مالیات می‌تواند هرج‌ومرج در بازار خودرو را مدیریت کند؟ راه دشوار مقابله با دلالی خودرو

کیمیا نجفی
نابسامانی‌ها در بازار خودرو در ماه‌های اخیر به اوج خود رسیده است و همین امر سبب شد تا عده‌ای سودجو برای دو برابر کردن سرمایه خود برای خرید خودرو به صف بشوند. در این میان افرادی که برای کسب سود به خرید خودرو روی آورده بودند، مصرف‌کننده‌ نهایی نبودند و در بازار پرهیاهوی خودرو برای کسب اندک سودی فعالیت می‌کردند.
با افزایش قیمت خودرو، این سوال برای مصرف‌کنندگان پیش آمد که آیا افزایش قیمت خودرو شامل خودروهای پیش‌فروش نیز می‌شود؟ زمزمه‌ها ادامه داشت تا اینکه مقرر شد خریدارانی که زمان تحویل خودروهای آنها اول شهریور ماه تا 30 دی ماه است، خودروهای خود را با قیمت قبل دریافت کنند. همین مسئله حاشیه‌هایی را به وجود آورد. مسائلی از قبیل اینکه خریداران با افزایش قیمتی که در بازار خودرو رخ داده است سود قابل توجهی را به دست می‌آورند و افرادی که مصرف‌کننده واقعی نبودند و تنها برای خرید و فروش اقدام به ثبت‌نام کرده بودند از این شرایط پیش آمده به راحتی می‌توانستند استفاده کنند. اما شرایط به اینگونه باقی نماند و وزارت امور اقتصادی و دارایی به ماجرای تحویل خودروهای معوق خودروسازان ورود کرد. بر اساس سازوکاری که در دست اجرا قرار داده‌اند، مقرر شد از کسانی که با هدف فروش و کسب درآمد، برای بیش از یک خودرو در فروش اینترنتی خودروسازان شرکت کرده‌اند، مالیات دریافت ‌شود. یک مقام مسئول در سازمان امور مالیاتی در همین ارتباط به تسنیم گفته است: «اجرای ماده4 آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در تحویل خودروهای ثبت‌نامی به مردم با قیمت‌های گذشته باعث می‌شود خریداران به دلیل تفاوت قیمت خودروهای ثبت‌نامی و بازار آزاد، سود قابل توجهی را کسب کنند. در این میان کسانی هستند که بیش‌از یک خودرو ثبت‌نام کرده و به نوعی مصرف‌کننده نهایی خودرو نیستند و با هدف کسب سود و درآمد در طرح‌های فروش اینترنتی شرکت کرده‌اند. مطابق این توافق فهرست، مشخصات و کدملی خریدارانی که در طرح‌های پیش‌فروش شهریور تا دی ماه خودروسازان شرکت کرده‌‌اند، از سوی وزارت صمت در اختیار وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار می‌گیرد تا براساس آن، خریدارانی که بیش از یک دستگاه خودرو خریداری کرده‌اند مشمول پرداخت مالیات از محل کسب درآمد از این محل خواهند شد. نابسامانی ماه‌های اخیر بازار خودرو باعث شده تا عده‌‌ای سودجو روی این موج سوار شده و برای کسب سود و درآمدهای کاذب به خرید و فروش خودرو روی آورند. این اقدام در نگاه نخست یک ناهنجاری اقتصادی به شمار می‌آید که باید برای آن چاره‌ای اندیشیده شود اما تا آن زمان، سازمان امور مالیاتی به این حوزه ورود کرده و از فعالان آن مالیات دریافت خواهد کرد. البته دیگر اطلاعات مالی این افراد نیز بررسی می‌شود تا در‌صورت انجام اقدامات مشابه، ملزم به پرداخت مالیات شوند.»
شکل گرفتن جریان دریافت مالیات از افرادی که اقدام به ثبت‌نام بیش از یک خودرو کرده‌اند همانند جریان‌های دیگر اقتصادی با سیل نظرات موافقان و مخالفان روبه‌رو شد. منتقدان به این سازوکار معتقدند که چنین روش‌های برای کوتاه‌مدت جواب می‌دهد و نمی‌توان انتظار معجزه داشت. با‌توجه به این مسائل باید منتظر ماند و دید که آیا این سازوکار می‌تواند برای کنترل و مدیریت هرج‌ومرج به وجود آمده در بازار خودرو مناسب باشد؟ مرتضی افقه، اقتصاددان در‌خصوص فعالیت‌های دلالان در حوزه‌های مختلف و راهکارهایی همچون دریافت مالیات برای محدود کردن این نوع فعالیت‌ها به «ابتکار» می‌گوید: در شرایط فعلی بسیاری از نقدینگی به سمت فعالیت‌های دلالی پیش رفته است و ریشه آن به این برمی‌گردد که فعالیت‌های مولد دیگر سود‌آور نیست. درواقع فعالیت‌های مولد پر از مزاحم و دردسر شده است و افراد ترجیح می‌دهند سرمایه‌های خود را به سمتی پیش ببرند که در آن سودی باشد‌ بنابراین نقدینگی چاره‌ای ندارد جز اینکه سر از فعالیت‌های دلالی در بیاورد. مبارزه با این حرکات به این آسانی نیست و راهکارهایی همانند دریافت مالیات تاثیر سطحی در محدود کردن فعالیت و کنش دلالان خواهد داشت. درواقع راه اصلی برای جلوگیری از این وضعیت بهبود بخشیدن و سازمان دادن به بخش تولد است که فعلا اقدامی در این راستا صورت نگرفته است.


وی می‌افزاید: دریافت مالیات از افرادی که بیش از یک خودرو ثبت‌نام کردند آنچنان مطلوب نیست. اگر نقدینگی به جای اینکه به سمت خرید ارز و طلا برود و باعث به وجود آمدن مشکلات بی‌شمار شود، به سمت تولید داخل بیاید دست‌کم می‌تواند در رونق گرفتن تولید کمک کند و از طرفی دیگر آمار اشتغال هم می‌تواند با افزایش روبه‌رو شود. البته نمی‌توان منکر آن شد که افراد در این میان می‌توانند باعث نوسان در قیمت شوند چون به هر حال پول سرگردان در این شرایط به سمت تولید نخواهد رفت و کشش آن به سمت فعالیت‌های دلالی خواهد بود. اما شاید جذب نقدینگی در این حوزه از چند لحاظ بهتر از حوزه‌های دیگر باشد.
افقه نپرداختن به علت اصلی مشکلات اقتصادی را ریشه مشکلات می‌داند و می‌گوید: بعد از آنکه دولت سودهای بانکی را کاهش داد، بسیاری از افراد عادی با مختصر درآمدی که داشتند و برای حفظ دارایی خود ممکن است خودرویی خریده باشند و فعالیت دلالی هم مدنظرشان نبوده باشد. باتوجه به نرخ تورم رفتار عاقلانه این است که افراد نقدینگی خود را به کالایی تبدیل کنند بنابراین دریافت مالیات از افرادی که اقدام به ثبت‌نام بیش از یک خودرو برای حفظ سرمایه خود کردند می‌تواند به آنها لطمه بزند. من معتقدم دریافت مالیات در این راستا تاثیر بسیار محدودی در فعالیت‌های دلالی خواهد داشت. در شرایط اقتصادی کنونی متاسفانه به جای اینکه به علت پرداخته شود معلول را مد نظر قرار داده‌اند.
این کارشناس مسائل اقتصادی از بی‌تدبیری‌ها در بخش تولید می‌گوید: خرید و فروش و فعالیت‌هایی از این قبیل باعث هرج‌ومرج در اقتصاد شده است و کسانی باعث این نابسامانی شده‌اند که با بی‌تدبیری فعالیت‌های تولیدی را از رونق انداخته‌اند. اگر امروز نقدینگی موجود در کشور به سمت دلالی رفته است، یک رفتار طبیعی است و باعث آن هم بی‌تدبیری درخصوص محدود شدن فعالیت‌های تولیدی است.
سایر اخبار این روزنامه