روزنامه ابتکار
1397/11/13
اتحادیه اروپا سرانجام سازوکار مالی همکاری تجاری با ایران را ثبت کرد گام اول برای عبور از تحریم‌ها
محمدرضا ستاریهشت ماه پس از خروج آمریکا از برجام و تلاش‌های سایر شرکای توافق هسته‌ای برای حفظ این قرارداد بین‌المللی، وزرای خارجه سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سرانجام سازوکار ویژه مالی برای همکاری تجاری با ایران را در بخارست به ثبت رساندند. همانطور که از پیش هم اعلام شده بود، مقر این نهاد مالی در فرانسه، ریاست آن بر عهده آلمان و نیز حسابرسی بر عهده انگلستان قرار گرفت.
طبق اعلام رسانه‌های غربی ریاست این نهاد بر عهده پر فیشر بانکدار مشهور آلمانی است که در این نهاد جدید با نام INSTEX به صورت یک شرکت شبه‌بورس وظیفه تسویه قراردادهای خرید و فروش را بر پایه ارزی یورو بر عهده دارد.
در همین رابطه و در حالی که بسیاری از ناظران بین‌المللی در انتظار ثبت رسمی سازوکار ویژه مالی اروپا با ایران بودند، وزرای خارجه سه کشور اروپایی طی بیانیه‌ای تعهد خود برای حفظ برجام ذیل قطعنامه 2231 شواری امنیت را مورد تاکید قرار داده و سازوکار حمایت از معاملات تجاری (INSTEX SAS) را یک ابزار انتقالی ویژه با هدف تسهیل تجارت میان ایران و اروپا اعلام کردند. در این بیانیه خاطرنشان شده که تلاش‌های سه کشور اروپایی به منظور حفظ مفاد اقتصادی برجام بوده و این سازوکار مالی در ابتدا با تمرکز بر بخش‌های حیاتی‌تر مانند دارو، لوازم پزشکی و مواد غذایی از مبادلات مشروع اروپا با ایران حمایت می‌کند.
یکی از نکاتی که از روز پنجشنبه برخی کارشناسان و منتقدان به آن اشاره کردهاند، پیشگامی سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس در ثبت سازوکار ویژه بوده و نامی از سایر اعضای اتحادیه اروپا برده نشده است به همین دلیل برخی تحلیلگران این امر را زمینه‌ای برای عدم استقبال سایر کشورها از این مکانیسم مالی تلقی کردهاند.
در همین راستا سه کشور اروپایی در بیانیه خود تصریح کردهاند که این سازوکار در بلندمدت قادر خواهد بود که از سوی کشورهای ثالث نیز در تجارت با ایران مورد بهره‌برداری قرار گرفته و در این زمینه تلاش‌هایی در شرف انجام است. از سوی دیگر تا لحظه تنظیم این گزارش اتریشی‌ها نیز از ثبت سازوکار مالی ویژه با ایران حمایت کرده و وزیر خارجه این کشور آن را گامی مهم برای تجارت میان ایران و اروپا قلمداد کرده است.
شرط مهم اروپا برای تحقق INSTEX
طبق جزئیاتی که تاکنون درباره سازوکار ویژه جدید اعلام شده، هنوز مشخص نیست که روند عملیاتی آن به چه صورت خواهد بود. برخی ناظران معتقدند علت عدم انتشار جزئیات کارکرد مکانیسم مالی اروپایی جلوگیری از کارشکنی‌های آمریکا در قبال آن است. به همین دلیل روز پنجشنبه سه کشور اروپایی اعلام کردند که نخستین گام ثبت INSTEX است و طی روندی تدریجی بر روی جزئیات عینی برای تعیین شیوه همکاری با ایران کار خواهد شد.
از سوی دیگر در مهم‌ترین بند از بیانیه انگلیس، آلمان، فرانسه و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آمده است که این سازوکار تحت بالاترین استانداردهای بین‌المللی مطابق با قوانین مقابله با پولشویی، مقابله با تروریسم و تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا عمل خواهد کرد. در همین راستا، این سه کشور اروپایی از ایران می‌خواهند تا هر چه سریع‌تر تمام عناصر طرح اقدام خود درخصوص گروه اقدام مالی (FATF) را اجرایی کند.
برخی تحلیلگران با برجسته کردن این بخش از بیانیه اروپا معتقدند که باتوجه به بررسی‌های صورت‌گرفته برای تصویب FATF در ایران و مواضع مخالفان و موافقان آن، در واقع این بند بیانگر انداختن توپ تعهدات اروپا به زمین ایران است چرا که در صورت عدم اجماع بر سر تصویب FATF و یا طولانی شدن روند بررسی آن، اروپایی‌ها قادر خواهند بود در مسیر معاملات تجاری ذیل سازوکار جدید INSTEX بهانه‌تراشی کنند.
این امر زمانی اهمیت می‌یابد که اروپا با برداشتن گام اول برای دور زدن تحریم‌های آمریکا به صورت رسمی بر سر تحریم‌های ثانویه علیه ایران، مقابل واشنگتن ایستاده و تهدیدهای این کشور را مبنی بر اعمال جریمه‌های سنگین بر شرکت‌های همکاری‌کننده با ایران نادیده گرفته است. به همین دلیل از یک سو اروپا با ثبت سازوکار ویژه از زیر فشارهای ناشی از انجام تعهدات خود بیرون آمده و در مرحله بعد FATF و احتمالاً موضوع موشکی را به عنوان اهرم‌هایی برای کاستن از فشار آمریکا و تعهدات برجامی خود به کار خواهد بست.
در همین رابطه فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی بیانیه‌ای که در سایت اتحادیه اروپا منتشر شده است، با اشاره به اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تمامی سیزده گزارش اخیر خود پایبندی کامل ایران به توافق هسته‌ای را تائید کرده است، اعلام کرده که سازوکار فعلی به اپراتورهای اقتصادی مجوز فعالیت تجاری مشروع با ایران را می‌دهد و رفع تحریم‌های ایران یکی از جنبه‌های مهم و حیاتی برجام است. به همین دلیل ما به همکاری با کشورهای اروپا ادامه می‌دهیم تا INSTEX توانایی مشارکت تجاری و تعمیم آن به کشورهای ثالث را داشته باشد.
از سوی دیگر جرمی هانت وزیر خارجه بریتانیا پس از اعلام آغاز‌به‌کار سازوکار ویژه مالی به خبرنگاران در بخارست گفت که ما با این اقدام نماد عملی تعهد خود به برجام را نشان دادیم و گام قابل توجهی را برای لغو تحریم‌های ایران برداشتیم. هایکو ماس وزیر خارجه آلمان نیز تصریح کرد که ما به وضوح مسیر حرکت و اتحاد خود را در داخل اروپا برای حفظ برجام مشخص کردیم در حالی که شاید برخی بازیگران دیدگاهی متفاوت داشته باشند.
استقبال ایران از گام اول اروپا
این در حالی است که پس از ثبت رسمی INSTEX در بخارست توسط سه وزیر اروپایی، محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در پیامی توئیتری اعلام کرد که گام اول هرچند با تاخیر بود اما ایران با استقبال از آن برای تعامل سازنده با اروپا طبق شرایط برابر و قابل احترام آماده است.
عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه نیز در این خصوص با اشاره به جزئیات جدیدی از سازوکار مالی طی گفت‌و‌گویی با خبر ساعت 14 سیما با بیان اینکه قرار است سازوکار مشابهی در کشور برای تبادلات ریالی شرکت‌های ایران راه‌اندازی شود، INSTEX را دارای منفعت کامل برای ایران دانست، گفت: آنطور که مطلع شده‌ایم طراحی این سازوکار مالی به‌گونه‌ای است که شرکت‌های همکاری‌کننده با ایران مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند، هرچند که فشارهای ایالات متحده بر سر جای خود باقی خواهد ماند. عراقچی همچنین با اشاره به اینکه امیدواریم این کانال مالی به طور کامل اجرایی شده و همه کالاها را دربر بگیرد، خاطرنشان کرد: اینکه شرکت‌های اروپایی چه میزان تمایل داشته باشند که با ایران همکاری کنند منوط به عملکرد درست و طراحی INSTEX که باید در گام بعدی توسط اروپایی‌ها نسبت به آن اقدام شود.
از سوی دیگر، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه نیز با استقبال از اعلام سازوکار مالی اروپا با ایران گفت: ایران این اقدام را اولین گام اروپا در انجام تعهدات خود می‌داند و خواهان اجرایی شدن کامل تمامی تعهدات دیگر این اتحادیه در کوتاه‌ترین زمان است. قاسمی افزود: پس از خروج آمریکا از برجام باوجود مواضع سیاسی اتحادیه اروپایی در ارتباط با حفظ برجام و ضرورت انتفاع اقتصادی ایران از آن و اقدامات محدود اتحادیه همچون بروز‌رسانی مقررات مسدودساز، متاسفانه تاکنون نتیجه ملموس و اقدام عملی در راستای انتفاع ایران را شاهد نبوده‌ایم. اقدام اتحادیه اروپا در تاسیس سازوکار ویژه مالی بسیار دیر صورت گرفت و لازم است سه کشور و اتحادیه اروپایی اطمینان حاصل کنند که این اقدام بخشی از تحریم‌های غیرقانونی آمریکا را جبران کند.
وی همچنین تاکید کرد: ایران برای ادامه تعامل سازنده با اتحادیه اروپایی و کشورهای عضو بر اساس احترام و تامین منافع متقابل آمادگی دارد. در عین حال باتوجه به اجرای محدود و ناقص و همراه با تاخیر فراوان تعهدات اتحادیه اروپا در بیانیه مه ۲۰۱۸ اعتقاد دارد که اتحادیه اروپا باید این اقدام و سایر تعهدات خود را برای بهره‌مندی مردم ایران از منافع اقتصادی برجام تسریع کند.
ابهامات INSTEX
در همین رابطه و در حالی که ایالات متحده پیش از این به اروپایی‌ها برای راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی با ایران هشدار داده بود، در تازه‌ترین اظهارنظر از سوی سخنگوی وزارت خارجه این کشور آمده است: ما از نزدیک گزارش‌ها درباره این کانال مالی را دنبال کرده تا اطلاعات بیشتری نسبت به آن به دست آوریم، با این حال انتظار نداریم که سازوکار مالی اعلام شده قادر باشد تاثیر قابل توجهی در کاستن از فشارهای اقتصادی علیه ایران داشته باشد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین گفته که شرکت‌هایی که مطابق با این سازوکار وارد فعالیت تجاری با ایران شوند، ممکن است دسترسی به سیستم مالی آمریکا و امکان تجارت با این کشور را از دست دهند.
به همین دلیل برخی ناظران پیش از اجرای سازوکار مالی و در حالی که هنوز استراتژی آن مشخص نیست، ابراز نگرانی کردهاند که ممکن است مکانیسم حقوقی INSTEX در مقابل تحریم‌های مضاعف آمریکا دچار چالش شود و نتواند در بخش‌های وسیع‌تری از موارد اعلام شده یعنی غذا و دارو که قرار است در اول کار مورد توجه قرار بگیرد عملیاتی شود. همچنین موضوع بعدی اشتیاق شرکت‌های اروپایی برای ورود به این سازوکار مالی است و اینکه قوانین مسدودساز اروپا تا چه حد می‌تواند در ایجاد اشتیاق در شرکت‌های کوچک و متوسط برای همکاری با ایران موفق عمل کند.
از سوی دیگر نکته مهمی که برخی تحلیلگران به آن اشاره کردهاند، انتخابات اتحادیه اروپا است که در صورت تغییر نفرات فعلی و نیز اتخاذ استراتژی متفاوت در شرایط پرتنش اروپای امروز ممکن است روند همکاری‌های آتی را تحت‌الشعاع خود قرار دهد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
عدم رعایت برخی قوانین ساده رانندگی، تاثیر منفی روانی بر دیگر شهروندان می‌گذارد
آسایش خود با آزار دیگران
محمدعلی وکیلی
آفت تلقی غلط از عدالت !
افزایش هزینه‌‌های سفر در ایران گرایش به گردش‌های یک روزه را بیشتر کرده است
ویزیتوری ایرانیان از جاذبه‌های ایران
ماجرای حواشی فاطمه معتمدآریا از کجا شروع شد و به کجا رسید؟
منم بودم عصبانی می‌شدم!
پس از 9 ماه کش‌و‌قوس سیاسی دولت جدید لبنان سرانجام تشکیل شد
حمایت یا ائتلاف سیاسی؟
حامیان به حاشیه رانده شده
اتحادیه اروپا سرانجام سازوکار مالی همکاری تجاری با ایران را ثبت کرد
گام اول برای عبور از تحریم‌ها
معاون رئیس‌جمهوری در امور مجلس:
کشور درگیر یک نبرد اقتصادی رسانه‌ای است
یازدهمین جشنواره تجسمی فجر در تمام بخش‌ها فعالیت خود را آغاز کرد
پایان افتتاحیه‌ها و آغاز میزبانی
علی لاریجانی:
اگر اشکالات حوزه اقتصادی رفع شود، دشمنان نمی‌توانند به ما زور بگویند
وزیر کشور دولت اصلاحات:
قانون اساسی ظرفیت لازم را برای اداره کشور دارد
قطر در فینال جام ملت‌های آسیا ژاپن را با نتیجه 3 بر یک شکست داد
نخستین جام قهرمانی در قطر
