عراق برج مراقبت امریکا نمی‌شود










فرحناز دهقی
خبرنگار
«مردم امریکا! میلیون‌ها دلار از پول شما صرف هزینه سربازان ما می‌شود که در کشورهای خاورمیانه حضور دارند و می‌جنگند و جانشان را از دست می‌دهند. این هزینه  روی دوش شما افتاده است، همه شما!» اینها جملاتی است که حاضران در سال 2016 در سالنی در ایالت ماساچوست در بحبوحه رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری امریکا از زبان دونالد ترامپ شنیدند. حاضرانی که هیچ نمی‌دانستند دو سال بعد ترامپ در کسوت رئیس‌جمهوری‌شان در تهدید‌های پرشمار خود علیه سایر کشورها، مداخله و حضور نظامی را به عنوان محتمل‌ترین گزینه مطرح می‌کند.
به گزارش سی‌ان‌ان، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری امریکا، یکشنبه شب در برنامه‌ای با نام «چهره به چهره با مردم» با تکرار ادعاهای همیشگی خود علیه ایران گفت: «یکی از دلایلی که می‌خواهیم پایگاهمان در عراق را حفظ کنیم این است که می‌توانیم از طریق آن ایران را تحت نظر داشته باشیم زیرا ایران واقعاً یک دردسر است. من می‌خواهم ایران را زیر نظر بگیریم. ما یک پایگاه نظامی پرهزینه و باورنکردنی در عراق داریم که البته موقعیتش برای زیر نظرگرفتن خاورمیانه عالی است. به همین خاطر نگه داشتنش بهتر از جمع کردنش است». اگرچه او دقایقی بعد صراحتاً تأکید کرد که قصد حمله به ایران را ندارد و «تنها می‌خواهد فعالیت‌های ایران را نظاره کند» اما اندکی پس از انتشار این سخنان، واکنش‌های صریح و قاطع مقام‌های عراق نسبت به سخنان او نشان از مخالفت جدی این کشور با این تصمیم دارد. اگرچه ترامپ پیش از این نشان داده کمترین اهمیت را برای استقلال و نظر حاکمیت یک کشور قائل می‌شود و سفر ناگهانی و شبانه‌اش به پایگاهی در عراق مهر تأییدی بر این رویکرد زد. برهم صالح، رئیس‌جمهوری عراق ساعاتی بعد در کنفرانس سالانه همایش الرافدین درباره باقی نگه داشتن نیروهای امریکایی در خاک کشورش گفت: «ما از اظهارات دونالد ترامپ درباره حضور نیروهای این کشور در عراق غافلگیر شده‌ایم و منتظر توضیح ریاست‌جمهوری امریکا هستیم. سربازان امریکایی حق ندارند در عراق از توافق امضا شده تخطی کنند و کاری فراتر از آن انجام بدهند. این نیروها حق ندارند ایران را تحت نظر بگیرند هدف آنها این بود که با تروریست‌ها مبارزه کنند نه با همسایگان ما. ما هرگز چنین اجازه‌ای نخواهیم داد. ما اجازه نمی‌دهیم کشورمان محل منازعات باشد. ترامپ از عراق نخواسته که با حضور نظامیان برای کنترل ایران موافقت کند. ما خواهان ارتقای روابط مان با همسایگانمان از جمله ایران هستیم نه تضعیف دوستی و همکاری‌ها. بنابراین توصیه می‌کنم که امریکا هرچه زودتر در این باره توضیحاتی بدهد». به گزارش نیویورک‌تایمز، ظاهراً ترامپ از مدت‌ها پیش بدون اطلاع دادن به مقامات عراقی درصدد تحقق بخشیدن این نقشه بوده است. به رغم فرمان ترامپ مبنی بر خروج نیروهای امریکایی از سوریه، پنتاگون برای حفظ مأموریت نظامی امریکا در سوریه نقشه‌ای را طراحی کرده تا برای حمله به داعش از تیم‌های کوچک نیروهای عملیات ویژه استفاده کند و همزمان حملات هوایی را ادامه بدهد و از شبه‌نظامیان کرد که متحدانش به شمار می‌رود نیز حمایت کند. بتازگی افسران امریکایی از چند پایگاه در عراق از جمله در اربیل و همچنین پایگاه هوایی عین الاسد و چند پایگاه‌های کوچک‌تر در نزدیکی مرز با سوریه بازدید کردند تا به بررسی توسعه عملیات‌های موجود امریکا از طریق منتقل کردن سربازان از سوریه به پایگاه‌های عراقی بپردازد. حتی یکی از مقام‌های کرد نیز فاش کرده که یکی از فرماندهان نظامی امریکا، دست‌کم یک بار از پایگاهی در عراق در نزدیکی مرز ایران بازدید کرده است. اما تغییر در تعداد نیروهای ارتش و راهبردهای نظامی امریکا در عراق نیازمند مجوز از دولت عراق است، چیزی که ترامپ ظاهراً آن را فراموش کرده است!
دونالد ترامپ دسامبر گذشته در سفر ناگهانی‌اش به عراق گفته بود به منظور شکست داعش، شاید تعداد نیروهایش در عراق را افزایش دهد. به گزارش سومریه نیوز، حیدر العبادی، نخست‌وزیر سابق عراق هم با اشاره به مغایرت با توافق حاصل شده و گفته کنونی ترامپ گفت: «آنچه امریکا درباره پایگاه‌های امریکایی و استفاده از آن برای مقابله با کشورهای همسایه ما گفت با قانون اساسی کشورمان و توافقنامه‌های امضا شده میان دو کشور مغایرت دارد و باعث می‌شود روابط مان با کشورهای دیگر پیچیده شود و حتی  روی روابط بغداد و واشنگتن نیز سایه بیفکند؛ زیرا اظهار چنین سخنی نشانه این است که امریکا برای حاکمیت و استقلال عراق ارزشی قائل نیست. بنابراین از دولت عراق می‌خواهم بر موضعمان ثبات داشته باشد و اجازه ندهد کشوری علیه کشورهای دیگر از خاک ما استفاده کند.»
در همین راستا، عمار حکیم رئیس ائتلاف اصلاح و سازندگی یکی از مهمترین فراکسیون‌های پارلمان عراق هم به این اظهارات واکنش نشان داد و گفت: «عراق نباید میدان تسویه حساب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. ما نباید بگذاریم کشورمان دیده‌بان سایر کشورها باشد». او در صفحات شبکه‌های اجتماعی خود نوشت: «عراق نباید بستر تهدید امنیت و ثبات منطقه و جهان باشد، این رویکرد که خاک عراق را مبدأیی برای تعرض به کشورهای همسایه قرار دهند از نظر ما خلاف منافع ملی و امنیت عراق است و عراق اجازه چنین کاری را نخواهد داد». فراکسیون‌های بزرگ پارلمانی عراق نیز درصدد تصویب قانونی هستند که تکلیف نیروهای نظامی امریکا در خاک این کشور مشخص شود. طرحی که قرار است پس از پایان یافتن تعطیلات فصلی در پارلمان به جریان بیفتد.
هوشیار زیباری وزیر خارجه اسبق عراق هم در این باره گفت: «اظهارات رئیس‌جمهوری امریکا درباره حضور نیروهای این کشور در عراق برای کنترل کردن ایران، برای دولت بغداد شرم‌آور و مایه خجالت است و کشور ما را در برابر انتخاب‌های دشواری قرار می‌دهد». گردان‌های حزب‌الله نیز صراحتاً اعلام کردند اگر امریکا تلاش کند از خاک این کشور برای تعرض به ایران یا سوریه استفاده کند، «دست متجاوز را قطع خواهند کرد». در همین حال چند مسئول عراقی به سایت العربی الجدید قطر خبر دادند که عادل عبدالمهدی، نخست وزیر این کشور قصد دارد به واشنگتن سفر کند تا با مقام‌های امریکا درباره حضورنیروهای نظامی‌اش در عراق به گفت‌و‌گو بنشیند. او همچنین در حال حاضر در تلاش است تا با فراکسیون‌های سیاسی از جمله ائتلاف فتح و سائرون درباره حضور نیروهای امریکایی در عراق به توافق برسد. یکی از مقام‌های ائتلاف اصلاح که عبدالمهدی را در این سفر همراهی خواهد کرد، گفت: «عبدالمهدی درباره پرونده‌های مهمی که مطرح خواهد شد از جمله لزوم دور نگه داشتن عراق از درگیری امریکا و ایران و استثنا قرار دادن عراق به خاطر وضعیت شکننده امنیتی و نیازش به داشتن روابط گرم با تمامی طرف‌ها اتفاق نظر دارند، با مقام‌های امریکا گفت‌و‌گو می‌کند».
نیویورک‌تایمز نیز در یادداشتی در این باره نوشت: امریکا بدون سر و صدا با عراق در هفته‌های اخیر مذاکراتی کرده است تا اجازه بدهد صدها کماندو امریکایی و نیروی پشتیبانی که اکنون در سوریه فعال هستند به این کشور منتقل شوند و از این به بعد حمله به داعش را از عراق انجام دهند. رهبران نظامی امریکا به دنبال حفظ فشار بر داعش هستند و در همین حال رئیس‌جمهوری هم در پی تغییر اساسی سیاست‌ها در برابر سوریه و افغانستان، جایی که مذاکرات صلح با طالبان پیگیری می‌شود، است. مقام‌های ارشد امریکایی و دیپلمات‌ها اما هشدار داده‌اند که اظهارنظرهای ترامپ می‌تواند به تضعیف جایگاه این کشور در مذاکرات حساس با عراق منجر شود و همین کار مبارزه با تروریست‌های باقی‌مانده در سوریه را سخت‌تر کند. جواد الموسوی یکی از اعضای پارلمان عراق می‌گوید: «اگر امریکا بخواهد نیروهای بیشتری را روانه کشور ما کند، قطعاً ما به دولت امریکا بی‌اعتماد می‌شویم. حتی اگر این بهانه را بیاورد که به خاطر مبارزه با داعش چنین تصمیمی گرفته شده است، زیرا دیگر خوب می‌دانیم هدف ایران است نه داعش».