پارکینگ بود که به نظر می‌رسید وجود این تعداد خودروی صفر از یک سلطان خودرو خبر می‌دهند. اما آیا سرنوشت سلطان خودرو هم مانند دیگر سلاطین خواهد بود؟ پیش‌تر، امیرحسن کاکایی عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در گفت‌وگو با روزنامه ایران، افزایش بی‌رویه قیمت و اتفاقات اخیر را در شکل‌گیری سلطان خودرو دخیل دانسته و گفته بود: «از زمانی‌که اختلاف بازار و کارخانه ایجاد شد، جریانی پدید آمد که توانست در مدت کوتاه بیش از 10 هزار میلیارد تومان سود کند. حال این جریان و مافیا را نمی‌توان به راحتی متلاشی کرد و انتظار داشت که بازار شرایط آرامی به خود بگیرد. افزایش یکباره 5 میلیون تومانی قیمت خودرو به‌طور قطع از جایی دیکته شده است، در غیر این‌صورت یک خودرو در شرایطی که پیش‌فروش خودرو صورت می‌گیرد اینچنین گران نمی‌شود و سایر خودروها هم از این قاعده مستثنی نیستند. جریان فاسدی که در بازار خودرو شکل گرفته است به راحتی دولت را بازی می‌دهد و در این مدت سعی کرده با تناقض‌گویی‌هایی که در حوزه خودرو میشود بیشترین بهره را ببرد. سلطان بازار خودرو روز‌به‌روز بر دارایی‌هایش افزوده و صنعت خودرو بازیچه آن میشود. هر زمان که اختلاف قیمتی در هر کالایی به‌وجود بیاید خودبه‌خود فساد قدرتمند میشود». اکنون شاهد هستیم که سلاطین یکی پس از دیگری ظهور میکنند و بازار را دست می‌گیرند و مصرف‌کننده را به هر سویی که می‌خواهند می‌کشانند و این جریان نشان می‌دهد که داستان تنها به سکه، قیر و یا خودرو ختم نمی‌شود و باید منتظر شکل‌گیری سلاطین دیگر هم بود.
محدودیت در تولید باعث رشد واسطه‌ها میشود؟
مهدی تقوی، کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص شکل‌گیری سلاطین در بازارهای مختلف ازجمله بازار خودرو به «ابتکار» می‌گوید: در شرایطی که اوضاع اقتصادی در کشور دچار تنش شده است، عده‌ای برای حفظ سرمایه و یا افزایش دارایی خود اقدام به خرید کالایی میکنند. به عنوان مثال در بازار خودرو افرادی خودروهایی را پیش‌خرید میکنند و پس از مدتی اقدام به خرید و فروش به دیگر مصرف‌کننده‌ها میکنند.
وی می‌افزاید: اگر همانند ایالات متحده تولید خودرو ما زیاد بود، افراد تنها در زمان نیاز خودرویی را خریداری می‌کردند. اما در ایران چون تولیدات کالاها ازجمله خودرو با محدودیت روبه‌رو شده است و افراد با دردسرهای فراوانی می‌توانند صاحب یک خودرو شوند، افرادی که توانایی مالی دارند از شرایط پیش آمده سوء‌استفاده میکنند و با خرید خودروهای بیشتر و فروش آنها به مصرف‌کنندگان واقعی سود قابل‌توجهی را کسب میکنند. من معتقدم وقتی تولیدات در هر زمینه‌ای به اندازه کافی نباشد، افراد نیاز و تقاضایی که در بازار دارند را نمی‌توانند برطرف کنند و در آن‌صورت به اجبار یا از تامین آن کالا صرف‌نظر میکنند و یا از فردی که به عنوان دلال شناخته شده است تهیه میکنند و همین مسئله هم باعث رشد واسطه‌ها میشود. افرادی که در وضعیت اقتصادی کشور اخلال ایجاد میکنند، از سوی مسئولان با آنها برخورد میشود. اینکه چرا اینگونه اخلال‌ها در جامعه پیش می‌آید و روز‌به‌روز هم افزایش پیدا میکنند، به این دلیل است که برخی از افراد اقلامی را احتکار میکنند و باعث افزایش قیمت آن کالا می‌شوند. ازطرفی دیگر هم به دلیل تولید کم و تقاضای زیاد در جامعه ما شاهد افزایش قیمت در بازارهای مختلف هستیم. مجموعه این عوامل باعث افزایش قیمت کالاها و نابسامانی در بازارها میشود.
قانون بد مخرب‌تر از بی‌قانونی
کشور ما در یک جنگ اقتصادی قرار دارد و در این شرایط هم افرادی برروی کار می‌آیند و بازارهای مختلف را با چالش‌های جدی روبه‌رو میکنند و فعالیت آنها در حوزه‌های مختلف پیامدهای منفی را در جامعه به‌دنبال خواهد داشت. برخی از کارشناسان وابستگی ایران به درآمدهای نفتی را باعث به‌وجود آمدن سلطان در اقتصاد می‌دانند، موضوعی که به نظر می‌رسد باید برای کنترل آن و جلوگیری از رشد بیشتر سلاطین در نظام اقتصادی تمهیداتی اندیشید.
علی مزیکی، اقتصاددان نیز درباره چگونگی به‌وجود آمدن سلاطین در بازارهای مختلف می‌گوید: هنگامی که قوانین به درستی طراحی نشده باشند، معمولا افرادی به میان می‌آیند و نقش قانون را ایفا میکنند. به عنوان مثال وقتی معاملات اقلامی در بازار با چالش روبه‌رو میشود این افراد از راه غیرقانونی به بازار ورود میکنند و نیاز جامعه را پاسخ می‌دهند. به عبارت دیگر دلالان سهولتی را در بازار ایجاد میکنند و در ازای خدماتی که به افراد می‌دهند سودی را هم کسب میکنند. این افراد خطر کرده و ریسک فعالیت غیرقانونی خود را می‌پذیرند. آنها توانایی مالی برای ادامه فعالیت دارند و به مرور زمان می‌شنویم که سلطان‌هایی به وجود می‌آیند که در بازار پاسخگوی نیاز جامعه می‌شوند. اما همان‌طور که قبلا به آن اشاره کردم چون فعالیت اینگونه افراد غیرقانونی است، مسئولان با آنها برخورد میکنند و درنهایت سرنوشت‌شان همانند سلاطین گذشته میشود، در صورتی که منشا این مشکلات در جایی دیگر است و این افراد به واسطه نیازی که در جامعه وجود داشته است به وجود آمده‌اند.
این کارشناس مسائل اقتصادی باتوجه به همه‌گیرشدن فساد، برخوردهای موجود را چندان موثر نمی‌داند و می‌گوید: برخوردهای جدی زمانی‌که با افراد محدودی روبه‌رو باشد تاثیر دارد اما وقتی این اتفاق همه‌گیر شده است و هرروز یک سلطان جدید معرفی میشود، تاثیر چندانی نخواهد داشت. به عبارتی دیگر پایان دادن به فعالیت یکی از آنها پایان کار نیست و بعد از آن فرد جدیدی به میان می‌آید. من معتقدم که قانون بد مخرب‌تر از بی‌قانونی است و باید به این مسئله دقت کنیم. وقتی در کشور ما یک‌سری از قوانین بد طراحی شده است، افراد به زیر پا گذاشتن قوانین عادت میکنند. این بی‌اعتمادی و شکستن قانون در امور دیگر هم وجود دارد و تنها مختص به نظام اقتصادی ما نیست و باید برای آن چاره‌ای اندیشید.
سایر اخبار این روزنامه
سیده فاطمه ذوالقدر
تحقق افزایش سهم زنان در مصوبات کمیسیون تلفیق ٩٨ با پیشنهادات فراکسیون زنان
به دنبال صدور مجوز برای ساخت پروژه ویلاسازی در منطقه حفاظت‌شده «خاییز» رئیس سازمان محیط‌زیست احضار شد
یک اقتصاددان: هر زمان اختلاف قیمتی در هر کالایی به‌وجود بیاید فساد قدرتمند میشود
زندگی شبانه تهران رنگ و بوی تازه می‌گیرد؟
شب‌های روشن پایتخت
«ابتکار» از مخالفت نمایندگان با حذف استانی شدن انتخابات گزارش می‌دهد
کمرنگی حمایت از یک طرح انتخاباتی
«ابتکار» تازه‌ترین تحولات بحران سیاسی در ونزوئلا را بررسی میکند
مثلث بحران بولیوارها
در آستانه چهل‌سالگی انقلاب اسلامی «ابتکار» وضعیت جنبش دانشجویی در چهار دهه اخیر را بررسی کرد
اتاق تاریک معاملات نفت
فقط برای منافع ملت ایران تعظیم می‌کنیم
رئیس جمهوری در مراسم پایانی «جایزه کتاب سال»:
هیچ سانسور و فیلتری نمی‌تواند جلوِ سوال و شبهه را بگیرد
وزیر کشور:
در برابر اخلال‌گران فضای عمومی کوتاه نخواهیم آمد
